هویت معماری ایرانی در خانه های مسکونی مدرن معماری معاصر ایران قبل و بعد از انقلاب اسلامی

دستیابی به معماری باهویت ، موضوعی بسیار پر اهمیت در معماری معاصر ایران است . در حال حاضر، تلاش برای حرکت به سوی معماری باهویت در معماری و شهرسازی معاصر ایران، به منظور پاسخگویی به نیازهای معنوی انسانها، در کنار نیازهای مادی آنان، صورت می گیرد. نیاز به بازتاب هویت در معماری ، امروزه به خواسته ی عمومی و فراگیر تبدیل شده است . در این زمان، هویت به عنوان یک مقوله اساسی در کشور بسیار مهم است . هدف این پژوهش بررسی خانه های مسکونی مدرن طراحی شده در دو دوره پهلوی و بعد از انقلاب اسلامی است ، با تمرکز بر اصول معماری ایرانی که توسط دکتر محمد کریم پیرنیا ذکر شده است ، از جمله درونگرایی ، نیارش، خودبسندگی ، پرهیز از بیهودگی و مردمواری . این پژوهش با استفاده از روش توصیفی -تحلیلی و با بهرهگیری از منابع کتابخانه ای و مقالات مربوطه ، انجام شده است . به منظور بررسی و انطباق این خانه های مسکونی با اصول معماری ایرانی ذکر شده، هشت خانه مسکونی از دورههای پهلوی و بعد از انقلاب اسلامی برای تحلیل انتخاب شده است . نتایج پژوهش نشان می دهد که هیچ یک از این خانه های مسکونی به صورت کامل تمامی مولفه های معماری ایرانی را رعایت نکردهاند. به ویژه، مشاهده می شود که عدم رعایت مولفه ”مردمواری ” در این نمونه ها بسیار چشمگیر است ، زیرا ارتفاع تمامی ساختمانها بیش از یک طبقه است و مقیاس انسانی در آنها از بین رفته است . به طور مشابه ، اصل تقارن در بحث نیارش معماری ایرانی در این خانه ها حذف شده و در اکثر موارد از اصل تعادل استفاده شده است . در طراحی این نمونه ها، توجه به سلسله مراتب عاملی مهم بوده است . همچنین ، ایجاد حس خلوت و جدایی عرصه خصوصی خانه ، و در نتیجه ایجاد حس محرمیت ، از سایر مولفه های معماری سنتی ایرانی بیشدت اهمیت دارد. اما به طور کلی ، مشخص است که معماری ایرانی تحت تاثیر موج مدرنیته ، در مرور زمان، از اصل خود فاصله گرفته است .