بازتاب دین‎مداری پادشاهان صفوی در تحولات نهاد حسبه

سال انتشار: 1402
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 13

فایل این مقاله در 21 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_TUHIS-14-37_001

تاریخ نمایه سازی: 28 اسفند 1402

چکیده مقاله:

در دوره صفوی برخی از وجوه ساختاری و عملکردی مناصب حکومتی دچار دگرگونی‎هایی شد و در جریان آن برخی از نهادها به منظور اجرای قوانین شرع توسعه و تکامل یافت و برخی به سبب کثرت وظایف، توسط پادشاهان صفوی تفکیک و به نهادهای مختلف واگذار گردید. ازجمله نهاد حسبه که از موسسات وابسته به دستگاه قضایی و بر پایه احکام دینی و عرفی جامعه، در دوران اسلامی با فراز و نشیب‎هایی ادامه یافته بود، در این دوره با تغییراتی که در ساختار حکومتی و مذهبی رخ داد، دستخوش تحولات بسیاری گردید و بسیاری از وظایف آن به دیگر نهادها و موسسات جدیدالتاسیس واگذار شد. در این مقاله تلاش شده است براساس منابع تاریخی و با روش توصیفی‎تحلیلی، تحولات یکی از مهم‎ترین نهادهای حکومتی، هم زمان با روی کار آمدن حکومت شیعی مذهب صفوی و تاثیر دین‎مداری پادشاهان این سلسله در وظایف و کارکردهای این نهاد مورد بررسی قرار گیرد. مهم‎ترین یافته‎های پژوهش حاضر نشان دهنده انجام برخی وظایف نهاد حسبه توسط شاهان صفوی و واگذاری کارکردهای گسترده آن (برخلاف دوره‎های گذشته) بین دیگر نهادهاست. نتیجه این تحولات در پایان این دوره، محدود شدن اختیارات این نهاد همراه با تغییرات اساسی در کارکردهای آن بوده است.

نویسندگان

حمیدرضا آریان فر

استادیار بنیاد ایران شناسی، تهران

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • کتاب‎هاابن‎اخوه، محمد بن محمد (۱۳۶۰). معالم القربه فی احکام الحسبه ...
  • اسکندربیک منشی (۱۳۷۷). عالم آرای عباسی، تصحیح محمداسماعیل رضوانی، تهران: ...
  • آقاجری، سید هاشم (۱۳۸۹). مقدمه‎ای بر مناسبات دین و دولت ...
  • پیگولوسکایا، ن. و. (۱۳۶۷). شهرهای ایران در روزگار پارتیان و ...
  • جعفریان، رسول (۱۳۸۹). صفویه در عرصه‎ دین، فرهنگ و سیاست، ...
  • جها‎‎نگشای خاقان(تاریخ شاه اسماعیل اول) (۱۳۶۴). اسلام‎آباد: مرکز تحقیقات فارسی ...
  • خاتون‎آبادی، عبدالحسین (۱۳۵۲).‎ وقایع السنین و الاعوام، به کوشش محمدباقر ...
  • دلاواله، پیترو (۱۳۷۰). سفرنامه دلاواله، ترجمه شعاع‎الدین شفا، تهران: انتشارات ...
  • روملو، حسن بیک (۱۳۵۷). احسن التواریخ، تصحیح عبدالحسین نوایی، تهران: ...
  • ساکت، محمدحسین (۱۳۸۲). دادرسی در حقوق اسلامی، تهران: نشر میزان ...
  • سانسون، مارتین (۱۳۴۶). سفرنامه سانسون، ترجمه تقی تفضلی، تهران: ابن ...
  • سبزواری، محمد باقر (۱۳۷۷). روضه‎الانوار عباسی، به کوشش اسماعیل چنگیزی، ...
  • شاردن، ژان (۱۳۷۲-۱۳۷۵). سفرنامه ژان شاردن، ترجمه اقبال یغمایی، تهران: ...
  • شاه طهماسب (۱۳۴۳). تذکره شاه طهماسب صفوی: شرح وقایع و ...
  • شیخ بهایی، محمد بن حسین (بی‎تا).‎ جامع عباسی، تبریز: کتابفروشی ...
  • صفت‎گل، منصور (۱۳۸۱). ساختار نهاد و اندیشه دینی در ایران ...
  • قزوینی، محمد طاهر (۱۳۲۹). عباسنامه، تصحیح و تحشیه ابراهیم دهگان، ...
  • قمی، قاضی احمد (۱۳۵۹). خلاصهالتواریخ، تصحیح احسان اشراقی، تهران: دانشگاه ...
  • کارری، جملی (۱۳۸۳). سفرنامه کارری، ترجمه عباس نخجوانی و عبدالعلی ...
  • کروسینسکی (۱۳۶۳). سفرنامه کروسینسکی، ترجمه عبدالرزاق دنبلی، تصحیح مریم میراحمدی، ...
  • کریستین سن، آرتور (۱۳۷۴). ایران در زمان ساسانیان، ترجمه رشید ...
  • کمپفر، انگلبرت (۱۳۶۳). سفرنامه کمپفر، ترجمه کیکاووس جهانداری، تهران: خوارزمی ...
  • کوک، مایکل (۱۳۸۴). امربه معروف و نهی ازمنکر در اندیشه ...
  • کیوانی، مهدی (۱۳۹۵). پیشه‎وران و زندگی صنفی آنان در عهد ...
  • لکهارت، لارنس (۱۳۶۴). انقراض سلسله صفویه و ایام استیلای افاغنه ...
  • لمبتون، آن. ک. اس. (۱۳۶۰). نگرشی بر جامعه اسلامی، ترجمه ...
  • مشایخی، قدرت الله (۱۳۷۶). حسبه یا نظارت بر سلامت اجرای ...
  • منجم یزدی، ملاکمال (۱۳۳۴). زبده ‎التواریخ، تصحیح و تحشیه ابراهیم ...
  • موسوی بجنوردی، محمدکاظم (۱۳۹۲). دایره‎المعارف بزرگ اسلامی، تهران: مرکز دایره‎المعارف ...
  • میرزا رفیعا، محمدرفیع بن حسن (۱۳۸۵). دستورالملوک، به کوشش محمداسماعیل ...
  • میرزا سمیعا، (۱۳۶۸). تذکرهالملوک، به کوشش سیدمحمد دبیرسیاقی و تعلیقات ...
  • نصرآبادی، محمدطاهر (۱۳۷۹). تذکره نصرآبادی، به کوشش احمد مدقق یزدی، ...
  • نصیری، محمدابراهیم بن زین العابدین (۱۳۷۳). دستور شهریاران، تهران: بنیاد ...
  • نصیری، میرزا علینقی (۱۳۷۲). القاب و مواجب دوره سلاطین صفویه، ...
  • نوایی، عبدالحسین (۱۳۶۰). اسناد و مکاتبات سیاسی ایران از سال ...
  • نوایی، عبدالحسین (۱۳۵۰). شاه طهماسب صفوی (مجموعه اسناد و مکاتبات ...
  • مقالاتبادکوبه هزاوه، احمد (۱۳۸۰). اولین نشانه های حسبه در سرزمین ...
  • حق‎پرست، ذوالفقار؛ پنجه پور، جواد و بهارلوئی، سیامک (۱۳۹۸). بررسی ...
  • ثواقب، جهانبخش و شهیدانی، شهاب (۱۳۹۵). کارکرد نهاد حسبه در ...
  • رضایی، امید (۱۳۹۲). سند انتصاب محتسب قزوین در سال ۱۰۵۸ق.، ...
  • سری‎، ابوالقاسم (۱۳۷۴). منصب محتسب در ایران، حکومت اسلامی، (۳) ...
  • گراوند، مجتبی و هدیه یگانه (۱۳۹۶)، نهاد حسبه در حکومت‎های ...
  • میرجعفری، حسین و مجید هاشمی‎اردکانی (۱۳۵۳). فرمان شاه طهماسب به ...
  • منابع عربیابن‎تیمیه، احمد (بی تا)، الحسبه فی الاسلام، به کوشش ...
  • ماوردی، علی بن محمد (۱۴۱۰ق)، الاحکام السلطانیه، به کوشش خالدبن ...
  • نمایش کامل مراجع