تاملی در روش شناسی مطالعات سلامت معنوی

زمینه و هدف: «سلامت معنوی» برخلاف برخی از دیگر ابعاد سلامت، خود از سرشتی پیچیده و میان­ رشته ای ترکیب یافته است. گذشته از مفهوم «سلامت»، مهمترین پیچیدگی در این ترکیب، مفهوم «معنویت» است که در پارادایم های دینی و سکولار، برداشت های مختلف و متعارضی از آن پدید آمده است. هدف پژوهش حاضر این است که با توجه به پیچیدگی و میان­ رشته ­ای بودن موضوع سلامت معنوی، روش شناسی مطلوب و آسیب های این حوزه مطالعاتی را تبیین کند. روش ها: پژوهش حاضر، با روش تحلیلی- فلسفی و با رویکرد فلسفه مضاف به علم، به موضوع روش شناسی مطالعات سلامت معنوی، چگونگی و آسیب شناسی آن پرداخته است. یافته ها: پژوهش در زمینه سلامت معنوی به دو گونه می­تواند به پیش رود: ۱. تلفیق روش­ ها که در زمره «میان­ رشته ای روشی» قرار می­ گیرد و در آن با استفاده از طیفی از روش ­ها، حل مسئله مورد نظرمان را انجام می دهیم، ۲. تلفیق نظریه ها که در زمره «میان ­رشته ای نظری» قرار می­ گیرد و در آن به دنبال تلفیق دیدگاه­ ها و نظریه ها (بینش ها) خواهیم بود. پژوهش های تک روشی و تک بینشی در موضوع سلامت معنوی، بمثابه دو آسیب جدی در این حوزه مطالعاتی مطرح اند. نتیجه گیری: اگرچه در مطالعات سلامت معنوی، هم نیازمند میان­ رشته ای روشی هستیم و هم نیازمند میان رشته ای نظری، اما میان­ رشته ای نظری، سطحی بالاتر و عمیق تر از میان­ رشته ای را نسبت به میان­ رشته ای روشی، پیش ­روی پژوهشگر قرار می­ دهد.