درآمدی بر مورفولوژی شهرهای اسلامی از صدر اسلام تا دوره خلفای عباسی

در رابطه با شکل فیزیکی شهرهای اسلامی ، بسیاری از شهرهای اسلامی علاوه بر شهر مدینه در صدر اسلام، در عراق شکل گرفته اند . اسلام شناسان برجسته فرانسوی و سپس جغرافی دانان آلمانی بیشتر دست به پژوهش درباره شهرهای اسلامی شمال آفریقا زدند و حتی ماکس وبر و پیروان او با مطالعه شهرهای شمال آفریقا آن را مصداق کامل شهرهای اسلامی دانسته اند و در مقایسه آنها با شهرهای یونانی به نوعی به این نتیجه رسیده اند که این شهرها تقلیدی از شهرهای یونانی است اما این نوع برداشت آنها صحیح نیست چرا که عناصر و مولفه های شهر اسلامی حاصل وجه فکری مسلمانان و رفتار آنها است و نه گونه هایی از اشکال مصالح . از سوی دیگر شهرهای مذکور مدتها پس از تکوین شهرهای عراق بنیاد شدند و نمی توانند مصداق تجلی عینی شهر اسلامی باشند از این رو بررسی شهرهای اسلامی در صدر اسلام از اهمیت بیشتری برخوردار است در این مقاله در صدد تبیین مورفولوژی شهرهای اسلامی برای دوره صدر اسلام تا دوره خلفای عباسی هستیم .