بررسی و تحلیل فرض تقصیر در فقه و حقوق ایران

تقصیر به عنوان مبنای مسئولیت مدنی کلمه ای عربی است که از ریشه قصر گرفته شده است. تعریف دقیق آن موضوع پیچیده ای استو در مورد آن اختلافات و بحث های زیادی وجود دارد. تشخیص حق و باطل و شناسایی این دو مفهوم از مباحث دشوار فلسفی واخلاقی است. تقصیر در لغت به عنوان اشتباه، نقص در قضاوت یا رفتار نادرست، عدم دقت در انجام وظیفه، تحمل و امتناع از انجامیک عمل با در دسترس بودن توانایی انجام آن عمل تعریف شده است. تقصیر در فقه به معنای خودداری از انجام عمل یا عدم تواناییآن است. معمولا تقصیر شرط لازم برای ایجاد مسئولیت است، اما در مواردی قانونگذار برای حمایت از متضرر، تقصیر را به عنوانموجب تلف، مفروض میداند و متضرر را از اثبات آن معاف میکند که در عوض اثبات خلاف آن، بر عهده عامل است و برای رهاییاز مسئولیت، باید ثابت کند که او مقصر نبوده است. در تمام نظام های حقوقی پذیرفته شده است که هیچ ضرری بدون جبران باقینماند. اما در شناخت مسوول و علت زیان نظرات متفاوتی وجود دارد. نظریه هایی مانند مسئولیت مدنی غیر قراردادی یا قهری، نظریهتقصیر، نظریه ایجاد ریسک، نظریه مختلط و تئوری تضمین حقوق ارائه شده است که بسیاری از کشورها آن را تجربه کرده و از نقاطضعف و قوت هر یک استفاده کرده اند. با این وجود، اکثر کشورها تقصیر را یکی از پایه های مهم مسئولیت می دانند.