شبکه معنایی «انجام کار» در گفتمان قرآنی بر مبنای نظریه «پیش نمونه»

سال انتشار: 1401
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 19

فایل این مقاله در 34 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_AAQ-1-1_018

تاریخ نمایه سازی: 24 اردیبهشت 1403

چکیده مقاله:

نظریه «پیش نمونه»، یکی از نظریات مهم در معناشناسی ­شناختی است که از نتایج مبحث «مقوله­بندی» محسوب می شود. با استفاده از این نظریه می توان یکی از از ابزارهای موثر معناشناختی را برای تحلیل واژگان قریب المعنی در سیاق­های مختلف قرآن به دست آورد؛ طبق این نظریه هر واژه دارای یک حالت مرکزی است یا پیش نمونه­ای دارد که در یک شبکه یا سیاق­های مختلف توسعه معنایی پیدا می­کند و با آن معنای مرکزی و پیش نمونه­ای در ارتباط است. برای دستیابی به مراد و مفهوم­سازی الهی، نخست به معنای پیش نمونه­ای نیاز داریم سپس به شبکه معنایی، با معنای پیش نمونه­ای معنای مادی یا اصلی واژه­ها و با شبکه معنایی، معنای معنوی یا فرعی به دست می­آید. بر این اساس، نوشتار حاضر سعی دارد تا با کاربست نظریه پیش­نمونه و با تکیه بر روش توصیفی  تحلیلی، معنای کانونی انجام کار را در شبکه معنایی ­و ساختار منسجم  قرآنی استخراج کند. نتیجه این پژوهش نشان می دهد که برای انجام کار در ساختار قرآنی واژگان «فعل»، «عمل» و «صنع» بیشترین کاربرد را دارند. این سه واژه نه تنها به یک معنا نیستند، بلکه هیچ­کدام از آن ها را نمی­توان در جای یکدیگر به کاربرد؛ به طورکلی واژه «فعل» در مفهوم­سازی الهی، برای انجام کاری که کوچک، یا سریع و گذرا و یا بدون نقشه و برنامه باشد، به­کار می­رود. به همین جهت خداوند برای توصیف انجام کارش که سریع انجام می­گیرد و یا تاثیر­گذار اصلی برای انجام هر کاری به خواست و اراده او بستگی دارد و یا کار مومنانی که در انجام کار می­شتابند و کوچک­ترین کار خیر را رها نمی­کنند و زود موقعیت گناه را ترک می­کنند، واژه «فعل» را به­کار برده است و واژه «عمل»به کاری که مداوم و مستمر و با علم و آگاهی و با اختیار و با قصد و نیت باشد، دلالت می­کند. به همین جهت جزاء و پاداش الهی برای خوش­بختی و یا نگون بختی ابدی انسان به کارهایی تعلق می­گیرد که انجام دادن مداوم آن ها با واژه «عمل» بیان شده است و واژه «صنع» برای انجام کاری که با مهارت و زیرکی انجام بگیرد، دلالت می­کند.

نویسندگان

مهرداد آقائی

دانشیار زبان و ادبیات عربی دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

عبدالرحیم شیخی دیزگاه

دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عربی، سمنان، ایران

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • ابن جنی، ابو الفتح عثمان(۱۹۵۲)، الخصائص، تحقیق محمد علی نجار، ...
  • ابن عاشور التونسی، محمد الطاهر(۱۹۸۴)، التحریر والتنویر، ناشر: الدار التونسیه ...
  • ابوهلال العسکری(۱۴۱۲)، الفروق اللغویه، قم: موسسه النشر الاسلامی التابعه لجماعه ...
  • احمد بن فارس، ابوالحسن(بی تا)، معجم مقاییس اللغه، تحقیق عبدالسلام ...
  • اولمان، ستیفن(۱۹۷۵)، دور الکلمه فی اللغه، ترجمه کمال بشیر، قاهره: ...
  • آلوسی، شهاب­الدین(۱۴۱۵)، روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم والسبع المثانی، ...
  • حسن جبل، محمد حسن(۲۰۱۰)، المعجم الاشتقاقی الموصل لالفاظ القرآن الکریم، ...
  • خضر الدوری، محمد یاس(۲۰۰۶)، دقائق الفروق اللغویه فی البیان القرآنی، ...
  • شوکانی، محمد بن علی(۱۴۱۴)، فتح القدیر، بیروت، ناشر:دار ابن کثیر ...
  • علی نعمه، حیدر(۲۰۱۲)، ظاهره الاشتقاق و اثرها فی اثراء الدلاله ...
  • فخرالدین، ابوعبدالله(۱۴۲۰)، مفاتیح الغیب( التفسیر الکبیر ) بیروت: التراث العربی ...
  • قرشی، سید علی اکبر(۱۳۷۱)، قاموس القرآن، طهران: دار الکتب الاسلامیه ...
  • مصطفوی، حسن(۱۳۶۰)، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج۸، طهران: ورشه ...
  • مطیع، مهدی(۱۳۸۷)، معناشناسی«زیبایی» در قرآن کریم، تهران: انتشارات دانشگاه امام ...
  • نکونام، جعفر(۱۳۹۰)، درآمدی بر معناشناسی قرآن، قم:انتشارات دانشکده اصول دین ...
  • الحسینی الکفوی، ابوالبقاء(۱۹۹۸)، الکلیات، فصل العین، تحقیق: عدنان درویش، بیروت: ...
  • انیس، ابراهیم(۱۹۷۶)، دلاله الالفاظ، قاهره: مکتبه الانجلو المصریه ...
  • ایزوتسو، توشیهیکو(۱۳۶۱)، خدا و انسان در قرآن، ترجمه احمد آرام، ...
  • پالمر، فرانک رابرت(۱۳۹۱)، نگاهی تازه به معنی شناسی، ترجمه کورش ...
  • پرچم، اعظم و نصرالله شاملی(۱۳۸۹)، تداخل معنایی واژگان مترادف در ...
  • حامد الصالح، حسین(۱۳۹۰)، تاویل واژگانی قرآن کریم «تحلیل معنا شناسی»، ...
  • خوشدل، حسین(۱۳۸۸)، «معنی عمل صالح در قرآن کریم »، دانشگاه ...
  • راغب اصفهانی، حسین بن محمد(۲۰۰۶)، المفردات فی غریب القرآن، تحقیق: ...
  • سیوطی، جلال الدین(۱۹۵۱)، الاتقان فی علوم القرآن، مصر: شرکه مکتبه ...
  • صفوی، کورش(۱۳۸۷)، درآمدی بر معناشناسی، تهران: شرکت انتشارات سوره ...
  • عباس، حسن(۱۹۹۸)، خصائص الحروف العربیه، دمشق: منشورات اتحاد الکتاب العرب ...
  • قائمی­نیا، علیرضا(۱۳۹۰)، معناشناختی قرآن، چ۱، تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ ...
  • نمایش کامل مراجع