اولویت بندی توسعه پایدار زیرساخت های راهبردی با استفاده از روش فرآیند تحلیل سلسله مراتبی: مطالعه موردی کشور ایران

مقدمه: اهمیت حرکت جهانی بسوی توسعه پایدار در سال های گذشته افزایش یافته است و ضروری است که در هر کشور مفهوم توسعه تحت چهارچوبی که نیاز های حال و آینده آن ملت را فرآهم آورد، بازتعریف شود. از این رو، هدف این پژوهش این است که در یک حیطه مشخص و بر اساس یک الگویی کاربردی سه زیر زیرساخت راهبردی و حائز اهمیت شبکه سراسری توزیع برق، شبکه آب رسانی و شبکه توزیع سوخت های فسیلی را اولویت بندی کند. مواد و روش ها: این پژوهش با کاربرد روش جامع تصمیم گیری چند معیاره تحلیل سلسله مراتبی (AHP)، بر اساس تجربیات بدست آمده در طراحی، اجرا و بهره برداری زیرساخت های راهبردی و با نظرسنجی از ۱۲ نفر خبره، زیرساخت های مورد بررسی را به نسبت چهار معیار اقتصادی، اجتماعی، محیط زیستی و فنی به همراه ۱۰ لایه زیرمعیار هزینه سرمایه گذاری و ساخت، هزینه نگهداری، اشتغال زایی، پذیرش و نرخ مشارکت عمومی، آلودگی آب، خاک و هوا، کیفیت نهایی، بازدهی فنی و آموزش نیروی متخصص اولویت بندی کرده است. نتایج و بحث: نتایج نشان داد که در بررسی ابعاد توسعه پایدار، معیار محیط زیستی با وزن ۳۰/۰ بیشترین اولویت را دارد و پس از آن نیز معیار فنی با وزن ۲۴/۰ می باشد. معیار های اجتماعی و اقتصادی نیز به ترتیب با اوزان ۲۲۴/۰ و ۲۲۳/۰ در جایگاه های بعدی قرار گرفتند. همچنین شبکه توزیع سوخت با وزن ۰۲۶/۰ بالاترین اهمیت را در توسعه پایدار زیرساخت ها داشت. اولویت دوم را شبکه توزیع سراسری برق با وزن ۰۲۵۲/۰ و سومین اولویت را نیز با وزن ۲۵۱./. شبکه آب رسانی داشتند. در ادامه بررسی وزن جایگزین های اولویت بندی زیرساخت های استراتژیک هدف برپایه معیار های اصلی نشان داد که شبکه آب رسانی در معیار های اقتصادی و محیط زیستی به ترتیب با اوزان ۲۷/۰ و ۳۴/۰ بیشترین اولویت را داشته است. در معیار اجتماعی شبکه سراسری توزیع برق با وزن ۲۶/۰ دارای بالاترین اولویت بوده است و در معیار فنی نیز اولویت را شبکه سوخت با وزن ۳۳/۰ داشت. نتیجه گیری: ایران با وابستگی زیرساخت هایش به انرژی های فسیلی در گام نخست به برنامه ریزی برای توسعه پایدار در فرآیند های اکتشاف، استخراج، پالایش و شبکه حمل و نقل سوخت های فسیلی نیاز دارد. سپس شبکه برق کشور نیازمند تغییرات بنیادین در سیستم برق رسانی و همگرایی با تکنولوژی های پیشرفته می باشد. در گام سوم نیز با توجه به بحران آب، ایران نیازمند تزریق سرمایه و تکنولوژی های نوین به زیرساخت های خود است تا به راندمان بالاتری دست یابد.