بررسی دلایل حرکت زمین در رساله قانون ناصری از عبدالغفار نجم الدوله

مساله حرکت زمین (حرکت وضعی و حرکت انتقالی آن) و حل ایرادات طبیعی و تجربی حاصل از پذیرش این حرکت، یکی از مسائل مهم در پذیرش یا رد نجوم خورشیدمرکز بوده است. با این که در آثار هیئت دوره اسلامی، سعی بر آن بود تا دلایلی که برای بر سکون زمین مطرح می شوند، بیشتر دلایلی تجربی باشند، اما به نظر می آید در نزد متفکران دوره قاجار، این دلایل تجربی نسبت به دلایل طبیعی اهمیت کمتری داشتند. عبدالغفار نجم الدوله در کتاب قانون ناصری (۱۲۸۴ق) به تفصیل به مسائل مربوط به نجوم جدید و اکتشافات نجومی روز می پردازد. با این که مطالب مطرح شده در این کتاب عموما از سطح کتاب های علم برای عموم فراتر نمی رود، اما بررسی آن برای شناخت استدلال های نجومی مطرح شده در مورد حرکت زمین در دوره قاجار لازم به نظر می رسد. مقاله حاضر به بررسی دلایل نجم الدوله در موضوع حرکت زمین در کتاب قانون ناصری می پردازد.