نقش اجتهاد در تحول مجازات حدود

مجازات حدود، بخش بزرگی از نظام جزائی اسلام محسوب شده و بازدارندگی را به دنبال دارد و موجب تحقق عدالت و تامین امنیت جانی و مالی میگردد. به همین خاطر در شریعت اسلام تاکید بیش از حد در تطبیق آن شده و با اهداف کلی دین گره خورده است. با این حال ارزیابی هجمه تهاجم غیر مسلمانان نسبت به اجراء و خلاف کرامت انسانی خواندن این کیفرها موجب این گمان میشود که تبدیل این جزاءها به جزای تعزیری یا کیفر که چنین تبعاتی در پی نداشته باشد مطرح شود. به طور کلی در مورد تبدیل کیفرهای حدی دو دیدگاه وجود دارد و هر دیدگاه بر معیار اصل اصولی و پیش زمینه که دارد آ ن را میسنجد. مخالفان تبدیل، معتقدند که اولا نصوص، بر اجرای حدودتصریح دارد عدول از آن درست نیست. ثانیا تبدیل حدود، مخالف با کمال دین و نادیده گرفتن نصوص وارده در این باب است. ثالثا با ابدی بودن دین سازگاری ندارد، آنچه در زمان پیامبر ثابت شده تا قیامت باقی خواهد ماند، مگر اینکه نص دیگری آن را منسوخ کرده باشد. رابعا مصلحتی مهمتر از مصلحت تطبیق حدود وجود ندارد و این مصالح با همه امور دین سازگاری دارد. خامسا ظروف، زمانی و مکانی هیچ تاثیری بر احکام خصوصا حدود ندارد. در مقابل موافقان معتقدند که تبدیل حدود در موارد خاص که مصلحت عدم اجرای آن مهم تر از اجرا تشخیص داده شود و سبب تحقق عدالت گردد، با قواعد کلی و روح شریعت موافق است. چون همه احکام شرعی جز برای تحقق مصالح و ازاله فساد بنده های خداوند نازل نشده اند، مصلحت هدف اصلی شارع در مقام تشریع میباشد، از این رو در مقام تعارض نص و مصلحت، مصلحت تقدم دارد. با بررسی دیدگاه ها و ادله ی هر دو گروه میتوان گفت، محدود ساختن احکام به ظواهر نصوص اهداف شریعت را برآورده نمی سازد؛ بنا بر این با رعایت شروط و ضوابط و در نظر گرفتن مصلحت و حکمت احکام در اجرای کیفرهای حدی و جلو گیری از تهاجم غیر مسلمانانعلیه دین اسلام در صورتی که مصلحت آنها توسط حاکم شرع و عقل جمعی تشخیص داده شود، میتوان به صورت موقت قایل به تبدیل این نوع کیفرها بود.