بررسی حمام های تاریخی ایران در فضا و روح انسان و نقش آن در معماری پس از اسلام

بی تردید معماری اسلامی در ایران، یکی از پدیده های بزرگ هنری این سرزمین است و جلوه ها ونقشینه های آن، که از گوشه و کنار این مرز و بوم به اتمام خصوصیات ویژگی هایش قد کشیده است، از چنان جاذبه و افسونی برخوردار است که هرگز نمی توان سهم عظیمش را در تاریخ اسلامی این اقلیم نادیده گرفت. حمام ها در دورهای مختلف با تغییرات فراوانی رو به رو بوده است. حمام ها در دوره های گذشته دارای ارزش بسیاری بوده اند. مکانی که نه تنها برای استحمام بوده بلکه مکانی برای گذران اوغات فراغت، گفتگو و تبادل نظر، رفع خستگی و حتی عبادت، گرد آمدن دوستان و حل و فصل مسائل زندگی بود. بدین منظور براساس منابع تاریخی از همان آغاز گسترش اسلام در شهرها، گرمابه های متعددی احداث شد که مورد استقبال عموم قرار گرفت و حمام های دوران اسلامی به جنبه های اجتماعی و بعد معنوی و روح انسان توجه شایانی داشت. معماری حمام از لحاظ بعد فنی و هم به لحاظ اجتماعی بودن فضا و ترکیب این دو ویژگی با هم از اهمیت ویژه ای در دوران اسلامی برخوردار است. در طول دوره های مختلف فرم حمام ها دستخوش تغییرات شده است اما نحوه ی استقرار فضایی همواره از الگویی ثابت پیروی می کند. فضاهای معماری در حمام های تاریخی ایران پس از ورود اسلام غالبا از الگوی مشترکی پیروی کرده اند که در آن، متناسب با مساحت زمین و مقیاس عملکردی بنا و محل قرارگیری آن، فضاهای متنوعی در حمام ها پیش بینی می شده است. در این راستا هدف از انجام این پژوهش، در این مقاله سعی بر این است که ویژگی های معماری حمام ها پس از اسلام و معرفی فضاهای شاخص سپس به بررسی تکنیکهای ساخت و تاسیسات حمام ها، به عنوان مهم ترین ویژگی های این ابنیه ی تاریخی اشاره شود.