ارزیابی فرسودگی ملاط آهکی در برابر چرخه های تر-خشک شدن و گرم-سرد شدن: مطالعه موردی راه باستانی گاشمار شهرستان نورآباد، استان لرستان

عوامل هوازدگی در طبیعت متنوع هستند که می توانند منجر به فرسودگی یک بنای باستانی و حتی تخریب و از بین رفتن آن شوند. در پژوهش حاضر، فرسودگی ملاط آهکی استفاده شده در راه باستانی گاشمار واقع در شهرستان نورآباد (استان لرستان) در برابر عوامل هوازدگی ناشی از چرخه های تر-خشک شدن و گرم-سرد شدن ارزیابی شده است. برای رسیدن به این هدف، آزمایش های تر-خشک شدن و گرم-سرد شدن تا ۵۰ چرخه روی نمونه های ملاط اعمال شد. بعد از هر ۱۰ چرخه، خصوصیات ظاهری (رنگ و شکل)، فیزیکی (وزن خشک و تخلخل) و مکانیکی (شاخص بار نقطه ای و سرعت موج P) تعیین شدند. نتایج دلالت بر این دارد که ملاط در اثر چرخه های تر-خشک شدن و گرم-سرد شدن متحمل تغییرات ظاهری بسیار جزئی شده است. در مقابل، تجزیه و تحلیل داده ها نشان داد که با افزایش چرخه ها، مقادیر خصوصیات فیزیکی و مکانیکی نمونه ها تغییرات ملموس تری داشته اند. بر اساس مطالعه مقاطع نازک میکروسکوپی، تغییر خصوصیات فیزیکی و مکانیکی ملاط ارتباط نزدیکی با توسعه و گسترش ریزترک ها بعد از چرخه های آزمایش داشته است. مقایسه نتایج حاکی از آن است که عوامل هوازدگی ناشی از چرخه های تر-خشک شدن و گرم-سرد شدن، تاثیر تقریبا یکسانی بر شدت فرسودگی نمونه ملاط داشته اند. سرعت موج P در مقایسه با سایر خصوصیات ظاهری، فیزیکی و مکانیکی، پارامتری مناسب تر و دقیق تر برای ارزیابی فرسودگی ملاط است، در حالی که خصوصیات ظاهری نمی تواند پارامتری مناسب در این زمینه باشند. بر اساس نتایج، پیشنهاد می شود که راهکار حفاظتی برای جلوگیری از فرسودگی ملاط استفاده شده به عنوان مصالح بنایی در پل باستانی گاشمار واقع در شهرستان نورآباد بر اساس هر دو عامل هوازدگی تر-خشک شدن و گرم-سرد شدن انتخاب و طراحی شود.