ارزیابی غلظت های مختلف تنظیم کننده های رشد بر باززایی کشت جنین بالغ ژنوتیپ های گندم دوروم

مقدمه: مهم ترین و موثرترین شاخص در کشت درون شیشه ای باززایی گیاه از کالوس القاء شده است که تحت تاثیر ژنوتیپ و ریزنمونه اولیه قرار می گیرند. مواد و روش ها: این بررسی پنج ژنوتیپ مختلف گندم دوروم به باززایی کالوس تحت تاثیر تنظیم کننده های رشد با استفاده از کشت جنین بالغ در آزمایشگاه کشت بافت دانشکده کشاورزی دانشگاه رازی مورد بررسی قرار گرفت. بدین ترتیب که جنین های بالغ ژنوتیپ های مورد مطالعه جدا و در محیط MS تحت تاثیر تنظیم کننده رشد BAP (۶-benzylaminopurine) و IAA (Indole-۳-acetic acid) کشت داده شدند. کالوس های حاصل از جنین های بالغ در ژنوتیپ های مورد بررسی تحت تاثیر چهار سطح تیمار هورمون BAP (۵/۰، ۱، ۲ و ۵/۲ میلی گرم در لیتر) و ۱ میلی گرم در لیتر IAA قرار داده شدند. این آزمایش بصورت فاکتوریل ۵×۴ در قالب طرح کاملا تصادفی، با نمونه برداری در ۳ تکرار و با ۴ نمونه در هر تکرار اجرا شد. ۴-۲ هفته بعد از انتقال به اتاقک رشد درصد کالوس های باززایی شده در هر ژنوتیپ یادداشت برداری شد. یافته ها: نتایج تجزیه واریانس نشان داد که بین ژنوتیپ های مورد مطالعه از نظر باززایی اختلاف بسیار معنی داری در سطح احتمال یک درصد و بین سطوح مختلف هورمون BAPدر سطح پنج درصد اختلاف اختلاف آماری معنی-داری وجود داشت. بررسی اثر هورمون BAP در مرحله باززایی بر روی کالوس حاصل از جنین بالغ گندم دوروم نشان داده شد که اثر متقابل بین ژنوتیپ و سطوح مختلف هورمون معنی دار نگردیده است. این می تواند نشان دهد که سطوح مختلف هورمون در تمامی ژنوتیپ ها دارای رفتار مشابهی بوده است. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل آماری نشان داد که در بین ژنوتیپ های مورد مطالعه از نظر درصد باززایی گیاهچه، ژنوتیپ ۳۷-۲۴-۲-۳ از بیشترین درصد باززایی برخوردار بوده و ژنوتیپ ۲۴۰ دارای کمترین میزان باززایی بود. مقایسه میانگین بین سطوح مختلف هورمون BAP نشان داد که سطح هورمون ۵/۰ میلی گرم در لیتر بیشترین باززایی و سطح هورمون ۵/۲ میلی گرم در لیتر کمترین باززایی را نشان داد و اثر متقابل ژنوتیپ در سطح هورمون معنی دار نبود. تنوع قابل توجهی بین ژنوتیپ های گندم دوروم از لحاظ درصد باززایی مشاهده گردید که نشان دهنده وابستگی معنی دار این صفت به ژنوتیپ می باشد. بین درصد باززایی و سطوح مختلف هورمون رابطه خطی معنی دار مشاهده گردید، که بیانگر کاهش میزان باززایی با افزایش سطح هورمون تا ۵/۲ میلی گرم بر لیتر بود. نتیجه گیری: پاسخ متفاوت ژنوتیپ های گندم دوروم به القاء کالوس و باززایی گیاهچه می تواند حاکی از متفاوت بودن ظرفیت ژنوتیپ ها در استفاده از آن ها در برنامه های به نژادی از طریق کشت جنین باشد.