(تدوین الگوی تاخیرات در پروژه های عمرانی با رویکرد تحلیل مضامین)

امروزه بخش عمده سرمایه هر کشور، به خصوص کشورهای درحال توسعه به پروژه های عمرانی و زیربنایی آن کشور اختصاص دارد و یکی از عوامل رشد و توسعه اقتصادی هر جامعه، موفقیت در اجرای پروژه های عمرانی آن کشور محسوب می گردد. عمده ترین معضلی که اغلب پروژه های بزرگ با آن مواجه هستند تاخیر در فازهای مختلف و در نهایت اتمام کار پروژه می باشد. تاخیر در پروژه های عمرانی امری اجتناب ناپذیر می باشد اما باید بدانیم وقوع تاخیر در پروژه، علاوه بر تطویل زمان اجرا، هزینه های چشم گیری را به همراه خواهد داشت. اگر بهره برداری از پروژه ها با تاخیر مواجه شوند ضمن اتلاف سرمایه های ملی، برخی از آن ها توجیه فنی و اقتصادی خود را از دست خواهند داد. هدف از مطالعه حاضر بررسی عوامل اساسی افزایش تاخیرات در پروژه های ساخت عمرانی می باشد. روش تحقیق از نوع میدانی بود و اطلاعات و داده های مورد نیاز برای تحلیل علل تاخیر پروژه ها، از طریق مصاحبه گردآوری شد. در نتیجه، با توجه به رتبه بندی عوامل موثر در تاخیر پروژه ها جهت کاهش و یا رفع آنها، بر اساس اولویت و میزان تاثیر هر عامل، پیشنهاداتی ارائه گردید، تا اینکه میزان تاخیرات، کاهش یافته و پروژه ها تکمیل و به بهره برداری برسند. این پژوهش با هدف الگوی تاخیرات پروزه های عمرانی در ایران صورت گرفته است. جامعه پژوهش آن اساتید دانشگاه و مدیران و خبرگان پروژه های عمرانی کشور هستند. نمونه تحقیق به روش نمونه گیری هدفمند از این افراد بود. پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی- توسعه ای، از منظر روش کیفی و شیوه توصیفی و از نوع رویکرد، قیاسی است. به منظور جمع آوری داده های کیفی از ابزار مصاحبه نیم ساختارمند و به منظور تجزیه و تحلیل داده های حاص از مصاحبه، از استراتژی تحلیل مضامین استفاده شده است. پس از گردآوری داده های حاصل از مصاحبه ها و تحلیل مضامین آنها، ۱۳ مضمون سازمان دهنده به عنوان ابعاد تاخیر در پروژه های عمرانی شناسایی شدند که در سه طبقه مضمون فراگیر عوامل غیرقابل کنترل(عوامل محیطی)؛ عوامل طبیعی، عوامل سیاسی و اقتصادی و عوامل اجتماعی و حقوقی. عوامل داخلی قابل کنترل (عوامل فنی)؛ عوامل مرتبط با برآوردهای نیروی انسانی و زمان، عوامل مرتبط با نارسایی سیستم های اطلاع رسانی بخش های مهندسی، عوامل مرتبط با برنامه ریزی و مدیریت منابع انسانی، عوامل مرتبط با خطا و اشتباهات پرسنلی و عوامل مرتبط با مدیریت شرکت. عوامل خارجی قابل کنترل (عوامل فنی)؛ عوامل مرتبط با کارفرمایان، عوامل مرتبط با مشاوران، عوامل مرتبط با سازندگان، عوامل مرتبط با مشارکت در پروژه، عوامل مرتبط با پیمانکاران جزء در بخش مهندسی دسته بندی شدند.