نقش بستر طبیعی در شکلگیری سیمای شهر تاریخی یزد

عوامل طبیعی، شامل هوا و خاک و گیاه و آب، نقش بسیار مهمی در شکلگیری و سیمای شهرهای ایران داشته اند. در این مقاله میخواهیم چگونگی تاثیرگذاری سه عامل خاک و گیاه و آب را، که رابطه ٴ نزدیک و مستقیمی با بستر فیزیکی زمین دارند، جداگانه و نیزدر ارتباط با یکدیگر مطالعه کنیم. در بررسی هر عامل، ابتدا آن را تعریف، و نقشش را درشکلگیری و مکانیابی شهرها بررسی میکنیم. سپس، چگونگی تاثیر آن را بر بافت و سیمای شهرها میبینیم. بعد از آن، به نقش این عوامل درچگونگی ساختار یزد میپردازیم. در پایان، چنین مینماید که از جمله تاثیرات زمین و خاک میتوان به هماهنگی شهر با توپوگرافی، هدایت آبهای سطحی، استفاده از عمق زمین، و کاربرد مصالح بومی اشاره کرد. در بسیاری از شهرها از آبهای زیرزمینی استفاده میشده و در مواردی، شبکه زراعی و بافت مسکونی با شبکه آبرسانی هماهنگ بوده است. درباره عامل گیاه باید گفت که بعضی شهرها به صورت باغشهر بوده و در برخی موارد این باغ به درون خانه ها میآمده است. یزد شهری است در حاشیه دشت کویر که بستر فیزیکی آن نشیب و فراز کمی داشته است. در یزد آبهای زیرزمینی نقشی حیاتی و تاثیرگذار در شکل گیری و سیمای بافت داشته و مانند برخی شهرهای کویری بافت مسکونی با شبکه آبیاری هماهنگ بوده است. همچنین ساخت بناهای مسکونی در کنار و یا درون زمینهای زراعی بر ساختار برخی محلات مسکونی تاثیرگذار بوده است.