گونه شناسی عوامل تکفیر در آثار عالمان اهل سنت و وهابیت بر اساس خاستگاه کلامی و فقهی

سال انتشار: 1402
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 45

فایل این مقاله در 28 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_KALM-10-19_011

تاریخ نمایه سازی: 22 فروردین 1403

چکیده مقاله:

اصلی ترین معیار مذاهب اسلامی برای تکفیر، انکار ضروری دین است که به عنوان تکفیر صحیح شناخته می شود. در نقطه مقابل، تکفیر نادرست وجود دارد که هیچ یک از ضروریات دین، انکار نشده است، اما به جهت جهل به مذهب خود یا مذهب طرف مقابل و یا جعل مبنای غیراسلامی، اموری که کفر محسوب نمی شود، به عنوان کفر قلمداد گشته است. مهم ترین عناوین تکفیر نادرست را می توان دوازده مورد دانست که به دو قسم مطابق با مبنا و غیر مطابق با مبنا تقسیم می شود. تکفیرهای غیر مطابق با مبنا عبارت اند از: انکار خلافت خلفا، ارتداد و سب صحابه، قذف عایشه، تحریف قرآن، غلو در حق اهل بیت(ع)، علم غیب و عصمت ائمه(ع)، خائن انگاری فرشته وحی، بداء و رجعت. این عوامل، از مواردی هستند که تکفیر بر اساس آن، با مبنای اهل سنت سازگار نیست. بنابراین با معرفت افزایی و تعامل سازنده میان مذاهب اسلامی، امکان رفع این تکفیرها وجود دارد، اما تکفیر مسلمانان توسط وهابیت به جرم عبادت غیر خدا، مطابق مبنای آنان در شرک انگاری توحید مسلمانان است و راهی برای اصلاح آن جز دست شستن از مبانی این فرقه وجود ندارد. بر پایه این تقسیم، می توان وهابیت را فرقه تکفیری دانست که تکفیر مسلمانان، جزو مبانی اعتقادی آنان است.

نویسندگان

رسول چگینی

دانشجوی دکتری تاریخ اسلام، دانشگاه باقرالعلوم(ع)، قم

محمد مهدی چگینی

دکتری مدرسی معارف، استاد همکار جامعه المصطفی العالمیه، قم

محمد مهدی میرعلی

دانش آموخته سطح چهار فقه و اصول حوزه علمیه قم

فاطمه شکری

دانش پژوه سطح سه تفسیر قرآن حوزه جامعه الزهراء(س)، قم

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • ابن باز، عبدالعزیز بن عبدالله(۱۴۱۰)، نواقض الاسلام، المملکه العربیه السعودیه: ...
  • ابن تیمیه حرانی، احمد بن عبدالحلیم(بی تا)، الصارم المسلول علی ...
  • (۱۴۰۶)(الف)، الصفدیه، مصر: مکتبه ابن تیمیه ...
  • (۱۴۱۶)، مجموع الفتاوی، تحقیق: عبدالرحمن بن محمد بن قاسم، مدینه ...
  • (۱۴۰۶)(ب)، منهاج السنه النبویه فی نقض کلام الشیعه القدریه، تحقیق: ...
  • ابن حجر عسقلانی، احمد(۱۳۷۹ق)، فتح الباری شرح صحیح البخاری، بیروت: ...
  • ابن رشد قرطبی، محمد بن احمد(۱۴۰۸)، البیان والتحصیل، بیروت: دار ...
  • ابن شهر آشوب، محمد بن علی(۱۳۶۹ق)، متشابه القرآن و مختلفه، ...
  • ابن عابدین، محمد امین بن عمر(۱۴۱۲)، رد المحتار علی الدر ...
  • ابن فارس قزوینی، احمد(۱۳۹۹ق)، معجم مقاییس اللغه، بیروت: دار الفکر ...
  • ابن کثیر دمشقی، اسماعیل بن عمر(۱۴۰۸)، البدایه والنهایه، بیروت: دار ...
  • ابن نجار حنبلی، محمد بن احمد(۱۴۱۸)، شرح الکوکب المنیر، عربستان: ...
  • ابن نجیم، زین الدین بن ابراهیم(بی تا)، البحر الرائق شرح ...
  • ابن النقیب، احمد بن لولو(۱۹۸۲م)، عمده السالک و عده الناسک، ...
  • استادی، رضا(۱۳۷۹)، روایات «فصل الخطاب نوری»، نشریه علوم حدیث، ش۱۶، ...
  • اصفهانی، ابوالحسن(۱۳۸۰)، وسیله النجات(مع تعالیق الامام الخمینی۹)، قم: موسسه تنظیم ...
  • امینی، عبدالحسین(۱۳۸۷ق)، الغدیر، بیروت: دارالتراث الاسلامیه ...
  • انصاری سنیکی، زکریا بن محمد(بی تا)، اسنی المطالب فی شرح ...
  • (۱۴۲۲)، فتح الباقی بشرح الفیه العراقی، بیروت: دار الکتب العلمیه ...
  • بحرانی، یوسف(۱۴۰۵)، الحدائق الناظره فی احکام العتره الطاهره، قم: جامعه ...
  • بخاری، محمد بن اسماعیل(۱۴۲۲)، صحیح البخاری، مصر: دارطوق النجاه ...
  • برکات، احمد،(۲۰۱۴م)، التکفیر ضوابط الاسلام و تطبیقات المسلمین ، بیروت: ...
  • برماوی، محمد بن عبد الدائم(۱۴۳۳)، اللامع الصبیح بشرح الجامع الصحیح، ...
  • بعلی، علی بن عباس(بی تا)، المختصر فی اصول الفقه، مکه ...
  • بقاعی، ابراهیم بن عمر(۱۴۲۸)، النکت الوفیه بما فی شرح الالفیه، ...
  • بلاغی، محمد جواد(۱۴۲۰)، آلاء الرحمن فی تفسیر القرآن، قم: بنیاد ...
  • بلخی، نظام الدین، و دیگران(۱۳۱۰ق)، الفتاوی الهندیه، بیروت: دار الفکر ...
  • تفتازانی، مسعود بن عمر(۱۴۰۷)، شرح العقائد النسفیه، قاهره: مکتبه الکلیات ...
  • جندی، خلیل بن اسحاق(۱۴۲۶)، مختصر خلیل، قاهره: دار الحدیث ...
  • حجوی فاسی، محمد بن حسن(۱۴۱۶)، الفکر السامی فی تاریخ الفقه ...
  • حلی، حسن بن یوسف(۱۴۱۱)، رجال العلامه الحلی، نجف: دارالذخائر ...
  • خادمی، محمد بن محمد(۱۳۴۸ق)، بریقه محمودیه فی شرح طریقه محمدیه ...
  • خلال، احمد بن محمد(۱۴۱۰)، السنه، تحقیق: د. عطیه الزهرانی، ریاض: ...
  • خلوتی، اسماعیل حقی بن مصطفی(بی تا)، روح البیان، بیروت: دار ...
  • خمینی، سید روح الله(۱۴۲۱)، کتاب الطهاره، تهران: موسسه تنظیم و ...
  • خورمیزی، محمد رضا(۱۳۹۹)، گونه شناسی جریان تکفیر بر اساس خاستگاه ...
  • خویی، سید ابوالقاسم(۱۴۱۸ق)، فقه الشیعه، قم: موسسه آفاق ...
  • داماد افندی، عبد الرحمن بن محمد(بی تا)، مجمع الانهر فی ...
  • دسوقی، محمد بن احمد(بی تا)، حاشیه الدسوقی علی الشرح الکبیر، ...
  • دمیجی، عبدالله بن عمر(بی تا)، الامامه العظمی عند اهل السنه ...
  • ذاکری، علی اکبر،(۱۳۸۹)، تکفیر در جهان اسلام، دو ماهنامه حوزه، ...
  • رازی، محمد بن عمر(۱۴۲۰)، مفاتیح الغیب، بیروت: دار احیاء التراث ...
  • راغب اصفهانی، حسین بن محمد(۱۴۱۲)، المفردات فی غریب القرآن، تحقیق: ...
  • رجراجی، الحسین بن علی(۱۴۲۵)، رفع النقاب عن تنقیح الشهاب، ریاض: ...
  • رجبی، حسین(۱۳۸۸)، بررسی فتوای تکفیر در نگاه مذاهب اسلامی، تهران: ...
  • رحمتی، محمد جواد(۱۳۹۵)، پژوهشی تطبیقی در مذاهب اسلامی، مشهد: سخن ...
  • رملی، احمد بن حمزه(۱۴۳۰)، فتح الرحمن بشرح زبد ابن رسلان، ...
  • روحانی، علیرضا(۱۳۸۳ش)، ضروریات دین(۴)، فصلنامه فرهنگ جهاد، شماره ۳۷ ...
  • رویانی، عبد الواحد بن اسماعیل(۲۰۰۹م)، بحر المذهب، بیروت: دار الکتب ...
  • زرقانی، عبدالباقی بن یوسف(۱۴۲۲)، شرح الزرقانی علی مختصر خلیل، بیروت: ...
  • زرکشی، محمد بن عبدالله(۱۴۱۴)، البحر المحیط فی اصول الفقه، قاهره: ...
  • (۱۴۱۸)، تشنیف المسامع بجمع الجوامع لتاج الدین السبکی، مصر: مکتبه ...
  • سبحانی، جعفر(۱۳۸۶ش)، راهنمای حقیقت، تهران: مشعر ...
  • (بی تا)، ظاهره الافتراء علی الشیعه عبر التاریخ، تهران: مشعر ...
  • (۱۴۱۴)، مع الشیعه الامامیه فی عقایدهم، بیروت: دارالاضواء ...
  • سبکی، علی بن عبد الکافی(بی تا)، فتاوی السبکی، بیروت: دار ...
  • (۱۴۱۳)، قضاء الارب فی اسئله حلب، مکه مکرمه: المکتبه التجاریه ...
  • شیرازی، ابراهیم بن علی(۱۴۲۴)، اللمع فی اصول الفقه، بیروت: دار ...
  • صافی، لطف الله(بی تا)، صوت الحق ودعوه الصدق، قم: موسسه ...
  • صدقی زهاوی، جمیل(۱۴۳۵)، الفجر الصادق فی الرد علی منکی التوسل ...
  • صدوق، محمد بن علی(۱۴۱۴)، الاعتقادات، قم: کنگره شیخ مفید ...
  • صرصری، سلیمان بن عبد القوی(۱۴۰۷)، شرح مختصر الروضه، محقق: عبدالله ...
  • صعیدی عدوی، علی بن احمد(۱۴۱۴)، حاشیه العدوی علی شرح کفایه ...
  • طباطبایی یزدی، محمد کاظم(۱۴۱۷)، العروه الوثقی، قم: موسسه النشر الاسلامی ...
  • طوسی، محمد بن حسن(بی تا)، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت: ...
  • عطاءالله، محمد(۲۰۱۰م)، التکفیر؛ نشاته اهدافه ضوابطه، بیروت: دارالعلوم ...
  • علاء الدین بخاری، عبد العزیز بن احمد(بی تا)، کشف الاسرار ...
  • قادری، شاه فضل رسول(۱۹۷۹م)، سیف الجبر المسلول علی الاعداء ، ...
  • قرافی، احمد بن ادریس(۱۴۱۶)(الف)، الاحکام فی تمییز الفتاوی عن الاحکام ...
  • (۱۴۱۸)، انوار البروق فی انواء الفروق، بیروت: دار الکتب العلمیه ...
  • (۱۹۹۴م)، الذخیره، بیروت: دار الغرب الاسلامی ...
  • (۱۴۱۶)(ب)، نفائس الاصول فی شرح المحصول، مکه مکرمه: مکتبه نزار ...
  • قرنی، عبدالله بن محمد(۱۴۱۳)، ضوابط التکفیر عند اهل السنه و ...
  • قسطلانی، احمد بن محمد(۱۳۲۳ق)، ارشاد الساری لشرح صحیح البخاری، مصر: ...
  • کورانی، احمد بن اسماعیل(۱۴۲۹)، الدرر اللوامع فی شرح جمع الجوامع، ...
  • مدنی شیرازی، سید علی خان(۱۹۸۳م)، الدرجات الرفیعه فی طبقات الشیعه، ...
  • مرتضی علم الهدی، علی بن الحسین(۱۳۲۵ق)، الامالی، قم: منشورات مکتبه ...
  • مرداوی، علی بن سلیمان(۱۴۲۱)، التحبیر شرح التحریر فی اصول الفقه، ...
  • (۱۴۳۴)، تحریر المنقول وتهذیب علم الاصول، قطر: وزاره الاوقاف والشوون ...
  • مروروذی، قاضی حسین(بی تا)، التعلیقه للقاضی حسین علی مختصر المزنی، ...
  • مفید، محمد بن محمد(۱۴۱۴ق)، اوائل المقالات، بیروت: دار المفید ...
  • (۱۴۱۳ق)، المقنعه، قم: کنگره جهانی هزاره شیخ مفید ...
  • مکی، محمد بن جمال الدین(۱۴۱۷)، الدروس الشرعیه، قم: موسسه النشر ...
  • ملا علی القاری، علی بن محمد(۱۴۲۵)، شم العوارض فی ذم ...
  • (۱۴۲۲)، مرقاه المفاتیح شرح مشکاه المصابیح، بیروت: دار الفکر ...
  • میاره، محمد بن احمد(۱۴۲۹)، الدر الثمین والمورد المعین، قاهره: دار ...
  • میرداماد، محمد باقر(۱۳۷۴)، نبراس الضیاء و تسواء السواء فی شرح ...
  • میلانی، علی(بی تا)، التحقیق فی نفی التحریف عن القرآن الشریف، ...
  • نجدی، سلیمان بن عبد الوهاب(۱۳۰۶ق)، فصل الخطاب من کتاب الله ...
  • نجدی، محمد بن عبدالوهاب(بی تا)، رساله فی الرد علی الرافضه، ...
  • (۱۴۱۸)، کشف الشبهات، المملکه العربیه السعودیه: وزاره الشوون الاسلامیه ...
  • نجدی مکی، محمد بن عبدالله(۱۴۱۶)، السحب الوابله علی ضرائح الحنابله، ...
  • نفراوی، احمد بن غانم(۱۴۱۵)، الفواکه الدوانی علی رساله ابن ابی ...
  • نیک زاد تهرانی، علی اکبر،(۱۳۸۹)، بازخوانی تکفیر و تکفیرگرایی در ...
  • نمایش کامل مراجع