سکولاریسم در اندیشه اجتماعی فتح الله گولن

این پژوهش می کوشد، پیوند اسلام و مدرنیته را در اندیشه گولن ذیل سه حوزه سیاست، اقتصاد و آموزش دنبال کند و با بررسی مبانی فکری گولن دریابد که آیا این پیوند با حفظ ماهیت اسلام اصیل صورت می گیرد یا حاصل آن اسلامی سکولار خواهد بود؟ مقاله حاضر با روش اکتشافی- توصیفی به دنبال پاسخ به این پرسش اساسی است: اسلام و مدرنیته در اندیشه فتح الله گولن چگونه پیوند می خورند؟ مهم ترین نتایج حاصل از بررسی اندیشه او و مبانی فکری فتح الله گولن را می توان این گونه برشمرد: او با مخالفت با اسلام سیاسی و تطبیق مفهوم شورای اسلامی با دموکراسی غربی بدون توجه به ریشه های فکری این دو، راه را برای تشکیل دولت سکولار هموار می سازد و با افزودن احکام اسلامی خمس و زکات و انفاق به سرمایه داری می خواهد وجهی اسلامی به اقتصاد سرمایه داری بدهد. در نقد اندیشه او می توان بر این نکات تاکید کرد: وی به دلیل نپذیرفتن تاسیس دولت اسلامی، قواعد اقتصادی اسلام را تنها در حد گزاره های اخلاقی معطوف به عدالت توزیعی باقی می گذارد؛ بنابراین، پیوندی ناقص و ناموزون از اقتصاد و مذهب را به نمایش می گذارد. در موضوع آموزش نیز مجددا به دلیل خلاء دولت اسلامی، با وجود تایید اتحاد علم و دین در اندیشه او و توصیه به تولید علم دینی، سیستم آموزشی به خاطر وابستگی به قدرت دولت سکولار، قادر به تولید محتوای آموزشی بومی شده با هویت اسلامی نخواهد بود.