تحلیل سیاست امنیت ملی ج.ا.ایران در پرونده هسته ای از منظر تئوری امنیت هستی شناختی

برنامه هسته ای جمهوری اسلامی ایران بیش از دو دهه است که بخش عظیمی از سیاست های داخلی و خارجی کشور را به خود معطوف داشته است و در کانون توجه افکار عمومی داخلی و تا حدود زیادی بین المللی قرار گرفته است. اهمیت این برنامه تا جایی است که علاوه بر سیاست و امنیت، سایر بخش های کشور مانند اقتصاد، فناوری، انرژی و... را به خود مشغول داشته است. در این میان، پی بردن به چرایی سیاست پی گیری و پیشبرد همه جانبه برنامه هسته ای از سوی جمهوری اسلامی ایران (علی رغم مخالفت جدی بسیاری از قدرت های بزرگ جهانی و تهدید و اعمال تحریم های گسترده از سوی آنها) و تحلیل جایگاه این برنامه در سیاست امنیت ملی کشور از اهمیت ویژه ای برخودار است. این پژوهش در چارچوب تئوری امنیت هستی شناختی به تحلیل هویتی سیاست امنیت ملی ج.ا.ایران، از نظر همخوانی هستی شناسانه این نظریه با بعد هویتی جامعه و نظام ج.ا.ایران پرداخته است. در همین راستا، عوامل شروع و پیگیری برنامه هسته ای ج.ا.ایران در سه بعد عوامل هویتی، امنیتی و اقتصادی به صورت میدانی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج این پژوهش نشان می دهد عامل اصلی شروع و پیگیری برنامه هسته ای از سوی نظام ج.ا.ایران، دست یابی کشور به دانش و فناوری پیشرفته هسته ای به عنوان نمادی از توانایی و استقلال نظام ج.ا.ایران در کسب علوم و تکنولوژی برتر جهت افزایش پرستیژ و ارتقاء جایگاه هویتی ج.ا.ایران در جهان اسلام و نظام بین الملل بوده است. بر اساس نظریه امنیت هستی شناختی، برنامه هسته ای بومی ایران، به گونه ای برای ایرانیان برساخته شده است که ایرانیان فناوری هسته ای و داشتن چرخه سوخت هسته ای را حق مسلم خود دانسته و «هویت ایران هسته ای» به بخشی از «عزت» و غرور ملی شان تبدیل شده است. از این رو، از نگاه ایرانیان، تداوم برنامه هسته ای برای آنها عزت و غرور و کنار گذاشتن آن(تحت فشار آمریکا و کشورهای غربی) به منزله از دست دادان بخشی از هویت غرور انگیزشان تلقی شده که باعث زیر سوال رفتن «عزت» و «غرور» ملی شده و به نوعی «ذلت» آنها را در پی خواهد داشت. به همین دلیل ایرانیان با وجود فشارهای شدید سیاسی-اقتصادی و تهدید های جدی نظامی حاضر به کنار گذاشتن برنامه هسته ای خود نشده اند.