بررسی تحلیلی انتقادی پنن تئیزم با وحدت وجود

بررسی و تفحص در باب نظریات عرفانی به شناخت بیشتر و بهتر انسان از مکاتب دینی کمک خواهد کرد. در تعریف عرفان می گویند شناختی که بر اثر سیر و سلوک و مجاهدت با نفس از دریافت های باطنی، به دست می آید را عرفان گویند. با توجه به اینکه ریشه های اصلی عرفانی از طریق فطرت به دست آمده اند، منابع عرفانی در شرق و غرب به نحوی به یک حس مشترک خواهند رسید و در آن به چند مسئله اصلی، شامل خداشناسی، هستی شناسی و خودشناسی پرداخته می شود. حلقه وصل میان خداشناسی و خودشناسی، هستی شناسی است که از مهمترین آنهاست و مهمترین مسئله هستی شناسی، ترسیم رابطه خدا با مخلوق است. در عرفان اسلامی از این رابطه به عنوان وحدت وجود نام برده می شود که از پیچیده ترین مباحث عرفانی می باشد و در دوره های مختلف مورد مناقشه و بحث قرار گرفته است. در جهان غرب ترسیم رابطه خدا با مخلوق به سه شکل الهیات سنتی، همه خدایی و پنن تئیزم در نظر گرفته می شود. پنن تئیزم در جهان غرب با وحدت وجود در جهان اسلام در برخی از تعاریف تشابهات و تفاوتهای با یکدیگر دارند که مورد مناقشه قرار می گیرد. عدم فهم صحیح از این مسائل باعث جزم گرایی در اندیشه خواهد شد. نگاه زمینی صرف به وحدت وجود و نگاه آسمانی صرف به پنن تئیزم انسان را دچار اشتباه خواهد کرد. این مقاله به بررسی آراء عرفای غربی در مورد پنن تئیزم و عرفای اسلامی در مورد وحدت وجود خواهد پرداخت و ایراداتی که بر پنن تئیزم گرفته شده را مورد بررسی قرار می دهد و بیان خواهد کرد که آیا پنن تئیزم به عنوان نگاهی عرفانی به خدا توان پاسخگویی به مسئله شر را دارد زیرا با توجه به مفهوم کلمه به معنی همه در خدا باید در وجود خدا نیز شر باشد. در پایان با توجه به مطالب بیان شده تجزیه و تحلیل ارائه می شود و نیز برای تطبیق دقیق وحدت وجودی و پنن تئیزم راهکار ارائه می گردد.