بررسی نقش براسینولید در تحمل به سمیت سرب بر صفات رشدی و فیزیولوژیک لوبیا چیتی

سابقه و هدف: آلودگی فلزات سنگین در حال تبدیل شدن به یک مشکل جدی برای زمین های کشاورزی و یک تهدید بزرگ برای پایداری زیست بوم های زراعی است. سرب یکی از خطرناک ترین فلزات سنگین است که از نظر سمیت و وقوع، دومین فلز سنگین پس از آرسنیک محسوب می شود. یکی از جنبه های مهم تحمل تنش های غیرزنده از جمله فلزات سنگین در گیاهان نقش تنظیم کننده های رشد گیاهی است. از جمله این تنظیم کننده های رشدی می توان به براسینواستروئید اشاره نمود که در القای واکنش گیاهان به بسیاری از تنش های غیر زنده مانند فلزات سنگین نقش مهمی دارد. این ترکیب به عنوان یک مولکول پیام پیام رسان، فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدان را افزایش و تولید گونه های فعال اکسیژن را کاهش می دهد. در تولید خانواده لگومینوز سمیت ناشی از فلزات سنگین تاثیر به سزایی دارند. از این رو، تحقیق حاضر به منظور بررسی تاثیر فلز سنگین سرب و اثر تعدیل کنندگی براسینولید انجام شد.مواد و روش ها: این آزمایش به منظور بررسی نقش کاربرد براسینولید در کاهش مسمومیت ناشی از تنش فلز سنگین سرب در گیاه لوبیا چیتی رقم تلاش، به صورت گلدانی در گلخانه ای واقع در شهر ری در بهار و تابستان ۱۴۰۰ اجرا شد. این تحقیق در قالب طرح کاملا تصادفی با ۶ تیمار و در ۴ تکرار اجرا شد. تیمارها عبارتند بودند از ۱) شاهد (عدم کاربرد سرب و براسینولید) (T۱).۲) تنش سرب (کاربرد ۲۰۰ میلی گرم بر کیلوگرم خاک از منبع نیترات سرب) (T۲).۳) تنش سرب + تیمار بذر با براسینولید با غلظت ۱/۰ میلی گرم بر لیتر به مدت ۱۲ ساعت (T۳). ۴) تنش سرب + تیمار بذر با براسینولید با غلظت ۲/۰ میلی گرم بر لیتر به مدت ۱۲ ساعت (T۴). ۵) تنش سرب + محلول پاشی براسینولید با غلظت ۱/۰ میلی گرم بر لیتر از مرحله ۴ برگی طی ۳ مرحله با فاصله ۷ روز (T۵). ۶)- تنش سرب + محلول پاشی براسینولید با غلظت ۲/۰ میلی گرم بر لیتر از مرحله ۴ برگی طی ۳ مرحله با فاصله ۷ روز (T۶). یافته ها: نتایج این تحقیق نشان داد که صفات رویشی همگی در اثر کاربرد سرب و سمیت این فلز سنگن کاهش یافتند، اما بیومارکرها و آنزیم های آنتی اکسیدانی به همراه سرب ریشه افزایش یافتند. در این بین، کاربرد براسینولید موجب افزایش بیومارکر ها و آنزیم های آنتی اکسیدانی گردید که از این طریق موجب افزایش مقاومت لوبیا چیتی نسبت به تنش سرب گردید. نتایج مقایسات میانگین نشان داد که بیش ترین عملکرد دانه با میانگین ۳۱/۱۸ گرم در بوته از تیمار شاهد (عدم مصرف سرب و براسینولید به دست آمد و کم ترین مقدار نیز با میانگین ۲۲/۸ گرم در بوته مربوط به تیمار سمیت سرب به مقدار ۲۰۰ میلی گرم بر کیلوگرم و عدم مصرف براسینولید به عنوان تعدیل کننده اثر سرب به دست آمد. همچنین، در بین تیمارهایی که از براسینولید به عنوان ترکیب ممانعت کننده از اثرات سوء فلز سنگین سرب استفاده شده بود، بالاترین مقدار با میانگین ۸۴/۱۳ گرم در بوته مربوط به مصرف ۲/۰ میلی گرم بر لیتر به صورت محلول پاشی بود که این امر نشان دهنده برتری کاربرد براسینولید به صورت محلول پاشی نسبت به سایر روش ها و مقادیر مصرف می باشد.نتیجه گیری کلی: این نتایج نشان داد که پیش تیمار بذر و محلول پاشی با براسینولید می تواند از طریق کاهش جذب سرب، افزایش فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدان و بهبود شاخص سبزینگی و وضعیت آبی گیاه، به عنوان روشی مفید در تحمل به تنش سرب در لوبیا مورد استفاده قرار گیرد.