بررسی تاثیر طرحوارههای ناخودآگاه بر ادراک و شکل گیری مرزها و قلمروهای فضایی در معماری

معماری علاوه بر کالبد ظاهری خویش دارای جنبه هایی است که در پاسخ به نیازها و انتظارات ذهنی انسان شکل می گیرد. طرحوارهها به عنوان مخزنی از احساسات، شناخت و گزینه های رفتاری برای درک محیط ، به کار می روند و همین طور پاسخ فرد بر رخدادهای محیطی را کنترل می کنند و نقش زیادی در ادراک انسان از محیط خود و ترجیحات فضایی افراد دارند. هدف از نگارش این مقاله ، تبیین نقش طرحوارههای ناخودآگاه در ادراک و شکل گیری مرزها و قلمروها در فضا توسط کاربر می باشد. نوع این پژوهش ، کاربردی و از نظر ماهیت کیفی بوده و جمع آوری دادهها به روش کتابخانه ای می باشد. در جهت بررسی شکل گیری مرزها و قلمروها در فضا، هفت طرحواره غالب که پس از تحلیل پرسشنامه با افراد به دست آمد، انتخاب گردید. سپس برمبنای طرحوارههای برگزیده از طریق مصاحبه با هر یک از افراد و همین طور متخصصان طرحوارهدرمانی ، نوع و دلایل انتخاب فضا در ارتباط با تعیین مرزها و قلمروها توسط کاربر، مورد تحلیل قرار گرفت و در نهایت ترجیحات فضایی افراد بر اساس طرحوارهها در دو جدول، ارائه گردید. نتایج پژوهش حاکی از آن است که نوع قلمرو افراد با تمامی طرحوارهها به جز رهاشدگی که نیاز به دریافت حمایت از دیگران دارند، پیوسته یا مرکزی است چرا که اغلب به نیازهای طرحوارهای افراد پاسخ داده نمی شود و به منظور حفظ حریم ، جلوگیری از تشدید و تحریک آنها، مرزهای شخصی و کنترل شده را در نظر می گیرند که بتوانند مالکیت آن را کنترل کنند و از خود در مقابل احساس ناامنی ، ترس و آسیب پذیری که در محیط احساس می کنند، محافظت کنند. در خصوص افراد با طرحواره رهاشدگی به دلیل احتیاج به جلب محبت و حمایت از اطرافیان، قلمروهای حامی یا عمومی را نیز انتخاب می کنند و متفاوت با دیگر افراد عمل می کنند.