مدیریت تقسیم آب در ایران قدیم با تکیه بر ابزار پنگان

شواهد تاریخی موجود نشان می دهند که مدیریت تقسیم آب از دیرباز در ایران مورد توجه بوده است. نظام های تقسیم آب در ایران در سه گروه واحدهای زمینی، حجمی و زمانی طبقه بندی می شوند که تقسیم زمانی آب خود براساس معیارهای شبانه روز، به استفاده از ساعت خورشیدی و ساعت آبی (پنگان/فنجان) قابل تقسیم است. پنگان یا فنجان، کاسه ای عمدتا مسی، مدرج و نشانه گذاری شده است که در وسط آن یک روزنه تعبیه شده است و بر روی یک دیگ پر آب قرار می گیرد. استفاده از این روش برای مدیریت زمان تا کمتر از صد سال پیش در ایران رایج بوده است و شواهد تاریخی نشان می دهند که در زمان های دور نیز استفاده می شده است. در این مقاله سعی برآن است تا با بازخوانی تدابیر ایرانیان در مدیریت تقسیم آب، بخشی از فناوری های آنها با تکیه بر ابزار پنگان معرفی شود.