مطالعه میدانی استفاده از پودر واجبی در برخی از مزارع هندوانه در منطقه رودبارجنوب

مقدمه:آلودگی به فلزات سنگین به دلیل غیرقابل تجزیه و اثرات سوء آنها بر سلامتی موجودات زنده و انسان همواره حائز اهمیت است. فلزات سنگین موجود در منابع آب و خاک، به صورت طبیعی و یا در اثر فعالیت های انسان وارد این منابع می شوند. در این راستا عدم آگاهی انسان ها از خطرات مهم زیستی این گروه از آلاینده ها، مزید بر علت شده است. شهرستان رودبار جنوب با مساحت ۶،۸۶۴ کیلومتر مربع، به دلیل آب و هوای مساعد، خاک حاصلخیز و آب کافی به عنوان قطب کشاورزی و کشت محصولات جالیزی از جمله گوجه فرنگی، خیار و هندوانه مطرح است. استفاده برخی از کشاورزان در مناطق جنوبی کرمان از پودر واجبی به گمان غنی سازی خاک و رشد سریع میوه هندوانه و زودرس شدن آن و ایجاد ظاهری ایده آل و مشتری پسند رایج است؛ غافل از اینکه این ترکیب بهداشتی حاوی آرسنیک بوده و می تواند همراه با آوندهای گیاه وارد بافت گیاه و میوه آن شود. در این پروژه بر آن شدیم تا جنبههای مختلف تاثیر پودر واجبی بر خصوصیات ظاهری بوته و میوه هندوانه در مزارع هندوانه شهرستان رودبار جنوب را بررسی کنیم. مقاله حاضر پیش درآمدی بر پروژه اصلی میباشد که در آینده به اتمام خواهد رسید.مواد وروش ها:تحقیق حاضر بصورت مطالعه میدانی از مزارع هندوانهی که در آنها از پودر واجبی استفاده شده است و نیز مزارع کنترل به صورت مقطعی در سال ۱۴۰۱ انجام گردیده است. مزارع هدف ۸ ایستگاه با ثبت مختصات جغرافیایی شامل چاه حسن، سردی، جهاد، حسین آباد زهکلوت، پنگ، چاه بید، سیاه کهور و چاه احمد بودند. ابتدا در خصوص رقم مورد استفاده، تاریخ کشت، میزان و روش آبیاری، نوع کودهای مورد استفاده، روش و میزان استفاده از پودر واجبی سوالاتی از کشاورزان مطرح شد. سپس ویژگیهای مورد بررسی بوتههای هندوانه شامل اندازه بوتهها، زمان گلدهی و میزان گلدهی هندوانه، زمان رسیدگی و خصوصیات میوه هندوانه شامل اندازه میوه، رنگ ظاهری، رنگ گوشت و طعم آن در دو گروه تست و کنترل مورد بررسی و مقایسه قرار گرفت. یافته ها:بر اساس اطلاعات بدست آمده رقم مورد استفاده میکادو بوده و تاریخ کشت آن نیز تقریبا اوایل بهمن ماه بوده است. کیفیت آب و خاک مزارع تقریبا مشابه بوده است. کشاورزان روش آبیاری و شرایط تغذیهای تقریبا یکسانی را در مزارع خود داشتند. پودر واجبی نیز به میزان ۵ کیلوگرم همراه آبیاری قطرهایی توسط کشاورزان استفاده می شد. زمان استفاده از پودر واجبی در اواخر مراحل رشد گیاه بیان شده است. بر اساس نتایج بدست آمده مشخص شد که تفاوت بین اندازه بوته، زمان گلدهی و میزان گلدهی در گروه تست و کنترل معنیدار نیست (دادههای نشان داده نشده)، اما بررسیهای میدانی نشان داد که در روز دهم بعد از تغذیه گیاه با پودر واجبی، بوته به تدریج شروع به زرد شدن و خشک شدن میکند. زمان رسیده شدن میوهها در گروه تست سریعتر بود. مزارع گروه تست اندازه میوه بزرگتری داشتند و گوشته آنها نیز قرمز تیره و ترد بوده است؛ در حالی که در گروه کنترل رنگ داخل میوه هندوانه قرمز یا قرمز روشن بوده است. نتایج حاصل از مقایسه طعم و بوی میوه نشان داد که میوههای گروه کنترل طعم و بوی بهتری نسبت به گروه تست داشتند. میوههای گروه تست بو و طعم میوههای زیادرس یا مانده را داشتند (دادههای نمایش داده نشده).نتیجه گیری: با توجه به اینکه شکل ظاهری محصولات تغذیه شده با پودر واجبی وضعیت بهتری نسبت به گروه کنترل داشت و کشاورزان ارائه محصولی بازارپسند با ظاهری بهتر و البته زودتر از فصل فراوانی میوه را مدنظر دارند؛ لذا به نظر میرسد توجه به چالشهای زیست محیطی و سلامتی استفاده از این قبیل ترکیبات حاوی عناصر سنگین و نیز افزایش آگاهی کشاورزان از خطرات و عوارض محصولات پرورش یافته با پودر واجبی و ورود ترکیبات سمی منجمله آرسنیک به محصولات و مخاطراتی که برای مصرف کننده دارد، ضروری میباشد. بنابراین پیشنهاد میگردد با شناسایی مناطق پرخطر آلودگی به آرسنیک به منظور بررسی علل استفاده از مواد دارای آرسنیک و سایر اقدامات کنترلی در حل این معضل کمک کرد. علاوه بر این با بررسی غلظت آرسنیک در خاک و محصولات پرورش یافته، همچنین درصد آرسنیک در پودر واجبی مصرفی توسط کشاورزان میتوان به میزان مخاطره این روش در پرورش محصولات پی برد.