باستان موسیقی شناسی دوره ساسانی: مطالعه موردی نقشمایه نوازندگان با استناد به ظروف فلزی

تمدن ایران در دوره ی ساسانی، از جهات بسیاری به اوج شکوفایی و رونق خود رسید و هنر این دوره نسبت به ادوار دیگر ایران باستان دارای ارزش و اهمیت ویژه ای است. یکی از این هنرها، موسیقی است که بر اساس یافته های باستانشناختی قابل بررسی است. این پژوهش تلاش دارد نقشمایه نوازندگان دوران ساسانی را بر ظروف فلزی بر اساس سوالات زیر مورد واکاوی قرار دهد: الف. نقشمایه نوازندگان ساسانی بر روی کدام یک از گونه های ظروف فلزی بیشتر دیده می شود و دلیل آن چیست؟ ب. ظروف فلزی دارای نقشمایه نوازندگان دوره ساسانی چگونه به شناخت موسیقی این دوران کمک می کنند؟ در این پژوهش ۱۴۷ ظرف فلزی متعلق به دوره ی ساسانی مورد بررسی قرار گرفت و در نهایت به یافتن ۲۴ ظرف دارای نقشمایه نوازندگان متعلق به این دوره انجامید. روش انجام این پژوهش، توصیفی - تحلیلی است و گردآوری اطلاعات بر اساس مطالعات کتابخانه ای و بررسی آثار موزه ای است. هدف پژوهش گونه شناسی ظروف فلزی دارای نقشمایه نوازندگان و تعیین انواع سازهای به کار رفته بر روی ظروف فلزی در دوران ساسانی است. نتایج پژوهش بیانگر آن است که بشقاب ها دارای بیشترین نقوش نوازندگان است و علت آن در سطح تخت بشقاب ها و داشتن فضای بیشتر و یکنواخت تری برای به تصویر کشیدن صحنه ها و نمایش برخی جزئیات نسبت به گونه های دیگر ظروف می باشد و هدف از ساخت بشقابها بیشتر سیاسی بوده است. در میان سازهای تصویر شده، سرنا با ۷ اثر و پس از آن بربط، شیپور و موسیقار هرکدام ۶ اثر را به خود اختصاص داده اند.