سیرتطور دین در جامعه؛ مطالعه مقایسه ای اندیشه علامه طباطبایی در المیزان و دورکیم

سال انتشار: 1402
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 63

فایل این مقاله در 29 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_JARQ-3-3_006

تاریخ نمایه سازی: 4 بهمن 1402

چکیده مقاله:

اولین دین توحیدی با آمدن اولین مخلوق به زمین نازل شد؛ اما در گذر زمان، تغییرات و پیشرفت هایی در لایه های درونی و بیرونی این دین به وجود آمده است. بررسی نقطه محوری این تغییرات، مسئله قابل توجهی است که آن را در میزان دخالت جوامع در این مسئله که درنتیجه آن تفسیرهای زمینی از دین ارائه گردید، جستجو کرد یا این نقطه محوری را باید جای دیگری دانست تا جوهره و هویت دین را تنزل ندهیم. این مقاله که بخشی از آن به صورت توصیفی است، به تبیین دیدگاه دورکیم در خصوص مسئله سیر تطور دین پرداخته است و در بخش دیگر که با روش تحلیلی و انتقاداتی است، باهدف فهم دیدگاه علامه طباطبایی (ره) در خصوص سیر تطور دین است تا با عرضه دیدگاه اجتماعی دورکیم در خصوص منشا و خاستگاه دین بر دیدگاه ایشان، اشکالات و انتقادات وارد بر دیدگاه دورکیم از نظرگاه مرحوم علامه را به دست آورد. برخلاف نظر دورکیم که دین را حسب اقتضائات روز بشر تعریف کرده است، تغییرات آن را هم در حوزه ماهیت دین می داند؛ اما از نگاه مرحوم علامه طباطبایی، اساس دین از زمان حضرت آدم تا آخرین دین یکسان است. محتوای تمام ادیان توحید است و به اقتضاء مکان و زمان، فهم انسان ها، شرایع اجتماعی، مناسبات سیاسی و ...، محتوای این دین واحد آسمانی، رقیق و غلیظ ارائه شده است. به عبارتی شریعت ها متفاوت بوده اند، اما دین مسئله ای ثابت است. اسلام جامع تمام شرایع گذشته است که با خصوصیت جامعیت، اهداف تمام شرایع گذشته را محقق کرده است.

نویسندگان

محمد سلطانیه

استاد یار گروه علوم اجتماعی، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، مشهد، ایران

رضا آذریان

استادیار گروه فلسفه اسلامی، جامعه المصطفی العالمیه، قم، ایران

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • *قرآن کریم ...
  • ابن فارس، احمد، (۱۴۰۴ ق)، معجم مقاییس اللغه، قم، مکتب ...
  • ابوزید، نصر حامد، (۲۰۰ م)، مفهوم النص، دراسه فی علوم ...
  • اسمیت، آدام، (۱۳۵۷)، ثروت ملل، ترجمه سیروس ابراهیم زاده، تهران، ...
  • اقبال لاهوری، محمد، (۱۳۷۲)، احیاء فکر دینی در اسلام، ترجمه ...
  • ایازی، سید محمد علی، (۱۳۷۸)، جامعیت قرآن، رشت، چاپ اول، ...
  • ترنر، برایان، (۱۳۷۹)، ماکس وبر و اسلام، ترجمه سعید وصالی، ...
  • جعفری، محمد تقی، (۱۳۹۷)، تکاپوی اندیشه ها (مجموعه ای از ...
  • جعفری، محمد تقی، (۱۳۹۸)، ترجمه و تفسیر نهج البلاغه، قم، ...
  • خشاب، سامیه مصطفی، (۱۹۸۷ م)، علم الاجتماع الاسلامی، قاهره، دار ...
  • خشاب، سامیه مصطفی، (۱۹۹۳ م)، دراسات فی الاجتماع الدینی؛ الکتاب ...
  • خمینی، روح الله، (۱۳۷۸)، ولایت فقیه، تهران، موسسه تنظیم و ...
  • خمینی، روح الله، (بی تا)، کتاب الطهاره، قم، مطبعه الحکمه ...
  • خیری، حسن، (۱۳۹۹)، جامعه پردازی ۱، درآمدی بر نظام هنجاری ...
  • دورکیم، امیل، (۱۳۸۳)، صور بنیانی حیات دینی، ترجمه باقر پرهام، ...
  • دورکیم، امیل، (بی تا)، قواعد روش جامعه شناسی، ترجمه هوشنگ ...
  • دهخدا، علی اکبر، (۱۳۷۳)، لغت نامه دهخدا، تهران، روزنه ...
  • راغب اصفهانی، حسین بن محمد، (۱۴۰۴ ق)، المفردات فی غرایب ...
  • ربانی گلپایگانی، علی، (۱۳۷۶)، کلیات دین شناسی سرچشمه دین، کاربردها، ...
  • سروش، عبدالکریم، (۱۳۷۴)، قبض و بسط تئوریک شریعت؛ نظریه تکامل ...
  • سروش، عبدالکریم، (۱۳۷۷)، دین و اقلی و اکثری، کیان، سال ...
  • صدر، سید محمد باقر، (۱۳۷۹)، الاسلام یقود الحیاه؛ المدرسه الاسلامیه ...
  • طباطبایی، سید محمد حسین، (۱۳۷۸)، شیعه در اسلام، قم، دفتر ...
  • طباطبایی، سید محمد حسین، (۱۳۵۹)، خلاصه تعالیم اسلام، به کوشش ...
  • طباطبایی، سید محمد حسین، (۱۳۶۸)، اصول فلسفه و روش رئالیسم، ...
  • طباطبایی، سید محمد حسین، (۱۳۶۹)، اسلام و احتیاجات واقعی هر ...
  • طباطبایی، سید محمد حسین، (۱۳۷۴)، ترجمه تفسیر المیزان، قم، دفتر ...
  • طباطبایی، سید محمد حسین،(۱۳۹۰ق)، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت، موسسه ...
  • طبرسی، فضل بن حسن، (بی تا)، مجمع البیان فی تفسیر ...
  • عابدی، احمد، (۱۳۹۵)، «تکثرگرایی دینی از دیدگاه قرآن کریم با ...
  • علمی، قربان،(۱۳۸۶)، بررسی منشاء دین و دینداری از دیدگاه علامه ...
  • فروهی، ناصر و دیگران، (۱۳۹۶)، سیر تطور اصول دین در ...
  • فضایی، یوسف، (۱۳۸۴)، بنیان های اجتماعی ادیان ابتدایی، تهران، شرکت ...
  • کریشنان، رادا؛ آشوری، داریوش، (۱۳۵۰)، «دین در شرق و غرب»، ...
  • کلانتری، عبدالحسین؛ کلانتری میترا، (۱۳۹۱)، «دینداری در نسل های مختلف؛ ...
  • گلپایگانی، علی ربانی، (۱۳۷۳)، جامعیت و کمال دین، چاپ اول، ...
  • گیدنز، آنتونی، (۱۳۷۳)، جامعه شناسی، ترجمه منصور صبوری، تهران، نشر ...
  • محسنی، منوچهر، (۱۳۸۱)، مقدمات جامعه شناسی، چاپ هجدهم، تهران، نشر ...
  • مرادی، رامین؛ خان محمدی، احسان، (۱۳۹۹)، «بررسی وضعیت دینداری جوانان ...
  • مصباح یزدی، محمدتقی، (۱۳۹۲)، نظریه حقوقی اسلام، قم، موسسه آموزشی ...
  • مطهری، مرتضی، (۱۳۹۲)، جامعه و تاریخ؛ مقدمه ای بر جهان ...
  • مطهری، مرتضی، (بی تا)، وحی و نبوت، تهران، صدرا ...
  • مکارم شیرازی، ناصر و دیگران، (۱۳۸۴)، پیام قرآن، تهران، دارالکتب ...
  • مکارم شیرازی، ناصر و دیگران، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ...
  • سیر تکامل ادیان از دیدگاه جامعه شناسان غربی و جامعه شناسان و متفکران مسلمان [مقاله کنفرانسی]
  • موس، مارسل، (۱۳۹۷)، نظریه عمومی جادو، ترجمه حسین ترکمن نژاد، ...
  • یوسفی، صفر، (۱۳۸۷)، سیر تحول دین و مذهب در مازندران، ...
  • Durkheim, Émile & Mauss, Marcel (۱۹۰۳), ‘‘De quelques formes primitives ...
  • نمایش کامل مراجع