بررسی ماهیت بغی و محاربه؛ از ترادف تا تفاوت در اندیشه فقهی مذاهب پنج گانه اسلامی

سال انتشار: 1402
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 42

فایل این مقاله در 48 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_MAZHB-10-20_019

تاریخ نمایه سازی: 21 فروردین 1403

چکیده مقاله:

تبیین دقیق مرز میان جرم ها و جنایت های مستوجب کیفر، امری مطلوب و مقصود شارع مقدس می باشد و در تنظیم قوانین کیفری جامعه اسلامی امری ضروری است. وجوه افتراق و اشتراک دو جرم بغی و محاربه در متون فقه اسلامی و دیدگاه های مختلف فقیهان در این باره، سبب پیچیدگی و دشواری تفکیک میان آن دو شده است؛ از این رو تبیین موضوع هر یک از این جرم ها با توجه به احکام و مجازات مختلف آنها، نیازمند تامل و دقت در دلایل است. نویسندگان در این مقاله به شیوه توصیفی- تحلیلی و با تامل هرچه بیشتر در نصوص و تحلیل و بررسی دلایل، در تبیین مرز میان جرم های بغی و محاربه از نگاه فریقین، ضمن برآورد کلی نقاط اشتراک و افتراق دیدگاه های فقیهان و مفسران امامیه و عامه، معتقد شده اند دو جرم بغی و محاربه با وجود مشابهت مفهومی، دو عنوان و دو جرم مستقل به شمار می آید و رابطه میان محارب و باغی نسبت عموم خصوص مطلق است؛ چراکه باغی کسی است که بر امام عادل خروج کرده و موجب سلب امنیت و آرامش از مردم شده است؛ اما محارب کسی است که به قصد ایجاد ناامنی، ارعاب و غارت و خونریزی بر مسلمان دیگر سلاح بکشد؛ از این رو احکام و مجازات هر کدام نیز متفاوت از دیگری خواهد بود.

کلیدواژه ها:

بغی ، محاربه ، کیفر جرایم ، تفاوت بغی و محاربه

نویسندگان

مهدی نوریان

استادیار، استادیار گروه فقه و حقوق اسلامی، دانشگاه بین المللی امام خمینی قزوین، قزوین، ایران

سیف اله احدی

استادیار، استادیار گروه فقه و حقوق، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، تبریز، ایران

علی محمدیان

استادیار گروه فقه و حقوق دانشگاه بزرگمهر قائنات، ایران

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • ابن ادریس حلی، محمد بن منصور (۱۴۲۰ ق)؛السرائر الحاوی لتحریر ...
  • ابن انس، مالک (۱۴۱۵ ق)؛المدونه؛ الطبعه الاولی، بیروت: دار الکتب ...
  • ابن تیمیه، احمد بن عبدالحلیم (۱۴۰۸ ق)؛ الفتاوی الکبری لابن ...
  • ابن جزی الکلبی الغرناطی، محمد بن احمد (۱۴۱۸ ق)؛القوانین الفقهیه؛ ...
  • ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی (۱۴۲۲ ق)؛ زاد المسیر فی ...
  • ابن عابدین، محمدامین بن عمر (۱۴۱۲ ق)؛ رد المحتارعلی الدرالمختار؛الطبعه ...
  • ابن عبدالبر اندلسی، یوسف بن عبدالله (۱۴۰۰ ق)؛ الکافی فی ...
  • ابن عربی، محمد بن عبدالله (۱۴۰۸ ق)؛ احکام القرآن؛ چ ...
  • ابن فهد حلی، جمال الدین احمد بن محمد (۱۴۰۷ ق)؛ ...
  • ابن قدامه، عبدالله بن احمد (۱۳۸۸ ق)؛ المغنی لابن قدامه؛ ...
  • ابن کثیر، اسماعیل بن عمر (۱۴۱۹ ق)؛ تفسیر القرآن العظیم؛ ...
  • ابن منجا التنوخی، زین الدین المنجی بن عثمان (۱۴۲۴ ق)؛ ...
  • ابن منظور، محمد بن مکرم (۱۴۱۴ ق)؛ لسان العرب؛ چ ...
  • ابن نجار الفتوحی، تقی الدین محمد بن احمد (۱۴۱۹ ق)؛ ...
  • ابن همام، کمال الدین [بی تا]؛ فتح القدیر؛بیروت: دار الکفر ...
  • ابن یوسف الفیروزآبادی، ابراهیم بن علی (۱۴۱۷ ق)؛ المهذب فی ...
  • ابواسحاق شیرازی، ابراهیم بن علی [بی تا]؛ المهذب فی فقه ...
  • ابوالصلاح حلبی، تقی بن نجم (۱۴۰۳ ق)؛ الکافی فی الفقه؛ ...
  • بحرانی، هاشم بن سلیمان (۱۴۱۵ ق)؛ البرهان فی تفسیر القرآن؛ ...
  • بغوی، حسین بن مسعود (۱۴۱۸ ق)؛ التهذیب فی فقه الامام ...
  • بغوی، حسین بن مسعود (۱۴۲۰ ق)؛ معالم التنزیل؛ چ اول، ...
  • پانی پتی، ثناءالله (۱۴۱۲ ق)؛ التفسیر المظهری؛ کویته: مکتبه رشیدیه ...
  • تبریزی، میرزاجواد (۱۴۱۷ ق)؛ اسس الحدود و التعزیرات؛ چ اول، ...
  • ثعالبی، عبدالرحمن بن محمد (۱۴۱۸ ق)؛ جواهر الحسان فی تفسیر ...
  • ثعلبی، احمد بن محمد (۱۴۲۲ ق)؛ الکشف و البیان؛ چ ...
  • جزایری، ابوبکر جابر (۱۴۱۶ ق)؛ ایسر التفاسیر لکام العلی الکبیر؛ ...
  • جصاص، احمد بن علی (۱۴۰۵ ق)؛ احکام القرآن؛ چ اول، ...
  • حجازی، محمد محمود (۱۴۱۳ ق)؛ التفسیر الواضح؛ چ دهم، بیروت: ...
  • حر عاملی، محمد بن حسن (۱۴۰۹ ق)؛ وسائل الشیعه؛ چ ...
  • حسن خان قنوجی، محمدصدیق (۱۴۲۴ ق)؛ نیل المرام من تفسیر ...
  • حقی برسوی، اسماعیل بن مصطفی [بی تا]؛ تفسیر روح البیان؛ ...
  • حلی، یحیی بن سعید (۱۴۰۵ ق)؛ الجامع للشرائع؛ چ اول، ...
  • خرقی، عمر بن حسین (۱۴۱۳ ق)؛ مختصر الخرقی؛ طنطا: دار ...
  • خطیب، عبدالکریم (۱۴۲۲ ق): التفسیر القرآنی للقرآن؛ چ اول، بیروت: ...
  • خمینی، سیدروح الله [بی تا]: تحریر الوسیله؛ چ، اول، قم: ...
  • الخن، مصطفی البغا مصطفی و علی الشربجی (۱۴۱۳ ق)؛ الفقه ...
  • خویی، ابوالقاسم (۱۴۲۲ ق)؛ مبانی تکمله المنهاج؛ چ اول، قم: ...
  • الدسوقی، محمد بن احمد [بی تا]؛ حاشیه الدسوقی علی الشرح ...
  • دمیری، بهرام بن عبدالله (۱۴۲۹ ق)؛ الشامل فی فقه الامام ...
  • راغب اصفهانی، حسین بن محمد (۱۴۱۲ ق)؛ مفردات الفاظ القرآن؛ ...
  • رحمت اللهی، حسین، نجف لکزایی، محمدجواد ارسطا و هادی حاجی ...
  • رحیبانی، مصطفی (۱۴۱۵ ق)؛ مطالب اولی النهی فی شرح غایه ...
  • رحیمی نژاد، اسماعیل و محدثه صفرخانی (۱۳۹۳ ش)؛ «بررسی جرم ...
  • رمضان البوطی، محمدسعید (۱۴۳۰ ق)؛ الجهاد فی الاسلام؛ الطبعه الثامنه، ...
  • روحانی، سیدصادق (۱۴۱۲ ق)؛ فقه الصادق علیه السلام؛ چ اول، ...
  • زحیلی، وهبه (۱۴۱۱ ق)؛ التفسیر المنیر فی العقیده و الشریعه ...
  • زحیلی، وهبه بن مصطفی (۱۴۲۲ ق)؛ التفسیر الوسیط؛ الطبعه الاولی، ...
  • زحیلی، وهبه (۱۴۰۹ ق)؛ الفقه الاسلامی و ادلته؛ دمشق: دار ...
  • زرکشی، محمد بن عبدالله (۱۴۱۳ ق)؛ شرح الزرکشی علی مختصر ...
  • زنجانی، عمید (۱۴۲۱ ق)؛ فقه سیاسی؛ چ چهارم، تهران: امیر ...
  • سرخسی، محمد بن احمد (۱۴۲۱ ق)؛ المبسوط؛ الطبعه الاولی؛ بیروت: ...
  • سعدی، عبدالرحمن (۱۴۰۸ ق)؛ تیسیر الکریم الرحمن فی تفسیر کلام ...
  • سمرقندی، نصر بن محمد (۱۴۱۶ ق)؛ بحر العلوم؛ چ اول، ...
  • سیدمرتضی، علم الهدی (۱۴۳۱ ق)؛ الذخیره فی علم الکلام؛ چ ...
  • سیوری حلی [فاضل مقداد]، مقداد بن عبدالله (۱۳۷۳ ش)؛ کنز ...
  • سیوطی، عبدالرحمن بن ابی بکر (۱۴۰۴ ق)؛ الدر المنثور فی ...
  • شهید اول، محمد بن مکی (۱۴۱۰ ق)؛ اللمعه الدمشقیه فی ...
  • شهید اول، محمد بن مکی (۱۴۱۷ ق)؛ الدروس الشرعیه فی ...
  • شهید ثانی، زین الدین بن علی (۱۴۱۰ ق)؛ الروضه البهیه ...
  • شهید ثانی، زین الدین بن علی (۱۴۱۳ ق)؛ مسالک الافهام ...
  • صیمری، مفلح بن حسن (۱۴۲۰ ق)؛ غایه المرام فی شرح ...
  • طباطبایی، سیدمحمدحسین (۱۳۷۴ ش)؛ المیزان فی تفسیر القرآن؛ ترجمه: محمدباقر ...
  • طبرسی، فضل بن حسن (۱۳۷۲ ش)؛ مجمع البیان فی تفسیر ...
  • طبری، محمد بن جریر (۱۴۱۲ ق)؛ جامع البیان فی تفسیر ...
  • طوسی، محمد بن حسن (۱۳۸۷ ق)؛ المبسوط فی فقه الامامیه؛ ...
  • طوسی، محمد بن حسن (۱۴۰۷ ق)؛ الخلاف؛ چ اول، قم: ...
  • طوسی، محمد بن حسن [بی تا]: التبیان فی تفسیر القرآن؛ ...
  • عالی پور، حسن (۱۳۸۹ ش)؛ «ماهیت جرم»؛ پژوهش حقوق و ...
  • عروسی الحویزی، عبدعلی بن جمعه (۱۴۱۵ ق)؛ تفسیر نور الثقلین؛ ...
  • علامه حلی، حسن بن یوسف (۱۴۱۳ ق)؛ قواعد الاحکام فی ...
  • علامه حلی، حسن بن یوسف (۱۴۱۳ ق)؛ کشف المراد فی ...
  • علامه حلی، حسن بن یوسف (۱۴۲۰ ق)؛ تحریر الاحکام الشرعیه ...
  • علیش، محمد بن احمد (۱۴۰۹ ق)؛ منح الجلیل شرح مختصر ...
  • فاضل آبی، حسن بن ابی طالب (۱۴۱۷ ق)؛ کشف الرموز ...
  • فاضل لنکرانی، محمد (۱۴۲۲ ق)؛ تفصیل الشریعه فی شرح تحریر ...
  • فخر رازی، محمد بن عمر (۱۴۲۰ ق)؛ التفسیر الکبیر؛ الطبعه ...
  • فخرالمحققین، محمد بن حسن بن یوسف (۱۳۸۷ ق)؛ ایضاح الفوائد ...
  • فعال، طیبه و محمدهادی صادقی (۱۳۹۷ ش)؛ «ماهیت جرم»؛ دو ...
  • فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی (۱۴۱۵ ق)؛ تفسیر الصافی؛ ...
  • قرطبی، محمد بن احمد شمس الدین (۱۳۸۴ ق)؛ الجامع لاحکام ...
  • قشیری، عبدالکریم بن هوازن (۲۰۰۰ م)؛ لطائف الاشارات؛ چ سوم، ...
  • قطب، سیدابراهیم حسین (۱۴۲۵ ق)؛ فی ظلال القرآن؛ چ سی ...
  • قماشی، سعید (۱۳۹۴ ش): «از جرم شناسی علت شناختی تا ...
  • قمی مشهدی، محمد بن محمدرضا (۱۳۶۸ ش)؛ تفسیر کنز الدقائق ...
  • قمی، علی بن ابراهیم (۱۳۶۳ ش)؛ تفسیر القمی؛ چ سوم، ...
  • کاسانی، ابوبکر بن مسعود (۱۴۰۶ ق)؛ بدائع الصنائع فی ترتیب ...
  • کاظمی اسدی، فاضل جواد بن سعد (۱۳۶۵ ش)؛ مسالک الافهام ...
  • کلینی، محمد بن یعقوب (۱۴۲۹ ق)؛ کافی؛ چ اول، قم: ...
  • کیاهراسی، علی بن محمد (۱۴۲۲ ق)؛ احکام القرآن (کیاهراسی)؛ چ ...
  • ماوردی، ابوالحسن علی بن محمد (۱۴۱۹ ق)؛ الحاوی الکبیر فی ...
  • ماوردی، علی بن محمد (۱۴۳۰ ق)؛ الاقناع فی الفقه الشافعی؛ ...
  • محقق حلی، جعفر بن حسن (۱۴۰۸ ق)؛ شرائع الاسلام فی ...
  • محمدی گیلانی، محمد (۱۳۷۹ ش)؛ حقوق کیفری در اسلام؛ چ ...
  • مراغی، احمدمصطفی [بی تا]؛ تفسیر المراغی؛ چ اول، بیروت: دار ...
  • مرداوی، علی بن سلیمان [بی تا]؛ الانصاف فی معرفه الراجح ...
  • مغنیه، محمدجواد (۱۴۲۴ ق)؛ التفسیر الکاشف؛ چ اول، قم: دارالکتب ...
  • مغنیه، محمدجواد (۱۴۲۵ ق)؛ التفسیر المبین؛ قم: دار الکتاب الاسلامی ...
  • مفید، محمد بن محمد (۱۴۱۷ ق)؛ المقنعه؛ چ چهارم، قم: ...
  • مقدس اردبیلی، احمد بن محمد (۱۳۸۷ ش)؛ مجمع الفائده والبرهان؛ ...
  • مقدس اردبیلی، احمد بن محمد [بی تا]؛ زبده البیان فی ...
  • مقیمی حاجی، ابوالقاسم (۱۳۸۶ ش)؛ «فلسفه مجازات در اسلام»؛ فقه ...
  • مکارم شیرازی، ناصر (۱۴۲۱ ق)؛ الامثل فی تفسیر کتاب الله ...
  • منتظری، حسین علی [بی تا]؛ کتاب الحدود؛ چ اول، قم: ...
  • موسوی اردبیلی، عبدالکریم (۱۴۲۷ ق)؛ فقه الحدود و التعزیرات؛ چ ...
  • نجفی صاحب جواهر، محمدحسن (۱۴۰۴ ق)؛ جواهر الکلام فی شرح ...
  • نجفی کاشف الغطاء، جعفر بن خضر (۱۴۲۲ ق)؛ کشف الغطاء ...
  • نظام الاعرج، حسن بن محمد (۱۴۱۶ ق)؛ تفسیر غرائب القرآن ...
  • نووی، یحیی بن شرف [بی تا]؛ المجموع شرح المهذب؛ بیروت: ...
  • هاشمی شاهرودی، محمود (۱۳۷۸ ش)؛ بایسته های فقه جزا؛ چ ...
  • یزدیان جعفری، جعفر (۱۳۸۷ ش)؛ «اصل تناسب جرم و مجازات؛ ...
  • نمایش کامل مراجع