گونه شناسی کارکردهای(پنهان) خانه انصاف کرمان در حل مشکلات روستا ۱۳۴۲-۱۳۵۷ش

نظام اجتماعی روستا از زمان های گذشته، بر جمع گرایی استوار بوده است؛ در این نوع زندگی اجتماعی، بزرگان قوم از اعتبار و منزلت والایی برخوردار بودند. در هر روستا، چند نفر از افراد مسن که در راس قوم یا طایفه بزرگی قرار داشتند، به عنوان ریش سفیدان روستا شناخته می شدند و بسیاری از مشکلات روستاییان به وسیله این افراد، حل و فصل می شد. اما پس از انقلاب سفید، دولت درصدد برآمد تا بر نقش خود در امور روستاها بیفزاید؛ بنابراین اصل نهم انقلاب، تحت عنوان خانه انصاف مطرح شد که در تاریخ تشکیلات قضایی ایران معاصر نقطه عطف مهمی محسوب می شود، چرا که دولت در ایجاد خانه انصاف، ضمن حفظ ساختار سنتی روستاها و حل مشکلات از طریق افرادی که مورد تایید روستاییان بودند (اعضای خانه انصاف)، سعی داشت به لحاظ بوروکراسی اداری با تاسیس نهاد جدید بر اهمیت اصلاحات در کشور تاکید بیشتری داشته باشد. لذا بررسی عملکرد آنها و تاثیری که بر نظام قضایی روستاها داشتند، حائز اهمیت بسیار است. پژوهش پیش رو، درصدد است تا با استفاده از منابع کتابخانه ای و اسنادی این دوره، با بکارگیری روش توصیفی- تحلیلی کارکردهای نهاد خانه انصاف را در حل و فصل مشکلات روستاییان مورد بررسی قرار دهد. دستاوردهای پژوهش، نشان می دهد هرچند این نهاد تازه تاسیس در رفع پاره ای از مشکلات موثر عمل کرد، اما به دلیل عدم نظارت دقیق بر عملکرد اعضاء از سوی ناظران، وجود مشکلات عدیده در روستاها، نهاد خانه انصاف، در بسیاری موارد قادر به حل امور نبود و کارکردهای اصلی (اجرای عدالت) آن عملی نشد.