پیش فرض فقهی و بسترهای پیدایش آن

پیش­فرض های هر نظریه علمی، مجموعه ای از هنجارهای پیشاتفسیری هستند که در پردازش و صورت بندی اصل نظریه نقش موثری ایفا می کنند و در ضمن تفسیر و تحلیل­ مسایل فرعی و استنتاج نتایج آن مورد ملاحظه و مراعات واقع می شوند. کارکرد پیش فرض ها، حفظ انسجام درونی نظریه و توجیه نظری نتایج آن و ارتباط معنادار آنها با یکدیگر است. بر این اساس پیش فرض­های فقهی مفروضاتی پیشینی هستند که فقیه براساس آن­ها چهارچوب نظریه فقهی خود را سازماندهی می کند و در مرحله تفسیر نصوص شرعی و استنباط احکام فرعی به آنها وفادار می ماند. پیش­فرض های فقهی عمدتا محصول برداشت کلی فقیه از شریعت و انتظاری است که وی از مجموعه قواعد و احکام آن دارد. از این رو باید تمایز پیش انگاره های فقیهان را یکی از اساسی ترین عوامل اختلافات فقهی به شمار آورد. این تحقیق با روش توصیفی - تحلیلی و با استناد به منابع کتابخانه­ای، بعد از تبیین معنای پیش فرض فقهی، به این نتیجه رسیده است که پیش­فرض­های فقهی علاوه بر ویژگی­های روانی و دامنه­ی اطلاعات فقیه، تحت تاثیر عواملی همچون: محیط آموزشی، خانوادگی و شرایط اجتماعی شکل می گیرند. باتوجه به اهمیت موضوع و نبود تحقیقی جامع در این خصوص، بررسی چنین موضوعی ضروری به نظر می­رسد.