تحلیلی بر اصالت زاگرسی روایت «کاوه و ضحاک»

سال انتشار: 1402
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 74

فایل این مقاله در 18 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_JOKI-9-1_004

تاریخ نمایه سازی: 24 بهمن 1402

چکیده مقاله:

«کاوه و ضحاک» روایتی اسطوره ای در فرهنگ و ادب کردی است که در ادب فارسی بیشتر با نام «فریدون و ضحاک» شناخته است. این عنوان متفاوت، گویای تفاوت های بنیادین در ساختارها و درونمایه های دو روایت هم هست و نشان می دهد که روایت ها در دو اقلیم جدا از هم تکامل یافته اند. این روایت اسطوره ای از دیدگاه های مختلفی بررسی شده که پاره ای از این بررسی ها به زمان و مکان شکل گیری آن می پردازد. در این باره دو رویکرد وجود دارد: نخست رویکرد تاریخی که آن را بازگوکننده سقوط مادها در زاگرس می داند؛ دوم رویکرد فرهنگی که به دلیل پیشه آهنگری کاوه، آن را به روزگار پیدایی شهرنشینی در دوره اشکانی نسبت می دهد. رهیافتی انضمامی در این رویکرد، مکان پیدایی روایت را خراسان می شناساند. جستار حاضر، به شیوه توصیفی تحلیلی و با دلالت یابی از شواهد درون روایی، این روایت را اسطوره ای (و نه تاریخی) می داند که از زاگرس برآمد و به جاهای مختلف، از جمله خراسان سیر کرد و در این مسیر، دگردیسی هایی را به خود دید و عناصر تازه تری را به ویژه از آیین زرتشتی پذیرفت و در پردازش نهایی، سر از شاهنامه ها درآورد.

نویسندگان

نجم الدین جباری

استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه کردستان، سنندج، ایران

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • فارسی:آریا، غلامعلی (۱۳۸۵) آشنایی با تاریخ ادیان، چاپ پنجم، تهران: ...
  • آویشن، اشکان (۱۳۶۹) ضحاک در چشم انداز یک تعبیر، چاپ ...
  • آیدنلو، سجاد (۱۳۷۸) «پیشینه مکتوب و چندصدساله برخی روایات شفاهی ...
  • آیدنلو، سجاد (۱۳۸۸) «نکته هایی از روایات پایان کار ضحاک»، ...
  • آیدنلو، سجاد (۱۴۰۰الف) «کاوه یا گاوه؟»، بخارا، ش. ۱۴۶، صص. ...
  • آیدنلو، سجاد (۱۴۰۰ب) «باز هم کاوه یا گاوه و نکته ...
  • ابن بلخی (۱۳۶۳) فارسنامه، تصحیح گای لسترانج و رینولد الن ...
  • ادریسیان، غلامعلی (۲۰۱۹) کرد و کردستان در هزاره های ماقبل ...
  • اسدی توسی، علی (۱۳۵۴) گرشاسب نامه، تصحیح حبیب یغمایی، چاپ ...
  • امیدسالار، محمود (۱۳۶۲) «ضحاک پسر مرداس یا ضحاک آدمخوار؟» ایران ...
  • امیدسالار، محمود (۱۳۹۰) «آشفته بازار ادبیات فارسی» تجربه، ش. ۷۹، ...
  • اوستا (۱۳۸۵) گزارش جلیل دوستخواه، چاپ دهم، تهران: مروارید ...
  • بلعمی، ابوعلی (۱۳۵۳) تاریخ بلعمی، تصحیح محمدتقی بهار، تهران: زوار ...
  • بهار، مهرداد (۱۳۷۶) جستاری چند در فرهنگ ایران، چاپ سوم، ...
  • بهار، مهرداد (۱۳۷۷) از اسطوره تا تاریخ، چاپ دوم، تهران: ...
  • بهار، مهرداد (۱۳۸۱) پژوهشی در اساطیر ایران، چاپ چهارم، تهران: ...
  • بهرامی، بهمن (۲۰۱۱) آیین یارسان در ارتباط با ادیان باستان ...
  • پهلوان، چنگیز (۱۳۸۹) «بررسی روایات مربوط به ضحاک و گاو ...
  • پورداود، ابراهیم (۱۳۷۷) یشت ها، چاپ اول، تهران: اساطیر ...
  • پورداود، ابراهیم (۱۳۸۰) آناهیتا، چاپ اول، تهران: دنیای کتاب ...
  • علی پورمند، حسن و محمود طاووسی (۱۳۸۹) «ایزدبانوی آب، آناهیتا»، ...
  • تفضلی، احمد (۱۳۷۷) تاریخ ادبیات ایران پیش از اسلام، چاپ ...
  • تقی زاده، سیدحسن (۱۳۶۲) «مقام فردوسی و اهمیت شاهنامه»، سخنرانی ...
  • جمال­الدین اصفهانی (۱۳۶۲) دیوان، تصحیح حسن وحیددستگردی، چاپ دوم، تهران: ...
  • جنیدی، فریدون (۱۳۵۸) زندگی و مهاجرت نژاد آریا بر اساس ...
  • جنیدی، فریدون (۱۳۸۰) «تو را با نبرد دلیران چه کار؟» ...
  • جوادی، جواد (۱۳۷۰) فریدونیان، ضحاکیان و مردمیان، چاپ اول، تهران: ...
  • حسین زاده، حمزه (۱۳۸۴) ضحاک از اسطوره تا واقعیت، چاپ ...
  • حسینی، سیدآرمان (۱۴۰۰) شاهنامه فردوسی و منظومه های پهلوانی گورانی، ...
  • حصوری، علی (۱۳۸۸) سرنوشت یک شمن (از ضحاک به اودن)، ...
  • خاقانی، افضل الدین (۱۳۷۴) دیوان، تصحیح ضیاءالدین سجادی، چاپ پنجم، ...
  • خالقی مطلق، جلال (۱۳۹۹) فردوسی و شاهنامه سرایی، چاپ اول، ...
  • خطیبی، ابوالفضل (۱۳۷۹) «بازهم ماجرای ضحاک ماردوش»، کتاب ماه هنر، ...
  • خطیبی، ابوالفضل (۱۴۰۰) «درباره اصالت تلفظ کاوه: نقدی بر جستار ...
  • دریایی، تورج (۱۳۸۲) «کاوه آهنگر: صنعتگری هند و ایرانی؟» ترجمه ...
  • دوستخواه، جلیل (۱۳۷۰) «کاوه آهنگر به روایت نقالان»، ایران نامه، ...
  • دیاکونوف، ایگور میخائیلوویچ (۱۳۴۵) تاریخ ماد، ترجمه کریم کشاورز، تهران: ...
  • رحیمی، مصطفی (۱۳۶۹) تراژدی قدرت در شاهنامه، چاپ اول، تهران: ...
  • زرین کوب، عبدالحسین (۱۳۸۳) نامورنامه درباره فردوسی و شاهنامه، چاپ ...
  • زند، زاگرس (۱۴۰۰) «درباره پیشنهاد گاوه به جای کاوه»، فصلنامه ...
  • سرخوش، فائقه (۱۳۸۹) اسطوره زمین و آسمان، چاپ اول، تهران: ...
  • سرکاراتی، بهمن (۱۳۷۸) سایه های شکارشده، چاپ اول، تهران: قطره ...
  • سعیدی سیرجانی (۱۳۶۹) ضحاک ماردوش، چاپ سوم، تهران: نشر نو ...
  • شاملو، احمد (۱۳۶۹) «حقیقت چقدر آسیب پذیر است» آدینه، ش. ...
  • شایست نشایست (۱۳۶۹) ترجمه کتایون مزداپور، چاپ اول، تهران: موسسه ...
  • شایگانفر، حمیدرضا (۱۳۹۱) «ژرف ساخت داستان جمشید، ضحاک و فریدون ...
  • شمس، اسماعیل (۱۳۹۳) فولکلور و تاریخ کرد، چاپ اول، قم: ...
  • صفا، ذبیح الله (۱۳۳۳) حماسه سرایی در ایران، چاپ دوم، ...
  • صفریان، کامل و سیده زهرا سجادی (۱۳۸۹) جشن دیوه زناو ...
  • ضیمران، محمد (۱۳۷۹) گذار از جهان اسطوره به فلسفه، چاپ ...
  • غزالی، محمد (۱۳۸۰) کیمیای سعادت، تصحیح حسین خدیوجم، چاپ نهم، ...
  • فردوسی (۱۳۸۶) شاهنامه، تصحیح جلال خالقی مطلق، چاپ اول، تهران: ...
  • فرزانه، محسن (۱۳۶۹) سیری در شاهنامه (اندر کشف رمز ضحاک)، ...
  • فرنبغ دادگی (۱۳۸۰) بندهش، گزارش مهرداد بهار، چاپ دوم، تهران: ...
  • قائمی، فرزاد (۱۳۹۴) «تحلیل تطبیقی اسطوره ضحاک ماردوش» پژوهشنامه ادب ...
  • قرشی، امان الله (۱۳۸۰) آب و کوه در اساطیر هند ...
  • قلیزاده، خسرو (۱۳۸۹) «ضحاک مار گرگسان در اساطیر ایرانی» پیک ...
  • کریستن سن، آرتور (۱۳۸۷) کاوه آهنگر و درفش کاویانی، ترجمه ...
  • کریمر، ساموئل (۱۳۸۵) الواح سومری، ترجمه داود رسائی، چاپ سوم، ...
  • کزازی، میرجلال الدین (۱۳۷۲) رویا، حماسه، اسطوره، چاپ اول، تهران: ...
  • کزازی، میرجلال الدین (۱۳۸۸) مازهای راز، چاپ سوم، تهران: مرکز ...
  • کهریزی، خلیل (۱۳۹۹) «انگاره ای دیگر درباره کاوه آهنگر» جستارهای ...
  • کوهن، دانیل (۱۳۸۲) خرافه پرستی و جادوگری، ترجمه علیرضا تهرانی، ...
  • کویاجی، جی.سی. (۱۳۵۳) آیین ها و افسانه های ایران و ...
  • کیوان، مصطفی (۱۳۴۹) «زاگرس: ریشه و معنی آن»، یغما، ش. ...
  • گیرشمن، ر. (۱۳۷۲) ایران از آغاز تا اسلام، ترجمه محمد ...
  • لطفی نیا، حیدر (۱۳۸۸) حماسه های قوم کرد، چاپ اول، ...
  • مالمیر، تیمور (۱۳۸۶) پند پنهان شاهنامه، چاپ اول، سنندج: دانشگاه ...
  • مترجم، عباس (۱۳۷۶) «سبک شناسی مهرهای ایران در عصر آهن»، ...
  • مرتضوی، منوچهر (۱۳۷۲) فردوسی و شاهنامه، چاپ سوم، تهران: مطالعات ...
  • مزداپور، کتایون (۱۳۷۶) «ضحاک و فریدون»، سخنواره (یادنامه پرویز ناتل ...
  • مصباح، بیتا (۱۳۹۶) «بن مایه های کهن اسطوره ضحاک در ...
  • مصطفی رسول، عزالدین (۱۳۷۹) پژوهشی در فولکلور کردی، ترجمه عرفان ...
  • مفتی زاده، احمد (۲۰۱۷) «افسانه کاوه آهنگر و ضحاک» در:www.mojahedkurd.wordpress.com/۲۰۱۷/۰۳/۱۶موسوی، ...
  • مهاجرانی، عطاءالله (۱۳۷۶) گزند باد، چاپ سوم، تهران: اطلاعات ...
  • نامه سرانجام (۱۳۷۵) گزارش صدیق صفی زاده، چاپ اول، تهران: ...
  • نوری، احسان (۱۳۳۳) تاریخ ریشه نژادی کرد، بی جا ...
  • نولدکه، تئودور (۱۳۵۷) حماسه ملی ایران، ترجمه بزرگ علوی، چاپ ...
  • نیبرگ، ساموئل (۱۳۸۳) دین های ایران باستان، ترجمه سیف الدین ...
  • نیکیتین، واسیلی (۱۳۶۶) کرد و کردستان، ترجمه محمد قاضی، چاپ ...
  • هارپر، پرودنس (۱۳۶۹) «گرز گاوسر در ایران پیش از اسلام» ...
  • همدانی، محمد (۱۳۷۵) عجایب نامه، ویرایش جعفر مدرس صادقی، چاپ ...
  • هینلز، جان (۱۳۸۱) شناخت اساطیر ایران، ترجمه ژاله آموزگار و ...
  • کوردی:ئیسماعیل پوور، ئیبراهیم (۱۳۹۶) خه می خاک، چاپی یه که ...
  • جاف، خوسره و (۲۰۰۹) درۆیه کاوه زووحاکی نه کوشتووه ، ...
  • هه ژار، عبدالرحمن شرفکندی (۲۰۰۱) بۆ کوردستان، چاپی چواره م، ...
  • نمایش کامل مراجع