بررسی حریم و محرمیت بناهای مسکونی مناطق مرکزی افغانستان(هزارهجات)

در قلب تاریخ و هویت فرهنگی افغانستان، بناهای مسکونی مناطق مرکزی به عنوان گواه های زمانی پوشیده شده از رازهای عمیق ، آوایی از زندگی مردمان را به گوش می رسانند. یک بنای مسکونی قدیمی روایتگری از اندیشه و هنر، حیات و تاریخ ، عظمت و خشونتی است که به طرز شگفت انگیزی وجود داشته است . حریم و محرمیت می تواند به معنای حفظ خصوصیت و حقوق شخصی ساکنین یکی از شاخصه های بنیادی در این بناهای مسکونی باشد. مفهومی که از دیرباز تاکنون در طراحی و ساخت بناهای مسکونی به منظور ارائه محیطی آرام و امن برای ساکنین حائز اهمیت بوده است . لذا این پژوهش در ابتدا به تعریف مفهوم محرمیت و عوامل تاثیرگذار بر آن می پردازد و محرمیت را از دیدگاه قرآن کریم مورد پرسش قرار می دهد. در ادامه به بررسی کارکرد و ویژگی های عناصر رایج در معماری سرزمین های اسلامی به خصوص معماری ایرانی ، نقش آنها در ایجاد سلسله مراتب فضایی و حفظ حرمت و محرمیت خصوصی ترین و امن ترین حریم مسلمین (خانه ) پرداخته و نمونه هایی از خانه های مناطق مسلماننشین نیز بررسی می شود که در هر یک محرمیت با شیوهای خاص رعایت شده است . بعد از شناسایی عناصر تاثیرگذار بر محرمیت ، مدلهایی مختلف از سکونت گاههایی که در مناطق مرکزی وجود دارد مورد بررسی قرار می گیرد و در نهایت با اتکا به این عناصر میزان رعایت حریم و محرمیت در آنها بیان می شود. بررسی حریم و محرمیت بناهای مسکونی مناطق مرکزی افغانستان با هدف درک بهتر از این مفاهیم و نحوه اجرای آنها، به منظور حفظ هویت فرهنگی ، زیست محیطی و کیفیت زندگی ساکنین انجام می شود. روش این پژوهش ترکیبی از تبیین و تحلیل است و با استفاده از منابع کتابخانه ای به بیان و توصیف عوامل تاثیرگذار بر محرمیت فضا پرداخته و در نهایت با استفاده از اسناد و مدارک برداشت شده از بناهای مناطق مرکزی ، به تحلیل آنها می پردازد. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می دهد در این جوامع ، زن به عنوان یک عضو فعال در جامعه حضور پررنگ داشته و از طرفی سرمای شدید منطقه می طلبیده که با پوششی مناسب در محیط حاضر شوند. علاوه براین ، بنابر مشکلات و چالش هایی که در منطقه وجود داشته ، حریم و محرمیت در بناهای مسکونی این منطقه در تطابق با آنچه که در کتب و مقالات بیان می شود؛ آن چنان که انتظار می رفت وجود نداشته است .