بررسی تاثیر اعتقاد مرتکب بر عنصر روانی قتل عمد از منظر حقوق کیفری ایران، افغانستان و فقه امامیه

سال انتشار: 1402
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 76

فایل این مقاله در 22 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_FVH-17-48_002

تاریخ نمایه سازی: 24 بهمن 1402

چکیده مقاله:

مطابق حقوق کیفری ایران، افغانستان و فقه امامیه یکی از شرایط تحقق قتل عمد آن است که مرتکب قصد قتل بزه دیده خاص را داشته و به هدف خود نیز دست یافته باشد، اما در مواردی از قبیل قتل به اعتقاد مهدورالدم بودن، به رغم فراهم بودن شرایط قتل عمد، فقهای امامیه و قانونگذار ایران، آن را قتل غیر عمد تلقی کرده اند. مسئله اصلی پژوهش حاضر آن است که از منظر حقوق کیفری ایران، افغانستان و فقه امامیه اعتقاد و باور مرتکب در چه صورتی بر عنصر روانی قتل موثر بوده باعث تغییر آن از عمد به غیر عمد می شود؟ هدف پژوهش حاضر بررسی تاثیر اعتقاد خلاف واقع مرتکب بر عنصر روانی قتل عمد در حقوق کیفری ایران، افغانستان و فقه امامیه است. برای این منظور از روش تحقیق تحلیلی، توصیفی با رویکرد کتابخانه ای استفاده شده است. نتایج به دست آمده حکایت از آن دارد که مطابق فقه امامیه در دو صورت اعتقاد خلاف واقع باعث تغییر عنصر روانی قتل عمد به شبه عمد می شود. یکی اشتباه در موضوع جرم، اعم از اینکه اعتقاد وی از طرق متعارف یا غیر متعارف باشد. دیگری اشتباه در حکم مسئله، در صورتی که اعتقاد وی از طرق متعارف حاصل شده باشد. قانونگذار ایران نیز با پیروی از فقهای امامیه این موضوع را پذیرفته است. اما در حقوق کیفری افغانستان اشتباه موضوعی و اشتباه حکمی ناشی از اعتقاد نادرست مرتکب، موجب تغییر قتل عمد به خطای محض می شود

کلیدواژه ها:

اعتقاد مرتکب ، قتل به اعتقاد مهدورالدم ، اشتباه موضوعی ، اشتباه حکمی ، عنصر معنوی قتل عمد

نویسندگان

اسماعیل آقابابایی بنی

دانشیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، پژوهشکده فقه، گروه مسائل فقهی و حقوقی

مهدی طاهری

دانشجوی دکتری، گروه حقوق جزا و جرم شناسی، جامعه المصطفی العالمیه، مجتمع آموزش عالی علوم انسانی اسلامی قم

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • ابن ادریس، محمدبن احمد(۱۴۲۳)، السرائر، قم: موسسه نشر اسلامی ...
  • ابن مودود، عبدالله بن محمود(۱۹۸۰)، الاختیار لتعلیل المختار، قاهره: مطبعه ...
  • ابن نجیم مصری، زین الدین(بی تا)، البحر الرائق شرح کنزالدقائق، ...
  • اردبیلی، محمد علی(۱۳۸۶)، حقوق جزای عمومی، ج۲، تهران: نشر میزان ...
  • انصاری، مرتضی(۱۴۱۶)، فرائد الاصول، ج ۱، قم: موسسه النشر الاسلامی ...
  • آقایی نیا، حسین(۱۳۹۲)، حقوق کیفری اختصاصی جرائم علیه اشخاص(جنایات)، تهران: ...
  • پور سعید، رامین و مریم محمدی نوقی زاده(۱۳۸۷)، «نقد و ...
  • پیترز، رودلف(۱۳۹۹)، جرم و مجازات در حقوق اسلام؛ نظریه و ...
  • اقدام غیر در قتل مهدورالدم در موارد مختص به حاکم در مذاهب خمسه با نگاهی به عملکرد مقنن در قانون مجازات اسلامی ۱۳۹۲ [مقاله ژورنالی]
  • جعفری، حسین و فاطمه احمدی مقدم(۱۳۹۹)، «واکاوی آرای اصولیان معاصر ...
  • حبیب زاده، جعفر و حسین فخر مناب(۱۳۸۴)، «مقایسه عوامل موجهه ...
  • حسینی عاملی، محمد جواد(۱۴۱۷)، مفتاح الکرامه فی شرح قواعد العلامه، ...
  • خالقی، علی و محمدعلی رجب(۱۳۹۲)، «تحلیل معیار نوعی در عنصر ...
  • دهخدا، علی اکبر(۱۳۷۷)، لغت نامه دهخدا، تهران: دانشگاه تهران ...
  • رضایی زارچی، فاطمه و سید احمد میرخلیلی(۱۳۹۷)، «اثر قصد در ...
  • سماواتی پیروز، امیر و سعید سلیمانی(۱۳۹۳)، «نقدی پیرامون منشا اشتباه ...
  • شاکری، ابوالحسن(۱۳۸۲)، «خطا در قتل»، پژوهشنامه ی علوم انسانی و ...
  • شهید ثانی، زین الدین بن علی(۱۳۹۴)، الروضه البهیه فی شرح ...
  • شیخ مفید، محمدبن النعمان(۱۴۱۳)، المقنعه فی الاصول و الفروع، قم: ...
  • صادقی، محمد هادی(۱۳۸۷)، جرائم علیه اشخاص، تهران: نشر میزان ...
  • صدر، محمد باقر(۱۴۱۷)، فحوث فی علم الاصول، تقریر: محمود هاشمی ...
  • طباطبایی، سید علی(۱۴۰۴)، ریاض المسائل، استانبول: موسسه آل البیتD ...
  • عباسی، عاطفه(۱۳۹۸)، «بازخوانی جواز قتل مهدورالدم و چالش های آن ...
  • عوده، عبدالقادر(۱۳۷۵)، التشریع الجنایی اسلامی، ترجمه ناصر قربانیان و دیگران، ...
  • عوده، عبدالقادر(۱۳۹۰)، بررسی تطبیقی حقوق جزای اسلامی و قوانین عرفی(ج۳): ...
  • کلانتری، کیومرث و فرشاد شیرزادی فر(۱۳۹۳)، «قتل ناشی از شبهه ...
  • مجیدی، سید محمود(۱۳۹۷)، «آسیب شناسی سیاست کیفری ایران در قبال ...
  • مرادی، حسن و علی شهبازی(۱۳۹۴)، «عنصر معنوی قتل عمدی در ...
  • موسوی خمینی، سید روح الله(۱۳۹۰)، ترجمه تحریر الوسیله، تهران: مرکز ...
  • موسوی خویی، ابوالقاسم(۱۳۲۲)، مبانی تکمله المنهاج، قم: موسسه احیاء آثار ...
  • نذیر، دادمحمد(۱۳۸۹)، حقوق جزای اختصاصی اسلام، کابل: انتشارات رسالت ...
  • نمایش کامل مراجع