بررسی وضعیت تولید و انتشار کتب حوزه ارگونومی در ایران

زمینه و هدف: یکی از ملاک­ های مهم پیشرفت و توسعه ­یافتگی انتشار کتاب در هر حوزه علمی می ­باشد. یکی از حوزه ­های مهم مرتبط با سلامت انسانی و شغلی علوم ارگونومی است که در افزایش بهره ­وری و سطح تندرستی کارکنان به یاری انسان می ­شتابد. هدف مطالعه حاضر بررسی وضعیت تولید و انتشار کتب حوزه ارگونومی در ایران می ­باشد. روش­ کار: مطالعه حاضر به روش توصیفی و تحلیل محتوا با رویکرد کتاب سنجی انجام گرفت. جامعه پژوهش شامل تمامی کتب حوزه ارگونومی ثبت شده در سایت کتابخانه ملی بود. جهت دست یابی به کتب مرتبط با استفاده از کلید واژه های ارگونومی، مهندسی عوامل انسانی و واژگان مرتبط دیگر بدون محدودیت زمانی جستجو انجام گرفت و اطلاعات به دست آمده در فرمی که از قبل در نرم افزار Excel طراحی شده وارد گردیده و در مرحله نهایی با استفاده از آمار های توصیفی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ­ها: به طور کلی ۳۱۳ عنوان کتاب در حوزه ارگونومی در طی سال ­های ۱۳۶۸ تا ۱۴۰۲ منتشر شده است. روند انتشار کتب در این حوزه روند افزایشی داشته است. بیشترین فراوانی مربوط به کتاب­ های تالیفی که شامل ۲۷/۷۸ درصد از کتب بود. محمد امین موعودی، مجید معتمد زاده و علیرضا چوبینه فعال­ ترین مولفین در این حوزه بودند. حوزه ­های موضوعی کلیات و کاربرد ارگونومی، ارگونومی شغلی و مهندسی فاکتورهای انسانی بیشترین فراوانی را دارا بودند. انتشارات فن­آوران بالاترین رده را بین کلیه ناشرین به خود اختصاص داده است. در مجموع ۳۸ عنوان کتاب به چاپ مجدد دست یافتند. نتیجه ­گیری: نتایج مطالعه حاضر نشان داد که روند انتشار کتب در علم ارگونومی در ایران افزایشی بود، اما در برخی از گرایش ­های این علم از جمله بیومکانیک شغلی، ارگونومی شهری، ارگونومی در منازل، ارگونومی کودکان نیازمند توجه بیشتر مولفان می ­باشد. هم چنین عدم توجه به نشر کتب بصورت الکترونیکی به طور مشهود در این حوزه علمی دیده می­ شود. لذا توصیه با توجه به مزایای کتب الکترونیکی توجه بیشتری به این نوع از انتشار داشته باشند.