گونه شناسی آثار امامیه در حوزه مهدویت تا قرن پنجم هجری قمری (بر اساس سنجه های موضوع، مذهب و دوره زمانی)

سال انتشار: 1402
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 24

فایل این مقاله در 60 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_JSCT-4-7_002

تاریخ نمایه سازی: 23 اردیبهشت 1403

چکیده مقاله:

تتبع در جوانب مختلف مهدویت به منزله تکمیل قطعاتی است که تصویر جامع تری از این مسئله و زوایای مختلف آن در اختیار مهدویت پژوهان قرار می دهد که راهگشای حل مسائل مرتبط با مهدویت است. یکی از جوانب این بحث، بازشناسی آثار مهدوی متقدم است. در این پژوهش آنچه بر نگارش های مهدوی امامیه موردبررسی قرار گرفته است گونه شناسی جامعی در سه محور موضوع تالیفات، مذهب نگارندگان و زمان نگارش اثر در سه مقطع عصرحضور ، غیبت صغری و غیبت کبری تا قرن پنجم است. بر این اساس در مقاله حاضر به کلیه آثار روایی، کلامی، تفسیری، تاریخی و فرق که مولفان آن ها امامی بوده اند، اشاره شده است. در کنار آثاری که صراحتا و به طور خاص درباره مهدویت نوشته شده اند، انواع گونه های آثاری که به طور ضمنی به مهدویت پرداخته اند، نیز شناسایی شده اند. این آثار عبارت اند از: کتب ملاحم، کتب الاوصیاء، کتبی درباره اثنی عشر، کتب عدد الائمه، کتب درباره نواب اربعه و برخی کتب با عنوان الامامه و نیز یک کتاب معجزه نگاری و یک کتاب فرقه شناسی. نتایج این پژوهش پیشتازی کمی و کیفی آثار امامیه قطعیه (اثنی عشریه) نسبت به فرق منشعب شده از امامیه در انواع گونه های مهدویت نگاری و نیز عدم اتکای آثار مهدوی امامیه قطعیه به آثار واقفه را نشان می دهد. علاوه بر این، در دروه آغاز غیبت کبری تا قرن پنجم، درحالی که از واقفیان و آثار آن ها چیزی باقی نمانده است؛ آثار امامیه بیش از دو برابر شده است

نویسندگان

سعید طاووسی مسرور

دانشکده الهیات و معارف اسلامی

مهدیه پاکروان

پژوهشگر ارشد مرکز پژوهشی پویا فکر

زهرا سالاریان

پژوهشگر مرکز پژوهشی پویا فکر

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • منابعطوسی، محمد بن حسن (۱۳۸۲)، تلخیص الشافی، قم: محبین، چاپ ...
  • «شیخ مفید و معتزله»، (۱۳۷۱)، حوزه، ش ۵۴، ص ۱۵۹-۱۹۱ ...
  • ابن تیمیه، تقی الدین (۱۴۰۸)، الفتاوی الکبری، به کوشش محمد ...
  • ابن حبان بستی، محمد، المجروحین من المحدثین والضعفاء والمتروکین، به ...
  • ابن شاذان نیشابوری، فضل (۱۴۳۰)، الایضاح فی الرد علی سائر ...
  • ابنشهرآشوب، محمد بن علی (۱۳۸۰)، معالم العلماء فی فهرست کتب ...
  • ابن طاووس، علی بن موسی (۱۳۶۸)، فرج المهموم فی تاریخ ...
  • ابن طاووس، علی بن موسی (۱۴۱۱)، مهج الدعوات و منهج ...
  • ابن قولویه قمی، جعفر بن محمد (۱۳۵۶)، کامل الزیارات، به ...
  • ابن ماجه قزوینی، محمد بن یزید (بی تا)، سنن، به ...
  • ابو الصلاح حلبی، تقی بن نجم (۱۴۰۴)، تقریب المعارف، به ...
  • ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین (۱۳۸۵)، مقاتل الطالبیین، چاپ کاظم ...
  • ابوسعید عصفری، عباد (۱۴۲۳)، اصل، در: الاصول السته عشر، به ...
  • ابوطالب هارونی، یحیی بن حسین (۱۳۸۷)، الافاده فی تاریخ الائمه ...
  • اثبات الوصیه للامام علی بن ابی طالب، (۱۳۸۴). قم: انصاریان، ...
  • احمد بن حنبل (۱۴۳۰)، فضائل الصحابه، به کوشش وصی الله ...
  • اذکایی، پرویز (سپیتمان) (۱۳۹۳)، کتاب های «الامامه»، در: مرزبان فرهنگ: ...
  • افندی، عبدالله بن عیسیبیگ (۱۴۱۰)، تعلیقه امل الآمل، به کوشش ...
  • افندی، عبدالله بن عیسیبیگ (۱۴۳۱)، ریاض العلماء و حیاض الفضلاء، ...
  • امین، حسن (۱۴۰۹)، مستدرکات اعیان الشیعه، بیروت: دار التعارف للمطبوعات ...
  • انصاری، «ابن رستم طبری، متکلمی امامی با گرایشات معتزلی که ...
  • آجری، محمد بن حسین بن عبدالله (۱۴۲۰)، الشریعه، به کوشش ...
  • آقابزرگ طهرانی، محمدمحسن (۱۴۰۳). الذریعه الی تصانیف الشیعه، به کوشش ...
  • آقابزرگ طهرانی، محمدمحسن (۱۴۳۰). طبقات اعلام الشیعه، بیروت: دار احیاء ...
  • بخاری، محمد بن اسماعیل (۱۴۰۷)، صحیح، به کوشش مصطفی دیب ...
  • بخاری، محمد بن اسماعیل، التاریخ الکبیر، به کوشش سید هاشم ...
  • پاکتچی، احمد (۱۳۸۳)، «ابن حمزه، شریف حسن»، در: دائره المعارف ...
  • پاکتچی، احمد (۱۳۸۵)، «ابن شاذان، ابومحمد»، در: دائره المعارف بزرگ ...
  • پاکتچی، احمد (۱۳۷۹)، «ابوالصللاح حلبی»، در: دائره المعارف بزرگ اسلامی، ...
  • ترمذی، محمد بن عیسی (۱۹۹۸)، سنن، به کوشش بشار عواد ...
  • جاسم حسین (۱۳۸۵)، تاریخ سیاسی غیبت امام دوازدهم (عج)، ترجمه ...
  • جوهری، احمدبن محمد (بی تا)، مقتضب الاثر فی النص علی ...
  • حائری، سیدحسین (۱۳۹۱)، «معرفی کتاب تقریب المعارف»، امامت پژوهی، ش ...
  • حرعاملی، محمدبن حسن (بی تا)، امل الآمل فی علماء جبل ...
  • حسین بن عبد الوهاب (بی تا)، عیون المعجزات، قم: مکتبه ...
  • حکیم، حسن عیسی (۱۴۳۵)، الشیخ النجاشی، کربلا: مرکز کربلاء للدراسات ...
  • حلی، حسن بن یوسف (۱۴۰۲)، رجال (خلاصه الاقوال فی معرفه ...
  • خزاز قمی، علی بن محمد (۱۴۰۱)، کفایه الاثر فی النص ...
  • خواجوئی، محمد اسماعیل (۱۴۱۱)، رساله فی اقل المده بین العمرتین، ...
  • خویی، سید ابو القاسم، معجم رجال الحدیث وتفصیل طبقات الرواه، ...
  • دارقطنی، علی بن عمر، الالزامات، به کوشش ابو عبد الرحمن ...
  • ذاکری، محمدتقی (۱۳۹۷)، زندگی فرهنگی-سیاسی شلمغانی از استقامت تا انحراف، ...
  • رضوی، رسول (۱۳۸۶). «حوزه علمیه کوفه و تالیفات پیرامون مهدویت»، ...
  • رفاعی، عبدالجبار (۱۳۷۱)، معجم ما کتب عن الرسول و اهل ...
  • زادهوش، محمدرضا (۱۳۸۱)، «رجعت»، کتاب ماه دین، ش ۶۲، ص ...
  • سدآبادی، عبیدالله بن عبدالله (۱۴۱۴)، المقنع فی الامامه، به کوشش ...
  • سید مرتضی، علی بن حسین موسوی (۱۳۷۷)، تنزیه الانبیاء علیهم ...
  • سید مرتضی، علی بن حسین موسوی (۱۴۰۵)، رسائل الشریف المرتضی، ...
  • سیستانی، سید محمدرضا (۱۴۳۷)، قبسات من علم الرجال، به کوشش ...
  • شاشی، هیثم بن کلیب (۱۴۱۰)، المسند، به کوشش محفوظ الرحمن ...
  • شجری، یحیی بن حسین بن اسماعیل بن زید حسنی جرجانی ...
  • صدوق، محمدبن علی (۱۳۶۲)، الخصال، به کوشش علی اکبر غفاری، ...
  • صدوق، محمدبن علی (۱۳۷۸)، عیون اخبار الرضا، تهران: نشر جهان، ...
  • صدوق، محمدبن علی (۱۳۸۵)، علل الشرایع، قم: کتاب فروشی داوری، ...
  • صدوق، محمدبن علی (۱۳۹۵ ق). کمال الدین و تمام النعمه، ...
  • صدوق، محمدبن علی (۱۴۱۳ ق)، کتاب من لا یحضره الفقیه، ...
  • صدوق، محمدبن علی (۱۴۱۴)، اعتقادات الامامیه، قم: کنگره شیخ مفید، ...
  • صفری فروشانی، نعمت الله (۱۳۸۰)، «غلو»، زیر نظر علی اکبر ...
  • صفری فروشانی، نعمت الله (۱۳۸۵)، «حسین بن عبدالوهاب و عیون ...
  • طاوسی مسرور، سعید، جعفریان، رسول (۱۳۹۷)، «بازپژوهی حیات علمی ابو ...
  • طباطبایی یزدی، سید عبدالعزیز (۱۳۸۵)، «کتاب­شناسی گزیده آثار دانشمندان اهل ...
  • طبری، محمد بن جریر (۱۳۸۷)، تاریخ، به کوشش محمد ابو ...
  • طبری، محمد بن جریر (۱۴۱۲)، جامع البیان (تفسیر)، بیروت: دار ...
  • طبسی، محمد جعفر (۱۴۲۰)، رجال الشیعه فی اسانید السنه، قم: ...
  • طوسی، ابو جعفر محمد بن حسن (۱۴۰۷-ب)، تهذیب الاحکام، به ...
  • طوسی، ابو جعفر محمد بن حسن (۱۴۱۴-الف)، الامالی، قم: دار ...
  • طوسی، محمد بن حسن (۱۴۰۷-الف)، الشافی فی الامامه، به کوشش ...
  • طوسی، محمد بن حسن (۱۴۱۱-الف)، العقائد الجعفریه، قم: دفتر تبلیغات، ...
  • طوسی، محمد بن حسن (۱۴۱۱-ب)، مصباح المتهجد وسلاح المتعبد، بیروت: ...
  • طوسی، محمد بن حسن (۱۴۱۴-ب)، کتاب الخلاف، به کوشش سید ...
  • طوسی، محمد بن حسن (۱۴۱۴-پ)، الرسائل العشر، قم: جامعه مدرسین، ...
  • طوسی، محمدبن حسن (۱۴۲۰)، فهرست کتب الشیعه و اصولهم و ...
  • طوسی، محمدبن حسن (۱۴۲۵)، الغیبه، قم: موسسه المعارف الاسلامیه، چاپ ...
  • طوسی، محمدبن حسن (۱۴۲۷)، رجال، به کوشش جواد قیومی اصفهانی، ...
  • عبودی نصار، عمار (۱۴۳۰)، اخبار الملاحم والفتن واثرها فی العقلیه ...
  • عزی، عبدالله بن حمود (۱۴۲۲)، بغیه الطالب فی تراجم رجال ...
  • علوی، سید عبدالهادی (۱۴۴۱)، «کتاب اثبات الوصیه للمسعودی ام للشلمغانی؟»، ...
  • عیاشی، محمدبن مسعود (۱۳۸۰ ق). تفسیر، به کوشش هاشم رسولی ...
  • غفوری، محمد (۱۳۹۶)، «عبیدالله-سدآبادی»، در: فرهنگ نامه مولفان اسلامی، ج ...
  • فرخی، مهدی، معارف، مجید، فقهی زاده، عبدالهادی (۱۴۰۰)، «موجودیت خارجی ...
  • قبادی، مریم و مهدوی راد، محمدعلی (۱۳۸۶)، «بازشناسی اندیشه­ی غلو»، ...
  • قمی، علی بن ابراهیم [منسوب] (۱۳۶۳)، تفسیر، به کوشش سید ...
  • قندهاری، محمد (۱۳۹۲)، «حدیث شهادت خضر بر دوازده امام: بررسی ...
  • کلبرگ، اتان (۱۳۷۱)، کتابخانه ابن طاووس و احوال و آثار ...
  • کلبرگ، اتان (۱۳۸۵)، «موسی کاظم»، در: تصویر امامان شیعه در ...
  • کلینی، محمد بن یعقوب (۱۴۰۷)، الکافی، به کوشش علی اکبر ...
  • گرامی، سید محمدهادی (۱۳۹۱)، نخستین مناسبات فکر تشیع: بازخوانی مفهوم ...
  • گرجی، ابو القاسم (۱۳۸۵)، تاریخ فقه و فقها، تهران: سمت ...
  • گروهی از پژوهشگران (۱۳۸۹)، «علی-صیمری»، در: فرهنگ نامه مولفان اسلامی، ...
  • محمد اف، قدیر (۱۳۹۰)، مقایسه تطبیقی اندیشه مهدویت در اسماعیلیه ...
  • محمدی ری شهری و دیگران، محمد (۱۳۹۳)، دانشنامه امام مهدی ...
  • محمدی، عبدالکریم (۱۳۸۹)، «حمید بن زیاد»، در: دانشنامه جهان اسلام، ...
  • مختاری، بیات (۱۳۸۸)، «کاستی های گزارش دائره المعارف بزرگ اسلامی ...
  • مزی، یوسف (۱۴۱۳)، تهذیب الکمال، به کوشش بشار عواد معروف، ...
  • مساح، رضوان (۱۳۹۶)، «ابو العنبس صیمری»، در: دائره المعارف بزرگ ...
  • مفید، محمدبن محمدبن نعمان (۱۴۱۳-الف)، الارشاد فی معرفه حجج الله ...
  • مفید، محمدبن محمدبن نعمان (۱۴۱۳-ب)، الفصول المختاره، اختیار شریف مرتضی، ...
  • موحدی، محمدعلی، حشمت پور، محمدحسین، رحمان ستایش، محمدکاظم (۱۳۹۹)، «باورهای ...
  • موسوی نیا، سعیده سادات، طباطبایی، سید کاظم (۱۳۹۹). «بررسی رویکرد ...
  • مهدی­پور، علی اکبر (۱۳۷۵)، کتابنامه حضرت مهدی(ع)، بی جا: موسسه ...
  • میر ابوالقاسمی، رقیه (۱۳۷۷)، غلات در دو قرن اول هجری، ...
  • میرعبداللهی، سیدمحمدحسین (۱۳۹۶)، «علی-سواق»، در: فرهنگ نامه مولفان اسلامی، ج ...
  • نادری، مرتضی (۱۳۹۶). اصالت و اعتبار احادیث غیبت امام دوازدهم ...
  • نجاشی، ابوالعباس احمد بن علی (۱۴۰۸)، فهرست اسماء مصنفی الشیعه ...
  • نجاشی، احمد بن علی، فهرست اسماء مصنفی الشیعه (رجال النجاشی)، ...
  • نجاشی، احمد بن علی، فهرست اسماء مصنفی الشیعه (رجال النجاشی)، ...
  • نجاشی، احمدبن علی (۱۳۶۵)، رجال، به کوشش موسی شبیری زنجانی، ...
  • ندیم، محمد بن اسحاق (۱۴۳۰)، الفهرست، به کوشش ایمن فواد ...
  • نعمانی، ابن ابی زینب محمدبن ابراهیم (۱۳۹۷ ق)، الغیبه، تهران: ...
  • نوبختی، حسن بن موسی [منسوب] (۱۳۹۵)، فرق الشیعه، تحقیق محمدباقر ...
  • نوری طبرسی، حسین (۱۴۰۸)، خاتمه مستدرک الوسائل، در: همو، مستدرک ...
  • هالم، هاینس، تشیع، ترجمه محمدتقی اکبری، قم: نشر ادیان، ۱۳۸۵ ...
  • یاقوت حموی (۱۹۹۳)، معجم الادباء، به کوشش احسان عباس، بیروت: ...
  • همو (۱۳۹۹)، معجم البلدان، بیروت: دار احیاء التراث العربی ...
  • یزدانی احمدآبادی، علی (۱۳۹۷)، «درآمدی بر جوهره چیستی و چرائی ...
  • نمایش کامل مراجع