حذف شیمیایی رسوب سولفات کلسیم از خطوط لوله انتقال آب آبیاری (مطالعه موردی: رسوب خط انتقال آب ارسالی از سد رسوبگیر مجتمع مس سرچشمه برای مصارف کشاورزی در مناطق پایین دست)

انسداد خطوط لوله انتقال آب از جمله مشکلاتی است که با ایجاد رسوبات مختلف باعث کاهش آبدهی در پایین دست می گردد. در مطالعه حاضر که با هدف شناسایی و رفع محدودیت ناشی از ایجاد رسوب در خطوط انتقال آب مجتمع سرچشمه انجام گرفت، ابتدا رسوب پدید آمده از طریق آزمایش XRF و XRD شناسایی و سپس با استفاده از غلظت های مختلف ۳۰، ۳۵، ۴۰، ۴۵ و ۵۰ درصد قلیای مناسب هیدروکسید سدیم جهت پاکسازی رسوب اقدام به بهینه سازی گردید. نتایج بدست آمده نشان داد رسوب سخت شده داخل خطوط لوله سولفات کلسیم می باشد. نتایج تیتراسیون محلول باقیمانده حاصل از واکنش های آزمایشگاهی نیز نشان داد مقادیر ۱۰ تا ۲۱ درصد هیدروکسید سدیم با غلظت۳۰ تا ۵۰ درصد برای جداسازی بیش از ۸۰ درصد رسوب چسبیده به خطوط لوله مصرف می شود که این میزان در شرایط واقعی حدود ۵۰ درصد است. همچنین در این تحقیق مقدار بهینه هیدروکسید سدیم برای جدایش کامل رسوب از خطوط لوله حدود ۳۵ درصد طی ۷۲ ساعت تخمین زده شد. با توجه به اینکه در شرایط اجرایی نیاز است غلظت های ۵۰ درصد موجود در بازار جهت رسیدن به مقدار بهینه رقیق سازی شود و از طرفی هیدروکسید سدیم با غلظت ۳۱ درصد در بازار موجود می باشد پیشنهاد گردید جهت عملیات اجرایی حذف رسوب خطوط لوله مس سرچشمه به اراضی پایین دست به جای غلظت بهینه ۳۵ درصد از غلظت ۳۱ درصد موجود استفاده گردد که البته کارایی این مقدار در پاکسازی جداره لوله بیش از ۸۷ درصد تخمین زده شد.