ضرورت توجه به روایت زنانه در تاریخ شفاهی زنان؛ مطالعه موردی کتاب «مادر ایران»

تاریخ شفاهی یکی از روش های گردآوری اطلاعات در تاریخ معاصر است. در تاریخ شفاهی، رویکردهایی وجود دارند که برای روایت های کنشگران اهمیت و اعتبار قائل است و رسالت خود را شنیدن صدای گروه هایی می داند که کمتر در کانون توجه بوده اند. زنان یکی از گروه هایی هستند که سعی دارند با استفاده از تاریخ شفاهی، چه در روایت و چه در انتخاب موضوع، نقش خود را در تاریخ بازیابند و آن را انعکاس دهند؛ بنابراین، تاریخ شفاهی زنانه در دو بخش اصلی قابلیت عرضه دارد: الف) وقتی راویان تاریخ شفاهی زنان هستند؛ فارغ از اینکه موضوع مصاحبه زنان یا مردان هستند، ب) وقتی موضوع تاریخ شفاهی، زنان هستند. در این پژوهش به نوع دوم تاریخ شفاهی زنان توجه شده است و تلاش دارد توجه ها را به نوع روایت زنانه جلب کند. برای بهتر رساندن مطلب، کتاب مادر ایران به عنوان نمونه انتخاب شده است و بحث روایت زنانه در این کتاب کنکاش می شود. پژوهش حاضر با استفاده از مطالعات کتابخانه ای و تاریخ شفاهی با استفاده از روش تبیینی به این جمع بندی رسیده است که روایت زنانه می تواند با روایت مذکر تفاوت هایی داشته باشد. روایت زنانه بر مبنای طبیعت زنان در نوع پرسشگری تکیه داشته است و لاجرم خصیصه ذاتی آنها را در بر دارد؛ چنانکه نوع پرسش ها و ظرفیت های چشم اندازها و حتی استدلال های زنان در عرصه ادبیات آنها دربردارنده جنبه هایی از تحلیل اند که گاه در نگرش مردانه به موضوع این چشم اندازها شفافیت نمی یابد. ورود مصاحبه گر و مصاحبه زنانه در عرصه تولید متن تاریخ شفاهی می تواند حاوی چشم اندازهای متفاوت باشد.