برآورد عملکرد پتانسیل و تاثیر شاخص رضایتمندی نیاز آبی بر عملکرد منطقه ای گندم دیم (مطالعه موردی: شرق حوضه دریاچه ارومیه)

در مطالعه حاضر، برای ارزیابی تاثیر دوره های تنش بر شکاف عملکرد گندم در اراضی دیم شهرستان های بستان آباد، تبریز، سراب، مراغه و هریس واقع در شرق حوضه دریاچه ارومیه، در یک بازه آماری ۱۱ تا ۲۰ ساله، از شاخص رضایتمندی نیاز آبی استفاده شده است. برای برآورد عملکرد پتانسیل نیز از تابع تولید خطی ارائه شده توسط فائو استفاده شد. بر اساس نتایج به دست آمده، از نظر درصد تامین نیاز آبی گندم دیم یا نسبت تبخیر- تعرق در شرایط دیم به استاندارد، منطقه هریس با ۴۲ درصد بهترین و سراب با ۲۳ درصد بدترین وضعیت را دارند. به طور متوسط، عملکرد واقعی گندم دیم در شرق حوضه دریاچه ارومیه ۹۷۶ کیلوگرم در هکتار است و عملکرد پتانسیل در شرایط دیم نیز ۴۲۱۶ کیلوگرم در هکتار برآورد گردید که حاکی از وجود شکاف قابل توجه بین عملکرد پتانسیل و واقعی در منطقه مورد مطالعه است. بیشترین ضریب عملکرد منطقه ای معادل ۴۱/۰ مربوط به هریس و کمترین مقدار آن نیز معادل ۲۱/۰ مربوط به مراغه حاصل شد. نتایج به دست آمده از شاخص رضایتمندی نیاز آبی، حاکی از وجود شرایط مناسب برای تولید محصول گندم دیم در منطقه است. با این حال، عملکرد واقعی در شرق حوضه دریاچه ارومیه به طور متوسط حدودا ۲/۲۷ درصد عملکرد پتانسیل است. این امر نشان می دهد که شرایط اراضی دیم در شرق حوضه دریاچه ارومیه از نظر توسعه نظام تولید مطلوب نبوده و لازم است اقدامات لازم در راستای کاهش خلا عملکرد صورت پذیرد. همچنین ارزیابی نتایج نشان داد که همبستگی شاخص رضایتمندی نیاز آبی با ضریب عملکرد منطقه ای در مقایسه با عملکرد واقعی بیشتر بوده و از این شاخص می توان در راستای ارزیابی شکاف عملکرد استفاده نمود.