ایزدبانوی هلیل رود و ریشه های تفکر هندسی و دستاوردهای آن در فرهنگ های باستانی خاور نزدیک

سال انتشار: 1399
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 40

فایل این مقاله در 24 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_ISIR-6-4_006

تاریخ نمایه سازی: 15 فروردین 1403

چکیده مقاله:

هلیل رود، همچون دیگر رودهای بزرگ، جوامع کشاورز شکل گرفته در جوار خود را عمیقا تحت تاثیر قرار داده است. اگرچه نام نگهبان این رودخانه عظیم در هیچ متنی به جا نمانده، اما به باور نگارنده نامش را باید در «حریر» جست. این وام واژه در زبان عربی گونه کوتاه شده«هری[ر] رود» بود که به عنوان صفت در توصیف لطافت و موجدار بودن ابریشم چینی به کار رفته است. با انباشت محصول، که در طول زمان به استقرار دائمی جمعیت های اولیه کشاورز انجامید، امکان بهره وری از زمان اضافه در اختیار انسان پیش از تاریخ قرار گرفت. در سایه این فرصت جدید او توانست در جهان پیرامونش بیندیشد و حاصل آن تعمق، دستاوردهایی برای بهتر زیستن بود که با گذر زمان شتاب گرفت. از دوران آغاز کشاورزی تا هزاره های چهارم و سوم پ.م، جهش فرهنگی چشمگیر بود. افزایش آگاهی انسان نیاز به تدبیری جدی داشت تا به ثبت و حفظ داده های روزافزون یاری رساند. در این میان، خطوط دارای بنیان هندسی در چهارچوب جدی تری عمل می کردند زیرا هندسه با محاسبه ارتباط دارد. نگارنده با واکاوی نشانه های گل نبشته های تپه کنار صندل جنوبی در جیرفت و خطوط ایلامی زنجیره ای و آغازین، به الگوی بنیادین یک نظام هندسی منسجم دست یافته است که قادر به بازآفرینی نشانه هایی ست که با علائم کهن ترین خطوط متعلق به فرهنگ های همجوار در جهان باستان اشتراک ساختاری بنیادی دارند. نظریه «جدول مادر (Master Grid) » تاریخ نگارش را در منطقه به عقب تر باز گردانده و نقش بنیادی ایران را نه تنها در حوزه ابداع خط که در بنیان گذاری برخی دیگر از دستاوردهای مهم فرهنگی بیش از پیش نمایان کرده است .

نویسندگان

آژیده مقدم

دانش آموخته دکتری فرهنگ و زبان های باستانی، دانشگاه تهران.