بررسی اکولوژی فردی و راهکارهای حفاظتی کلوس (Kelussia odoratissima Mozaff.) در ایران

کلوس (Kelussia odoratissima Mozaff.)، گونه انحصاری و در معرض خطر ایران است. این پژوهش جهت بررسی پراکندگی، موقعیت جغرافیایی، شرایط ادافیک و اقلیمی، پوشش گیاهی، فنولوژی و آفات و بیماری ها در طول سالهای ۱۳۹۶-۱۴۰۰ صورت گرفت. نتایج نشان داد که کلوس در کوهستان های زاگرس مرکزی در ارتفاع ۲۰۰۰ تا ۳۱۶۳ متر با اقلیم نیمه-مرطوب سرد (حداقل دمای ۶/۲، حداکثر دمای ۱۷ درجه سلسیوس و متوسط بارندگی سالانه ۱۰۰۰ میلیمتر) می روید. خاک رویشگاه ها رسی سیلتی از نظر بافت، غنی از عناصر ضروری و دارای مقدار کافی مواد آلی بود. خروج اندام هوایی کلوس نیمه اسفند تا ابتدای فروردین آغاز می شود و رشد رویشی آن تا آخر خرداد ادامه می یابد. مرحله زایشی در نیمه اول تیر آغاز می-شود و گل های آن در طول نیمه تیر تا آخر تیر تشکیل می شوند، سپس رسیدگی و ریزش بذر به ترتیب در نیمه اول شهریور و نیمه دوم شهریور رخ می دهد. برداشت بی رویه و نادرست و آفاتی مانند سوسک بذرخوار (Anobiidae)، گونه ای شب پره (Eupithecia sp.) و لارو حشره Aethes francillana گیاه را در معرض انقراض قرار داده اند. تقویت نقش جوامع محلی، قرق مداوم رویشگاه، مبارزه با آفات و بیماری ها، ایجاد رویشگاه جدید و نگهداری ژرم پلاسم و جمع آوری جمعیت ها در برنامه های آینده می تواند از راهکارهای حفاظتی بسیار مهم برای جلوگیری از نابودی این گونه باشد.