اثر مولفه های اصلی تغییر اقلیم بر کارایی فتوسنتزی و عملکرد دانه ارقام گندم تحت شرایط دیم

به منظور ارزیابی اثرات مولفه های تغییر اقلیم بر کارایی فتوسنتزی و عملکرد دانه چهار رقم گندم دیم (سرداری، اوحدی، واران و ایوان)، آزمایشی در دو شرایط محیط کنترل شده و مزرعه در سال زراعی ۱۴۰۱-۱۴۰۰ اجرا شد. در محیط کنترل شده آزمایش دوبار خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی شامل دما (دمای معمولی ۳±۲۵ درجه سانتی گراد و دمای افزایش یافته ۳±۳۴ درجه سانتی گراد) در کرت های اصلی، دی اکسید کربن (۳۸۰ تا ۴۸۰ و ۸۰۰ تا ۹۰۰ قسمت در میلیون) در کرت های فرعی و تنش خشکی (۵۰ درصد آبیاری نرمال و نرمال) در کرت های فرعی فرعی قرار گرفتند. در مزرعه آزمایش کرت های خردشده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تاریخ کاشت ۱۵، ۳۰ مهر و ۱۵ آبان ماه در کرت های اصلی و ارقام در کرت‎های فرعی اجرا شد. نتایج بخش کنترل شده نشان داد که مولفه های تغییر اقلیم در همه ارقام فلورسانس حداکثر را کاهش داده و منجر به فعال شدن مسیر خاموشی غیر فتوشیمیایی و انرژی پخش حرارتی از طریق چرخه زانتوفیل شد و نرخ انتقال الکترون کاهش یافت. اثر متقابل دما و دی اکسیدکربن بالا در همه ارقام و تیمار دمای بالا در ارقام سرداری، اوحدی و ایوان نرخ انتقال الکترون را افزایش داد. در مزرعه عملکرد دانه تحت تاثیر رقم و اثر متقابل رقم × ژتونیپ قرار نگرفت. در تاریخ کاشت اول عملکرد دانه نسبت به تاریخ کاشت دوم ۲۳ درصد و تاریخ کاشت سوم ۱۰۰ درصد بیشتر بود. نتیجه گیری شد ارقام گندم دیم باوجود شرایط تنش، سازگاری مناسبی به تغییرات اقلیمی با دفع انرژی درون سیستم فتوسنتزی می توانند داشته باشند.