تاثیر تغییرات کاربری اراضی بر شاخص های کیفی و ترسیب کربن خاک در مناطق نیمه خشک

امروزه، تغییر و تبدیل کاربری اراضی جنگلی و مراتع به کشاورزی به یکی از نگرانی های قابل توجه در سطح دنیا در زمینه تخریب محیط زیست و تغییرات اقلیمی جهانی تبدیل شده است. هدف از این مطالعه، بررسی شاخص های کیفی و مقادیر کربن ترسیب شده در خاک چهار کاربری جنگل بلوط (طبیعی)، جنگل کاج و سرو (دست کاشت)، کشاورزی و کشت زیرآشکوب در جنگل بلوط در محدوده پارک جنگلی چقاسبز شهرستان ایلام است. برای این منظور، در هر کاربری ۱۰ نمونه خاک از عمق ۰ تا ۳۰ سانتی متر با روش تصادفی سیستماتیک برداشت شدند. علاوه بر اندازه گیری میزان ترسیب کربن خاک، برخی از خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک (نیتروژن، فسفر، پتاسیم، آهک، رس، سیلت، شن، اسیدیته، هدایت الکتریکی، جرم مخصوص ظاهری و پایداری خاک) در هر کاربری نیز اندازه گیری شدند. نتایج نشان داد که ترسیب کربن خاک در کشت زیر آشکوب درختان بلوط (۰۹/۵۸ تن در هکتار) و جنگل طبیعی بلوط (۷۲/۵۶ تن در هکتار) به طور معنی داری بیش از دو کاربری جنگل کاری کاج و سرو (۹۵/۳۷ تن در هکتار) و اراضی کشاورزی (۸۰/۳۱ تن در هکتار) هستند. این در حالی است که میزان ترسیب کربن خاک بین دو کاربری جنگل طبیعی بلوط و کشت زیرآشکوب درختان بلوط اختلاف معنی داری را نشان نداد. نتایج این تحقیق بر ضرورت حفظ کاربری جنگل طبیعی و جلوگیری از تغییر آن به سایر کاربری ها از جمله کشاورزی تاکید دارد.