تحلیلی بر عوامل کالبدی موثر بر حس تعلق به مکان در مرکز قدیمی شهر سبزوار

حس تعلق به مکان، موجب تبدیل فضا به مکانی با ویژگی­های حسی و رفتاری خاص برای افراد می­شود و توجه به تقویت آن خصوصا در مراکز قدیمی و بافت تاریخی شهرها از اساسی­ترین دغدغه­های دانش طراحی شهری محسوب می­گردد. مطالعات بسیاری بر ضرورت توجه به نقش عناصر کالبدی در شکل­گیری و تداوم رضایتمندی از مکان، هویت فردی و حس تعلق اشاره می­نماید. از این رو هدف پژوهش حاضر استخراج هنجارها و سنجه­های کالبدی جهت ایجاد و ارتقاء حس تعلق و سنجش این هنجارها و سنجه­ها در خیابان­ بیهق شهر سبزوار است. این پژوهش از نوع کاربردی بوده، رویکردی ترکیبی دارد. ابتدا با استفاده از مطالعه و بررسی متون نظری موجود، عوامل کالبدی موثر بر حس تعلق به مکان استخراج گردیده و در قالب هنجارها و سنجه هایی دسته بندی شده اند که روش مورد استفاده در این قسمت از نوع کیفی است. در گام بعدی با هدف سنجش وضعیت موجود و بررسی هنجارها و سنجه­های کالبدی موثر بر حس تعلق حاصل از مبانی نظری در نمونه­ی مورد مطالعه از تکمیل پرسشنامه استفاده شده و اطلاعات حاصل از طریق بررسی رابطه­ی همبستگی (همبستگی پیرسون) بین متغیرهای مستقل و وابسته­ی تعریف شده با استفاده از نرم افزار SPSS و به روش کمی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته اند. نتایج بررسی نشان می­دهد سه هنجار «تنوع و جذابیت»، «شخصیت کالبدی منحصر بفرد» و «دید و منظر» نسبت به سایر عوامل کالبدی همبستگی بیشتری با حس تعلق به مکان مورد مطالعه دارند و «انعطاف پذیری» از میزان همبستگی پایین تری نسبت به سایر عوامل برخوردار است. همچنین سنجه­های «وجود تسهیلات رفاهی»، «وجود پارکینگ کافی»، «وجود نظم و هماهنگی»، «رعایت تناسبات بصری در فضا» و «ایمنی عابر پیاده» به ترتیب کمترین مطلوبیت را دارند که لازم است به منظور افزایش حس تعلق به مکان، در بازطراحی فضا مورد توجه بیشتری قرارگیرند.