کشت زراعی گل گاوزبان در ییلاقات گیلان راهکار مناسبی برای کشاورزی پایدار

گل گاوزبان و گونه های مرتعی ییلاقی با ارزش بصورت طبیعی ، در ییلاقات گیلان وجود داشته و دارند و از سالیان دور به عنوان دارو در طب سنتی حکما و در کتب قراباتین (داروشناسی و درمان طب سنتی ) به عنوان درمان بیماری ها نسخه پیچی شده و خواص دارویی ریشه و برگ و ساقه و گلهای دارویی مرتعی مشخص و از دیر باز کاربردی شده بود تا اینکه با توسعه علم بر اساس شناخت ماده موثره و مفید ، به شکل و سیمای انواع داروی مفید هربال به دنیای پزشکی و نظام سلامت کشور معرفی شدند . برداشت مردم از گل گاوزبان بصورت سنتی و برداشت از مراتع بالادست ییلاقی بوده است تا اینکه بصورت علمی ترویج کشت گیاهان مفید دارویی مرتعی به عنوان جایگزین مناسب زراعت برای توسعه اقتصادی مردم ییلاق نشین ترویج شد هرچند هنوز در اول راه هستیم ولی این الگوی مناسبی برای کشت های پر خطر یا از بین رفتن پوشش گیاهی ییلاقات است . و راهکار مناسبی برای حفاظت خاک و تولید مانای طبیعی از فرآورده های هربال برای تولید ماده موثره دارویی در کشور است . این پژوهش در سال ۱۳۹۸ در منطقه غرب گیلان ( ییلاقات اسالم و خلخال و تالش ) و در سال ۱۴۰۰ در منطقه شرق گیلان ( ارتفاعات رودسر و سیاهکل ) انجام شد تا ضمن مطالعه کشت گونه های خودروی گیاهی از نظر فرهنگی و اجتماعی و اقتصادی ، از نظر آنالیز مواد موثره و غنای ترکیبات گلهای زیبای این گیاه سرشار از خاصیت را بررسی نماییم . که این مقاله حاصل آن مطالعه کاربردی است، البته ما از انواع گونه های گل گاوزبان در ایران اعم از فلات مرکزی و ییلاقات البرز و زاگرس هم نمونه برداری آزمایشگاهی انجام دادیم و درصد ماده موثره دارویی و مواد مغذی برای سلامتی انسان را مشاهده و ثبت کردیم . که به عنوان شاهد در متن ارایه خواهد شد چون براساس اقلیم و ارتفاع و کمینه و بیشینه دمایی و میزان تابش نور خورشید ، و نوع خاک ، درصد مواد موثره و مواد دارویی و مغذی و بهداشتی دیگر متفاوت می شود . در کنار گل گاوزبان پرورش انواع گونه های غنی مرتعی نظیر انواع زرشک محلی و بومی و انواع نعنا و خانواده نعناییان و سیر کوهی و سبزیجات بومی هم می تواند به غنای دارویی سنتی و باستانی و طب اسلامی و کهن ایرانی بیفزاید . و بالادست ، ارتفاعات را که در اثر کوتاهی و رمه داری در حال کاهش پوشش گیاهی و افزایش گیاهان فرصت طلب نظیر گون و گوش بره . کنگر وحشی و غیره است را نجات دهد . اصولا مراتع کوهستانی دارای پوشش گیاهی مناسبی برای رمه داری سنتی هستند که دام های سبک و سنگین در آن رها می شوند .و دام از گیاهان مرتعی مصرف نمی کند لذا رمه داری بر اقتصاد گروه های طب سنتی و گیاهان دارویی ضرر و خسارتی وارد نمی کند . و اصولا رمه داری مشکلی برای زیست طبیعی و اکولوژی کوهستان ندارد مهم دخالت انسان است که برای گرمایش ، درختچه ها راقطع می کنند و یا گون ها را از ریشه می کنند و این خود باعث کچلی کوهها می شود که سلامت خاک را دچار تهدیدمی کند و فرسایش خاک را برای فرسایش بادی و آبی فراهم می سازد . حال اگر گونه های بومی دارویی به شیوه نوینزراعت شوند ، ساختار و عصاره دارویی تغییر نمی کند و این از مولفه های خوبی هست که ضرورت جایگزینی زراعتگیاهان دارویی را بجای زراعت پر ریسک فعلی توجیه می کند . در این مقاله به همه گزینه ها در حد اندازه و حجمآن توضیح داده شده و همه مشاهدات عینی و آزمایشگاهی ارایه شده است . و راهکارهای مناسبی برای ترویج ارایهگردیده که امیدوارم راهگشا باشد