شناخت حیوان شوکا، ویژگی های ظاهری و رفتاری، میزان پراکندگی در کشور و تهدیدات

گوزن ها حویاناتی بسیار زیبا هستند که فراوانی و انواع آنها در ایران، تنها به سه گونه گوزن مرال، گوزن زرد ایرانی و شوکا (کوچک ترین گوزن ایرانی) تقسیم می شود. شوکا که در عمق جنگل های بلوط ناحیه بوزین مرخیل در منتهی الیه شمال استان کرمانشاه و استان سمنان، گلستان، گیلان و ... زندگی می کند، جانوری مرموز و شبگرد است و ویژگی های خاص او از جمله جثه کوچک، جمعیت کم و شب فعالی، آن را در میان سایر گونه های گوزن، منحصر به فرد کرده است. شوکا که به نام گوزن «مینیاتوری» نیز خوانده می شود، از نظر فراوانی در مقایسه با سایر گونه های گوزن در تعداد کمتری در ایران دیده شده است. شوکا بسیار زیباست. رنگ آن قهوه ای روشن و در ناحیه زیر شکم، روشن تر از قسمت های دیگر است. ماه های این گونه شاخ ندارند و نرها، شاخ های کوچک منشعب دارند. این گوزن زیبا در هر سال یک نوزاد به دنیا می آورد اما در شرایط آب و هوایی مساعد، امکان دو قلوزایی آن نیز وجود دارد. دوره وضع حمل شوکا ۵ تا ۶ ماه است و بچه هایش در هنگام تولد، روی بدن خود خال هایی دارند که با رسیدن به بزرگسالی از بین می رود و جای آن را رنگ قهوه ای یکدست می گیرد. شوکا حیوانی علفخوار و نشخوارکننده است و مهمترین دشمنان او پس از انسان، حیوانات گوشت خوار هستند. به علت حلال بودن گوشت این گوزن کوچک؛ شکار غیرمجاز، بزرگترین خطر برای ادامه حیات شوکا محسوب می شود. شوکا در عین اسیب پذیری، نسبت به اطراف و محیط خود، بسیار هوشیار است و به سرعت متوجه هرگونه خطری می شود، این حیوان، هنگام خطر صدای خاصی از خود بروز می دهد که می تواند هم جنسانش را از وجود خطر آگاه کند. از آنجایی که شناخت ویژگی های بومی گونه ها و تعیین مطلوبیت زیستگاه آن ها یکی از اساس و پایه اصلی مدیریت و حفاظت از آن ها می باشد، در این مقاله کوشش کردیم تا با شناخت ویژگی های ظاهری و تولید مثل و آثار و ردپای آن ها در طبیعت و تغذیه و تهدیدات و خطرات این گونه بیشتر به حفظ این گونه در کشور کمک کنیم و خطر انقراض این حویان زیبا را کاهش دهیم.