بررسی میزان آزادی عمل و مشارکت دانش آموزان در محتوای کتب درسی

هدف پژوهش حاضر بررسی میزان آزادی عمل و مشارکت دانش آموزان در محتوای کتب درسی بود. پژوهش حاضر از نظر روش در حیطه پژوهش های تحلیل محتوا قرار می گیرد. ماهیت مسئله ایجاب می کرد که برای گردآوری داده ها به بررسی و تحلیل کتب درسی بپردازیم که در این زمینه به کتب درسی ابتدایی مراجعه نمودیم. جامعه پژوهش حاضر شامل تمامی کتب درسی ابتدایی بود که با روش نمونه گیری هدفمند و با توجه به نظر متخصصان برنامه درسی کتب درسی فارسی و تعلیمات اجتماعی پایه اول تا ششم به عنوان نمونه انتخاب شدند. واحد تحلیل شامل درس ها، فعالیت ها، تمرین ها، کاربرگ ها، پژوهش ها و پرسش و پاسخ های کتب درسی مذکور بود. در واحد ثبت؛ پس از مطالعه هر تمرین، فعالیت، درس یا صفحه، مفاهیم مربوط به پژوهش اسخراج و جایگاه آن در پیوستار تحلیل محتوا مشخص می شد. نتایج حاصل از تحلیل محتوا نشان داد که در تمامی کتاب های فارسی و تعلیمات اجتماعی، اغلب محتوای ارائه شده کاملا دیکته شده است و عملا دانش آموزان اختیار و مشارکتی در آن ندارند. و محتوای کاملا در اختیار دانش آموز دارای کمترین اهمیت و فراوانی است. بنابراین اگر نظام آموزشی ما به دنبال دانش آموزانی خلاق، سازنده و تلاشگر است باید بر اساس نظر سازنده گرایی در پی دادن اختیار و آزادی بیشتر به دانش آموزان در محتوای کتب درسی باشد زیرا محتوای درسی یکسان، عدم توجه به تفاوت های فردی دانش آموزان و توجه به هوش عمومی و عدم توجه به هوش اختصاصی، نتیجه ای جز دانش آموزان سرافکنده و خسته نخواهد داشت.