بررسی اعتبارسنجی بایسته های مفردات پژوهی در قرآن از نگاه امین الخولی

مفردات پژوهی در قرآن، از ارکان بنیادین فهم عبارات قرآن محسوب می شود که از زوایا و نگاه های گوناگون مورد واکاوی قرار گرفته است و از جمله اندیشمندانی که به این مهم پرداخته، امین الخولی- محقق معاصر مصری- است. این جستار با بهره گیری از روش توصیفی- تحلیلی، بایسته های مفردات پژوهی از منظر وی را مورد بررسی قرار داده و بدین رهیافت رسیده است که خولی، مفردات پژوهی را در سه گام لازم می داند: ۱- مفردات پژوهی لغوی؛ ۲- مفردات پژوهی قرآنی؛ ۳- تحلیل داده های بدست آمده از مراحل قبل با رویکرد عدم ترادف. از منظر خولی، در گام نخست باید به چند بایسته توجه لازم را مبذول داشت که عبارتند از: ۱- تطور معنایی واژگان؛ ۲- فهم معنای عصر نزولی کلمات؛ ۳- تشخیص معرب یا عربی بودن واژگان؛ ۴-محور قرار دادن اصل حسی؛ ۵- تحلیل معنا با تکیه بر حس و ذوق عربی. با این حال، نظریه خولی با وجود همه نقاط قوتی که دارد، از سه بعد با انتقاد مواجه است: ۱- «استقراء ناتمام شواهد»؛ ۲-«وجود ابهام در برخی از بایسته ها»؛ ۳- «عدم احصاء همه بایسته ها».