نقد تاریخی گزارش ابن خلدون از سانحه عاشورا

چکیده: نگارنده بر آن است تا در قالب یک روش علمی به «نقد تاریخی » گزارش ابن خلدون از سانحه عاشورا بپردازد. قدر مسلم آنچه در این میان سخت می نماید، نبود مصادیق روشن وبرجسته برای نقد تاریخی حداقل در میان پژوهشهای تاریخی فارسی زبان می باشد. بنابراین در آغاز نوشتار، مفاهیم اصلی پژوهش تعریف و شاخص سازی شده و در ادامه بر اساس تعاریف ارائه شده رخداد مورد نظر به نقد کشیده می شود. خلاصه ماشینی: "نگارنده برای اینکه خود را در این باره ناتوان از ارائه یک قضاوت نهایی می داند، تنها اکتفا به یادآوری چند دقیقه می نماید: نخست اینکه ، چنان که پیشتر هم گفته آمد، ابن خلدون مالکی مذهب بوده است . ابن خلدون در جای دیگری هم به تحولات دوره امام حسین (ع ) و سانحه عاشورا اما این بار به صورت مبسوط پرداخته است و آن فصل سی ام مقدمه ] ۱۳۷۵ ج ۱: ۴۰۲ ۴۱۸ [ با عنوان «در ولایت عهد» می باشد. با این ملاحظات نکاتی در قالب تفسیر متن مورد نظر در پی می آید: ۱ همان طوری که در بالا گفته آمد، ابن خلدون به عنوان یک سنی مالکی نتوانسته است باورهای مذهبی را در وظایف تاریخ نگاری خود دخیل نکند. ابوالاعلی مودودی یکی از این نظریه پردازان برجسته است که در کتاب ارزشمند خلافت و ملوکیت در اسلام ویژگیهای نظام ملوکی معاویه را در مقایسه با خلفای پیشین برشمرده و انحرافات سیاسی و دینی معاویه را تبیین کرده ، از آن جمله است : - دگرگونی در روش تعیین خلیفه : خلفای قبل از معاویه ، خود برای کسب خلافت قیام نمی کردند، اما معاویه به هر صورت در پی آن بود تا خود را خلیفه کند ووقتی بر کرسی خلافت تکیه زد کسی را یارای مخالفت با او نبود و باید بیعت می کرد. اما درباره این گفته ابن خلدون که معاویه بر مبنای عدالت عمل کرده و مصالح سیاسی جامعه اسلامی را لحاظ کرده است و از صحابه رسول الله انتظاری غیر از این نمی رود، تنها اکتفا به نقل اولین خطابه معاویه بعد از به دست گرفتن خلافت در نزد مردم مدینه می کنیم تا دریابیم که حکومت پادشاهی معاویه بدون آنکه یادی از سنت و سیره نبوی داشته باشد، مقوم حاکمیت سلطنتی دنیاطلبانه ای بود که «عقیده » و پایبندی به آن را کاملا نادیده گرفته بود: ..."