عوامل ادبی و اجتماعی تاثیرگذار بر بلاغت ترجمه های کتاب "گفتار در روش به کار بردن خرد" (مطالعه موردی: ترجمه های ملالاله زار همدانی و محمدعلی فروغی)

ترجمه و انتقال مفاهیم از زبان مبدا و بیان آن به زبان مقصد، منحصر به دانش زبانی- ادبی و گزینش کلمات نیست. به ویژه که متن موردنظر متنی مرتبط با خرد و مفاهیم فلسفی باشد. انتقال مفاهیم از زبانی به زبان دیگر، در کنار استفاده از لغات و عبارات، نیاز به درک کلی از نقطه نظرات نگارنده در زبان اصلی دارد. با توجه به محتوای فلسفی برخی کتاب ها و اتکای فراوان نویسنده این گونه آثار بر راه و روش اندیشیدن، استفاده مترجم از بیانی مشابه با بیان نویسنده، اهمیت فراوان دارد. کتاب گفتار در روش به کار بردن خرد، نوشته رنه دکارت، نمونه یک کتاب نگاشته شده برای انتقال مفاهیم خردورزانه و به نمایش گذاشتن جهان اندیشه نگارنده است. دکارت در این کتاب، مفاهیم جدیدی در باب فلسفه و زندگانی مطرح می کند. این اثر چندین بار به فارسی ترجمه شده و به عنوان نمونه های مشهور، می توان به حکمت ناصریه یا کتاب دیاکرت از ملا لاله زار همدانی و ترجمه ای از محمدعلی فروغی با عنوان گفتار در روش به کار بردن خرد اشاره کرد. علاوه بر آنچه مربوط به زبان و ادبیات(در مفهوم خاص آن) می شود، ساختار فکری و زمان تدوین این دو کتاب بر بلاغت این مترجمان اثرگذار بوده است. در این مقاله به قیاس زبانی- محتوایی این دو ترجمه پرداخته، تاثیر دوران و ساختار اندیشه هر مترجم را بر کیفیت بیان و بلاغت اثر ایشان سنجیده ایم.