راویان مکتب: کاربرد داده های رجالی برای شناسایی جریانی فرهنگی

تاریخ آموزش و پرورش در سده های نخست فرهنگ و تمدن اسلامی، مبهم و تا حدود زیادی ناشناخته است. آگاهیهای چندانی در باره متون درسی این دوره، روش و برنامه های تدریس، جایگاه اجتماعی معلمان، و میزان فرهنگ پذیری نسبت به این آموزشها در بلاد مختلف جهان اسلام در دست نیست. گذشته از آن که مورخان ضرورتی برای بحث در باره آموزشهای ابتدایی حس نکرده اند، بیشتر معلمان این دوره نیز، شخصیتهای علمی برجسته ای محسوب نمی شده اند که از دید آنها شایان توجه بنمایند. بااینحال، برخی از معلمان دوره های ابتدایی آموزش، گاه و بیگاه به عنوان راویان حدیث نیز شناخته شده اند و نامی از آنها در کتب رجال و حدیث نه در اثر اشتغال اصلی آنها، بلکه به تبع پرداختنشان به روایات جای گرفته است. در این مطالعه کوشش می شود با گردآوری این قبیل داده های رجالی و کوشش برای تحلیل و پردازش آنها با روشهای نوین تحلیل متون تاریخی، تلاشی به منظور بازشناسی این معلمان و شخصیت علمی و اجتماعیشان، و سپس ارائه تصویری واضح تر از وضعیت آموزش ابتدایی سده های نخستین اسلامی صورت گیرد.