تحلیل وضعیت بحرانی دریاچه ارومیه و ارائه راهکارهایی برای مدیریت آن

رشد فزاینده جمعیت و بهرهبرداری بی رویه از منابع طبیعی منجر به عدم تعادل محیط زیستی شده است . یکی از مهمترین چالش های محیط زیستی ایران که در شمال غربی در حال رخ دادن است ، کاهش سطح آب دریاچه ارومیه است . هدف انجام این مطالعه ، تحلیل وضعیت بحرانی دریاچه ارومیه و ارائه راهکارهایی برای مدیریت صحیح آن می باشد. براساس مطالعات انجام شده سطح دریاچه بین سالهای ۱۳۹۲ تا ۱۴۰۲ به مقدار ۱۲۷۴ کیلومتر مربع کاهش داشته و تراز دریاچه کمترین میزان از سال ۱۳۴۵ تاکنون را نشان می دهد و همچنین حجم دریاچه نیز به کمترین مقدار خود طی این مدت رسیده است . پیش بینی کاربری اراضی برای ۲۰ سال آینده بیانگر آن است که ساخت و سازهای انسانی ۳۳.۲ درصد محیط را به خود اختصاص خواهند داد. تغییر جنگلهای بلوط تقریبا ثابت خواهند بود. انتظار می رود %۵۰.۰ مساحت در این حوزه تخریب گردد. عوامل موثر در کاهش آب دریاچه به دو دسته عوامل طبیعی و انسانی تقسیم می شوند که تاثیر عوامل انسانی بیشتر بوده و مواردی چون احداث جاده میانگذر شهید کلانتری و استفاده بی رویه از رودخانه های تغذیه کننده آب دریاچه در جهت مصارف کشاورزی مهم ترین آنها هستند. نقشه راه احیای دریاچه ارومیه در سال ۱۳۹۶ مورد بازنگری قرار گرفت و به دلیل عدم تحقق اهداف آن، نیاز به بروزرسانی دارد، اما نقشه راه جایگزین هنوز تهیه نشده است . مهمترین راهکارها برای رفع بحران دریاچه ارومیه و مدیریت پایدار آن شامل انجام برنامه های مرتبط با تعادلبخشی آبهای زیرزمینی ، استفاده بیشتر از ظرفیت سازمانهای مردم نهاد، سخت گیری در اجرای قوانین مربوط به حفاظت آب و افزایش فعالیت های ترویجی و آموزشی کشاورزان در زمینه حفاظت از منابع آب، رعایت چارچوب طرح مدیریت جامع اکوسیستم حوضه آبریز، تغییر الگوی کشت و اصلاح مدیریت زراعی جهت افزایش بازده مصرف آب است .