پایش خشکسالی با استفاده از تصاویر سنجنده مودیس (MODIS) در مناطق خشک(مطالعه موردی: مراتع استان یزد)

خشکسالی پدیده ای طبیعی و اقلیمی است که موجب اختلال در اکوسیستم می شود. اکوسیستم های مرتعی مناطق خشک که بخش چشمگیری از سرزمین ما نیز در قلمرو آن قرار دارد، در مجموع نظام های شکننده ای هستند که در برابر تغییرات اقلیمی به سادگی در معرض انهدام قرار می گیرند. بنابراین شناخت و پایش خشکسالی با شاخص های معتبر، اولین قدم در جهت مدیریت این پدیده محسوب می شود. پایش خشکسالی با استفاده از سیستم های سنتی مرسوم دشوار است. فناوری سنجش از دور علی رغم عمر کوتاه خود، به همراه سیستم های اطلاعات جغرافیایی، توانایی خود را در ارائه اطلاعات سودمند و بموقع درباره پدیده خشکسالی نشان داده است. تحقیق حاضر در مراتع استان یزد و به منظور پایش خشکسالی انجام شده است. نظر به مقایسه رابطه بین شاخص های ماهواره ای و شاخص خشکسالی اقلیمی و تعیین کارایی شاخص های ماهواره ای، به منظور برآورد شاخص اقلیمی SPI آمار بارندگی ماهانه، نزدیک ترین ایستگاه های هواشناسی به تیپ های مرتعی مورد مطالعه در دوره زمانی ۲۰۰۰-۲۰۰۸ به کار گرفته شد. برای استخراج شاخص های ماهواره ای (NDVI، EVI،NMDI ، LST و TCI) تصاویر سنجنده مودیس با قدرت تفکیک ۵۰۰ متر، فاصله زمانی برداشت هشت روز برای بازه زمانی ۲۰۰۰ تا ۲۰۰۷ و در ماه های فوریه تا سپتامبر یعنی ماه های رشد، قبل و بعد از آن تهیه شد. نتایج شاخص خشکسالی SPI در سایت های مرتعی استان یزد نشان داد که طی سال ۲۰۰۰ خشکسالی شدید و در ۲۰۰۷ ترسالی رخ داده است. بررسی شاخص در بازه های زمانی ۳، ۶, ۹، ۱۲، ۱۸ و ۲۴ ماهه نشان داد که نوسانات خشکسالی در بازه های زمانی کوتاه مدت در مقایسه با بازه های زمانی بلندمدت بیشتر است، اما تداوم کمی دارند. با توجه به ارتباط خشکسالی و بارندگی، بررسی نتایج شاخص خشکسالی هواشناسی و مقادیر بارندگی نشان داد که شاخص خشکسالی در بازه زمانی سه و نه ماهه با مقادیر بارندگی در سطح یک درصد همبستگی معنی دار دارند. به عبارت دیگر، تغییرات مقادیر بارش ماهانه بر روند تغییرات شاخص SPI در بازه زمانی کوتاه مدت موثر است. مقایسه آماری بین نتایج به دست آمده از محاسبه شاخص های ماهواره ای با شاخص خشکسالی هواشناسی نشان داد که شاخص SPI در بازه کوتاه مدت با شاخص های حرارتی و شاخص NMDI در سطح یک درصد، بیشترین همبستگی را نشان می دهد.