مختصر الشمائل النبویه ۹ (۲)
محل انتشار: مجله نصف سنویه میقات الحج، دوره: 27، شماره: 53
سال انتشار: 1399
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: عربی
مشاهده: 56
فایل این مقاله در 42 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد
- صدور گواهی نمایه سازی
- من نویسنده این مقاله هستم
استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:
شناسه ملی سند علمی:
JR_MIGHAJ-27-53_003
تاریخ نمایه سازی: 25 اردیبهشت 1403
چکیده مقاله:
اما بعد: فهذا مقال اودعت فیه طرفا من الشمائل النبویه الشریفه، وضمنته نتفا من الحلیه المحمدیه المنیفه، اقتضبته من کتابی المسمی «منهاج الحنفا فی شمائل المصطفی۹». ... (۲۰) باب ما جاء فی جلسه رسول الله۹ ومجلسه [۷۱/۱] عن طلحه بن زید، عن ابی عبدالله۷ قال: کان رسول الله۹ اکثر ما یجلس تجاه القبله. رواه الکلینی.[۱] [۷۲/۲] وعن ابی بصیر، عن ابی عبدالله۷ قال: کان رسول الله۹ یاکل اکل العبد، ویجلس جلوس العبد، ویعلم انه عبد. رواه البرقی، ورواه الکلینی عن هارون بن خارجه عن ابی عبدالله۷. [۲] [۷۳/۳] وعن عبد العظیم بن عبدالله بن الحسنی العلوی رفعه، قال: «کان النبی۹ یجلس ثلاثا: القرفصاک وهو ان یقیم ساقیه، ویستقبلهما بیده، ویشد یده فی ذراعه وکان یجثو علی رکبتیه، وکان یثنی رجلا واحده ویبسط علیها الاخری، ولم یر۹ متربعا قط». رواه الکلینی.[۳] [۷۴/۴] وعن عبدالله بن المغیره، عمن ذکره، عن ابی عبد الله۷ قال: «کان رسول الله۹ اذا دخل منزلا قعد فی ادنی المجلس الیه حین یدخل». رواه الکلینی.[۴] [۷۵/۵] وعن جمیل بن دراج، عن ابی عبد الله۷ قال: «کان رسول الله۹ یقسم لحظاته بین اصحابه، فینظر الی ذا وینظر الی ذا بالسویه، قال: ولم یبسط رسول الله۹ رجلیه بین اصحابه قط، وان کان لیصافحه الرجل فما یترک رسول الله۹ یده من یده حتی یکون هو التارک، فلما فطنوا لذلک کان الرجل اذا صافحه قال بیده فنزعها من یده». رواه الکلینی.[۵] [۷۶/۶] وعن طلحه بن زید، عن ابی عبدالله۷: «ان رسول الله۹ کان لایقوم من مجلس وان خف حتی یستغفر الله عزوجل خمسا وعشرین مره». رواه الکلینی.[۶] [۷۷/۷] وعن اسماعیل بن محمد بن اسحاق بن جعفر بن محمد بن علی بن الحسین: قال: حدثنی علی بن موسی الرضا، عن آبائه، عن علی بن الحسین، عن الحسن بن علی، عن الحسین بن علی: انه سال اباه عن مجلس رسول الله۹ فقال۷: «کان۹ لا یجلس ولا یقوم الا علی ذکر، ولا یوطن الاماکن وینهی عن ایطانها، واذا انتهی الی قوم جلس حیث ینتهی به المجلس ویامر بذلک، ویعطی کل جلسائه نصیبه، ولا یحسب من جلسائه ان احدا اکرم علیه منه، من جالسه صابره حتی یکون هو المنصرف عنه، من ساله حاجه لم یرجع الا بها او بمیسور من القول، قد وسع الناس منه خلقه وصار لهم ابا رحیما، وصاروا عنده فی الحق سواء، مجلسه مجلس حلم وحیاء وصدق وامانه، لا ترتفع فیها الاصوات، ولا توبن فیه الحرم،[۷] ولا تنثی فلتاته،[۸] متعادلین متواصلین فیه بالتقوی، متواضعین، یوقرون الکبیر، ویرحمون الصغیر، ویوثرون ذا الحاجه، ویحفظون الغریب». قال الامام الحسین۷: «فقلت: کیف کان سیرته فی جلسائه؟ فقال: کان دائم البشر، سهل الخلق، لین الجانب، لیس بفظ، ولا غلیظ، ولا صخاب،[۹] ولا فحاش ولا عیاب، ولا مداح، یتغافل عما لا یشتهی فلا یویس منه، ولا یخیب فیه مومله، قد ترک نفسه من ثلاث: المراء، والاکثار، وما لا یعنیه، وترک الناس من ثلاث: کان لا یذم احدا ولا یعیره، ولا یطلب عثراته ولا عورته، ولا یتکلم الا فیما رجا ثوابه، اذا تکلم اطرق جلساوه کانما علی رووسهم الطیر، فاذا سکت تکلموا، ولا یتنازعون عنده الحدیث، من تکلم انصتوا له حتی یفرغ، حدیثهم عنده حدیث اولهم، یضحک مما یضحکون منه، ویتعجب مما یتعجبون منه، ویصبر للغریب علی الجفوه فی مسالته ومنطقه حتی ان کان اصحابه لیستجلبونهم، ویقول: اذا رایتم طالب الحاجه یطلبها فارفدوه،[۱۰] ولا یقبل الثناء الا من مکافئ، ولا یقطع علی احد کلامه حتی یجوز، فیقطعه بنهی او قیام». رواه ابن بابویه فی (العیون) و (معانی الاخبار).[۱۱] (۲۱) باب ما جاء فی صفه اکل رسول الله۹ [۷۸/۱] عن ابی خدیجه، قال: سال بشیر الدهان ابا عبد الله۷ وانا حاضر فقال: هل کان رسول الله۹ یاکل متکئا علی یمینه او علی یساره؟ فقال: «ما کان رسول الله۹ یاکل متکئا علی یمینه ولا علی یساره، ولکن کان یجلس جلسه العبد». رواه البرقی والکلینی.[۱۲] [۷۹/۲] وعن عمرو بن جمیع، عن ابی عبد الله۷ قال: «کان رسول الله۹ یاکل بالارض». رواه البرقی.[۱۳] [۸۰/۳] وعن السکونی، عن ابی عبدالله۷ قال: «خرج رسول الله۹ قبل الغداه ومعه کسره قد غمسها فی اللبن، وهو یاکل ویمشی، وبلال یقیم الصلاه، فصلی بالناس». رواه البرقی والکلینی.[۱۴] [۸۱/۴] وعن عبد الله بن میمون القداح، عن ابی عبد الله، عن ابیه۸ قال: «کان رسول الله۹ اذا اکل مع قوم طعاما کان اول من یضع یده، وآخر من یرفعها؛ لیاکل القوم». رواه البرقی والکلینی.[۱۵] [۸۲/۵] وعن ابن القداح ایضا، عن ابی عبد الله، عن ابیه۸ قال: «کان رسول الله۹ اذا فرغ من طعامه لعق اصابعه فی فمه فمصها. رواه البرقی.[۱۶] (۲۲) باب ما جاء فی صفه خبز رسول الله۹ [۸۳/۱] عن ابی اسامه زید الشحام، عن ابی عبد الله۷ قال: قلت: بلغنا ان رسول الله۹ لم یشبع من خبز بر ثلاثه ایام قط، قال: فقال ابو عبد الله۷: «ما اکله قط، قلت: فای شیء کان یاکل؟ قال: کان طعام رسول الله۹ الشعیر اذا وجده، وحلواه التمر، ووقوده السعف». رواه الطوسی فی (الامالی).[۱۷] [۸۴/۲] وعن العیص بن القاسم، قال: قلت للصادق جعفر بن محمد۸: حدیث یروی عن ابیک۷ انه قال: «ما شبع رسول الله۹ من خبز بر قط، اهو صحیح؟ فقال: لا، ما اکل رسول الله۹ خبز بر قط، ولا شبع من خبز شعیر قط». رواه ابن بابویه فی (الامالی).[۱۸] (۲۳) باب ما جاء فی صفه ادام رسول الله۹ [۸۵/۱] عن السکونی، عن ابی عبد الله۷ قال: «کان احب الاصباغ،[۱۹] الی رسول الله۹ الخل والزیت، وقال: هو طعام الانبیاء:». رواه البرقی والکلینی.[۲۰] [۸۶/۲] وعن الحسین بن ابی العلاء، عن ابی عبد الله۷ قال:کان رسول الله۹ لحما،[۲۱] یحب اللحم. رواه البرقی والکلینی.[۲۲] [۸۷/۳] وعن سکین النخعی، عن ابی عبد الله۷ قال: «کان رسول الله۹ یاکل اللحم والعسل». رواه البرقی والکلینی.[۲۳] [۸۸/۴] وعن عبدالله بن میمون القداح، عن ابی عبد الله۷ قال: «سمت الیهودیه النبی۹ فی ذراع، وکان النبی۹ یحب الذراع والکتف، ویکره الور ک لقربها من المبال». رواه البرقی والصفار والکلینی.[۲۴] [۸۹/۵] وعن ابن القداح ایضا، عن ابی عبد الله۷ قال: «کان النبی۹ یعجبه الدباء،[۲۵] ویلتقطه من الصحفه».[۲۶] رواه البرقی والکلینی، والطوسی فی (الامالی).[۲۷] [۹۰/۶] وعن حماد بن عثمان، عن ابی عبد الله۷ قال: «کان حلواء رسول الله۹ التمر». رواه البرقی.[۲۸] (۲۴) باب ما جاء فی صفه وضوء رسول الله۹ عند الطعام [۹۱/۱] عن عمار الساباطی، عن ابی عبد الله۷ قال: «کان رسول الله۹ یصلی من غیر ان یغسل یده، وان کان لبنا لم یصل حتی یغسل یده ویتمضمض». رواه الطوسی.[۲۹] [۹۲/۲] وعن هشام بن سالم، عن جعفر بن محمد، عن آبائه، عن علی: قال: «قال رسول الله۹: من سره ان یکثر خیر بیته فلیتوضا عند حضور طعامه، ومن توضا قبل الطعام وبعده عاش فی سعه من رزقه، وعوفی من البلاء فی جسده». رواه الطوسی فی (الامالی).[۳۰] (۲۵) باب ما جاء فی قول رسول الله۹ اذا فرغ من الطعام والشراب [۹۳/۱] عن اسماعیل بن موسی بن جعفر، عن ابیه، عن جده، عن آبائه، عن علی بن ابی طالب:: «ان رسول الله۹ کان اذا رفعت المائده من بین یدیه قال: اللهم اجعلها نعمه محضوره، مشکوره، موصوله بالجنه». رواه ابن الاشعث.[۳۱] [۹۴/۲] وبالاسناد عن علی۷ قال: «کان رسول الله۹ اذا رفعت المائده من بین یدیه یقول: الحمد لله». رواه ابن الاشعث.[۳۲] [۹۵/۳] وعن عبد الله بن سلیمان، عن ابی جعفر۷ قال: «لم یکن رسول الله۹ یاکل طعاما ولا یشرب شرابا الا قال: اللهم بارک لنا فیه، وابدلنا به خیرا منه، الا اللبن فانه کان یقول: اللهم بارک لنا فیه وزدنا منه». رواه البرقی والکلینی.[۳۳] [۹۶/۴] وعن ابراهیم بن مهزم، عن رجل، عن ابی جعفر۷ قال: «کان رسول الله۹ اذا رفعت المائده قال: اللهم اکثرت واطبت؛ فبارکه، واشبعت وارویت؛ فهنئه، الحمد لله الذی یطعم ولا یطعم». رواه البرقی والکلینی.[۳۴] [۹۷/۵] وعن السکونی، عن جعفر، عن آبائه:: «ان رسول الله۹ کان اذا افطر قال: اللهم لک صمنا، وعلی رزقک افطرنا، فتقبله منا، ذهب الظما، وابتلت العروق، وبقی الاجر». رواه الکلینی.[۳۵] [۹۸/۶] وعن عبد الله بن میمون القداح، عن ابی عبد الله، عن ابیه۸: قال: «کان رسول الله۹ اذا شرب قال: الحمد لله الذی سقانا عذبا زلالا برحمته، ولم یسقنا ملحا اجاجا بذنوبنا». رواه الحمیری.[۳۶] (۲۶) باب ما جاء فی تخلل رسول الله۹ بعد الطعام [۹۹/۱] عن وهب بن عبد ربه، قال: رایت ابا عبد الله۷ یتخلل، فنظرت الیه فقال: «ان رسول الله۹ کان یتخلل، وهو یطیب الفم». رواه البرقی والکلینی وابن بابویه.[۳۷] [۱۰۰/۲] وعن عبد الله بن سنان، عن ابی عبد الله۷ قال: «کان النبی۹ یتخلل بکل ما اصاب، ما خلا الخوص والقصب». رواه البرقی والکلینی.[۳۸] (۲۷) باب ما جاء فی قدح رسول الله۹ وقصعته وقعبه [۱۰۱/۱] عن طلحه بن زید، عن ابی عبد الله۷ قال: «کان رسول الله۹ یعجبه ان یشرب فی القدح الشامی، ویقول: هو من انظف آنیتکم. رواه البرقی والکلینی.[۳۹] [۱۰۲/۲] وعن محمد بن قیس، عن ابی جعفر محمد بن علی الباقر۸ فی حدیث: «ان رسول الله۹ کانت له قصعه تسمی السعه وکان له قعب،[۴۰] یسمی الر ی». رواه ابن بابویه فی (الامالی) و (کتاب من لا یحضره الفقیه).[۴۱] (۲۸) باب ما جاء فی صفه فاکهه رسول الله۹ [۱۰۳/۱] عن عمر بن ابان الکلبی، قال: سمعت ابا جعفر وابا عبد الله۸ یقولان: «ما علی وجه الارض ثمره کانت احب الی رسول الله۹ من الرمان، وقد کان والله اذا اکلها احب ان لا یشرکه فیها احد». رواه البرقی والکلینی.[۴۲] [۱۰۴/۲] وعن ابن القداح، عن ابی عبد الله۷ قال: «کان النبی۹ یعجبه الرطب بالخربز». رواه البرقی والکلینی.[۴۳] [۱۰۵/۳] وعن ابراهیم بن عبد الحمید، عن ابی الحسن الاول۷ قال: «اکل النبی۹ البطیخ بالسکر، واکل البطیخ بالرطب». رواه البرقی والکلینی.[۴۴] [۱۰۶/۴] وعن ابن القداح وطلحه بن زید، عن ابی عبد الله۷ قال: «کان رسول الله۹ اول ما یفطر علیه فی زمن الرطب الرطب، وفی زمن التمر التمر». رواه البرقی والکلینی.[۴۵] (۲۹) باب ما جاء فی صفه شراب رسول الله۹ [۱۰۷/۱] عن ابن القداح، عن ابی عبد الله، عن آبائه:: قال: «قیل لرسول الله۹: یا رسول الله، ای الشراب احب الیک؟ قال: الحلو البارد». رواه البرقی.[۴۶] [۱۰۸/۲] وعن عبد الله بن مسکان، عن ابی عبدالله۷ قال: «کان رسول الله۹ اذا افطر بدا بحلواء یفطر علیها، فان لم یجد فسکره، او تمرات، فاذا اعوز ذلک کله فماء فاتر». رواه الکلینی.[۴۷] [۱۰۹/۳] وعن عبد الله بن میمون القداح، عن جعفر، عن ابیه۸ قال: «کان النبی۹ یستهدی من ماء زمزم وهو بالمدینه». رواه البرقی والطوسی.[۴۸] [۱۱۰/۴] وعن السکونی، عن ابی عبد الله، عن آبائه:: قال: «کان رسول الله۹ یحب من الشراب اللبن». رواه البرقی.[۴۹] [۱۱۱/۵] وعن زراره، عن ابی عبد الله۷ قال: «کان رسول الله۹ یعجبه العسل، وکان بعض نسائه تاتیه به، فقالت له احداهن: انی ربما وجدت منک الرائحه، قال: فترکه». رواه البرقی.[۵۰] [۱۱۲/۶] وعن عبد الرحمن بن الحجاج، عن ابی عبد الله۷ قال: «افطر رسول الله۹ عشیه خمیس فی مسجد قبا، فقال:هل من شراب؟ فاتاه اوس بن خولی الانصاری بعس،[۵۱] مخیض بعسل، فلما وضعه علی فیه نحاه، ثم قال: شرابان یکتفی باحدهما عن صاحبه، لا اشربه ولا احرمه، ولکن اتواضع لله، فان من تواضع لله رفعه الله، ومن تکبر خفضه الله، ومن اقتصد فی معیشته رزقه الله، ومن بذر حرمه الله، ومن اکثر ذکر الموت احبه الله». رواه الاهوازی والکلینی.[۵۲] (۳۰) باب ما جاء فی صفه شرب رسول الله۹ [۱۱۳/۱] عن اسماعیل بن موسی بن جعفر، عن ابیه، عن جده، عن آبائه، عن علی بن ابی طالب:، قال: «کان رسول الله۹ اذا اکل اللحم لا یعجل بشرب الماء، فقال له بعض اصحابه من اهل بیته: یا رسول الله، ما اقل شربک للماء علی اللحم، فقال: لیس احد یاکل هذا الورک ثم یکف عن شرب الماء الی آخر الطعام الا استمرا». رواه ابن الاشعث.[۵۳] [۱۱۴/۲] وبالاسناد عن علی۷ قال: «تفقدت النبی۹ غیر مره، وهو اذا شرب تنفس ثلاثا، مع کل واحده منها تسمیه اذا شرب، ویحمد اذا انقطع، فسالته عن ذلک فقال: یاعلی، شکر الله تعالی بالحمد، وتسمیته من الداء». رواه ابن الاشعث.[۵۴] [۱۱۵/۳] وعن حاتم بن اسماعیل المدینی، عن ابی عبد الله، عن آبائه:: «ان امیر المومنین۷ کان یشرب وهو قائم، ثم شرب من فضل وضوئه وهو قائم، فالتفت الی الحسن۷،[۵۵] فقال: بابی انت وامی یا بنی، انی رایت جدک رسول الله۹ صنع هکذا». رواه البرقی والکلینی.[۵۶] [۱۱۶/۴] وعن عبدالله بن محمد بن علی التمیمی، عن الرضا، عن آبائه، عن علی:: انه شرب قائما وقال: هکذا رایت النبی۹ فعل. رواه ابن بابویه فی (العیون).[۵۷] (۳۱) باب ما جاء فی تعطر رسول الله۹ [۱۱۷/۱] عن اسحاق الطویل العطار، عن ابی عبد الله۷ قال: «کان رسول الله۹ ینفق فی الطیب اکثر مما ینفق فی الطعام». رواه الکلینی.[۵۸] [۱۱۸/۲] وعن ابی البختری، عن جعفر، عن ابیه، عن علی:: «ان رسول الله۹ کان یتطیب بالمسک حتی یری وبیصه،[۵۹] فی مفارقه». رواه الحمیری والکلینی.[۶۰] [۱۱۹/۳] وعن عبدالله بن مسکان، عن ابی عبد الله۷ قال: «کانت لرسول الله۹ ممسکه،[۶۱] اذا هو توضا اخذها بیده وهی رطبه، فکان اذا خرج عرفوا انه رسول الله۹ برائحته». رواه الکلینی.[۶۲] (۳۲) باب کیف کان کلام رسول الله۹ [۱۲۰/۱] عن الحسن بن علی بن فضال، عن بعض اصحابنا، عن ابی عبد الله۷ قال: «ما کلم رسول الله۹ العباد بکنه عقله قط». رواه الکلینی.[۶۳] [۱۲۱/۲] وعن غیاث بن ابراهیم، عن ابی عبد الله، عن ابیه، عن جده: قال: «کان رسول الله۹ اذا خطب حمد الله واثنی علیه، ثم قال: اما بعد، فان اصدق الحدیث کتاب الله، وافضل الهدی هدی محمد۹ وشر الامور محدثاتها، وکل بدعه ضلاله، ویرفع صوته، وتحمار وجنتاه، ویذکر الساعه، ثم یقول: بعثت انا والساعه کهاتین ویجمع بین سبابتیه من ترک مالا فلاهله، ومن ترک دینا او ضیاعا،[۶۴] فعلی والی». رواه المفید فی (الامالی).[۶۵] [۱۲۲/۳] وعن اسماعیل بن محمد بن اسحاق بن جعفر بن محمد بن علی بن الحسین، عن الرضا، عن آبائه، عن علی بن الحسین، عن الحسن بن علی:: «انه سال خاله هند بن ابی هاله التمیمی وکان وصافا عن منطق رسول الله۹، فقال: کان متواصل الاحزان، دائم الفکره، لیست له راحه، طویل السکت، لا یتکلم فی غیر حاجه، یفتتح الکلام ویختمه باشداقه،[۶۶] یتکلم بجوامع الکلم فصلا لا فضول فیه ولا تقصیر؛ دمثا،[۶۷] لیس بالجافی ولا بالمهین، تعظم عنده النعمه وان دقت،[۶۸] لا یذم منها شیئا، غیر انه کان لا یذم ذواقا ولا یمدحه، ولا تغضبه الدنیا وما کان لها، فاذاتعوطی الحق لم یعرفه احد ولم یقم لغضبه شیء حتی ینتصر له، اذا اشار اشار بکفه کلها، واذا تعجب قلبها، واذا تحدث اتصل بها فضرب براحته الیمنی باطن ابهامه الیسری، واذا غضب اعرض واشاح، واذا فرح غض طرفه، جل ضحکه التبسم، یفتر عن مثل حب الغمام»[۶۹] رواه ابن بابویه فی (العیون) و (معانی الاخبار).[۷۰] (۳۳) باب ما جاء فی صفه ضحک رسول الله۹ [۱۲۳/۱] عن ابی موسی المجاشعی، عن ابی الحسن الرضا، عن آبائه، عن علی بن ابی طالب: قال: «کان ضحک النبی۹ التبسم، فاجتاز ذات یوم بفئه من الانصار واذا هم یتحدثون ویضحکون بملء افواههم، فقال: یاهولاء، من غره منکم امله، وقصر به فی الخیر عمله؛ فلیطلع فی القبور، ولیعتبر بالنشور، واذکروا الموت فانه هاذم اللذات». رواه الطوسی فی (الامالی).[۷۱] [۱۲۴/۲] وعن معمر بن خلاد، عن ابی الحسن الرضا۷ قال: «ان رسول الله۹ کان یاتیه الاعرابی فیهدی له الهدیه، ثم یقول مکانه: اعطنا ثمن هدیتنا، فیضحک رسول الله۹ وکان اذا اغتم یقول: ما فعل الاعرابی، لیته اتانا». رواه الکلینی.[۷۲] (۳۴) باب ما جاء فی مزاح رسول الله۹ [۱۲۵/۱] عن یونس الشیبانی، عن ابی عبد الله۷ قال: «لقد کان رسول الله۹ یداعب الرجل یرید ان یسره». رواه الکلینی.[۷۳] [۱۲۶/۲] وعن الحسین بن زید، قال: قلت لجعفر بن محمد۸: جعلت فداک، هل کانت فی النبی۹ مداعبه؟ فقال: «وصفه الله تعالی بخلق عظیم فی المداعبه، ان الله بعث انبیاءه وکانت فیهم کزازه،[۷۴] وبعث محمدا۹ بالرافه والرحمه، وکان من رافته لامته مداعبته لهم لکیلا یبلغ باحد منهم التعظیم حتی لا ینظر الیه، ثم قال: حدثنی ابی محمد، عن ابیه علی، عن ابیه الحسین، عن ابیه علی:: قال: کان النبی۹ لیسر الرجل من اصحابه اذا رآه مغموما بالمداعبه، وکان۹ یقول: ان الله یبغض المعبس فی وجه اخوانه». رواه ابن زهره فی (اربعینه).[۷۵] [۱۲۷/۳] وعن اسماعیل بن موسی بن جعفر، عن ابیه، عن جده، عن آبائه، عن علی بن ابی طالب: قال: «ابصر رسول الله۹ امراه عجوزا درداء،[۷۶] فقال۹: اما انه لا تدخل الجنه عجوز درداء، فبکت، فقال لها: ما یبکیک؟ فقالت: یا رسول الله، انی درداء، فضحک رسول الله۹ وقال: لا تدخلین علی حالک هذه». قال: «ونظر الی امراه رمصاء العینین،[۷۷] فقال۹: اما انه لا تدخل الجنه رمصاء العین، فبکت وقالت: یا رسول الله، فانی فی النار؟ فقال: لا، ولکن لا تدخلین الجنه علی مثل صورتک هذه، ثم قال۹: لا یدخل الجنه اعور ولا اعمی». رواه ابن الاشعث.[۷۸] (۳۵) باب ما جاء فی خلق رسول الله۹ [۱۲۸/۱] عن اسماعیل بن موسی بن جعفر، عن ابیه، عن جده، عن آبائه، عن علی: قال: «ان یهودیا کان له علی رسول الله۹ دنانیر فتقاضاه، فقال له: یا یهودی، ما عندی ما اعطیک، قال: فانی لا افارقک یا محمد حتی تقضینی، فقال: اذا اجلس معک، فجلس معه حتی صلی فی ذلک الموضع الظهر والعصر والمغرب والعشاء الآخره والغداه، وکان اصحاب رسول الله۹ یتهددونه ویتواعدونه، فنظر رسول الله۹ الیهم فقال: ما الذی تصنعون به؟ فقالوا: یا رسول الله، یهودی یحبسک؟! فقال۹: لم یبعثنی ربی بان اظلم معاهدا ولا غیره. فلما علا النهار قال الیهودی: اشهد ان لا اله الا الله، واشهد ان محمدا عبده ورسوله، وشطر مالی فی سبیل الله، اما والله ما فعلت الذی فعلت الا لانظر الی نعتک فی التوراه، فانی قرات فی التوراه: محمد بن عبدالله، مولده بمکه، ومهاجره بطیبه، ولیس بفظ ولا غلیظ ولا سخاب ولا متزی بالفحش ولا قول الخنا،[۷۹] وانا اشهد ان لا اله الا الله، وانک رسول الله، وهذا مالی فاحکم فیه بما انزل الله، وکان الیهودی کثیر المال». رواه ابن بابویه فی (الامالی) وابن الاشعث.[۸۰] [۱۲۹/۲] وعن ابی بصیر، عن ابی عبد الله۷ قال: «ان النبی۹ بینا هو ذات یوم عند عائشه اذا استاذن علیه رجل، فقال رسول الله۹: بئس اخو العشیره، فقامت عائشه فدخلت البیت، واذن رسول الله۹ للرجل، فلما دخل اقبل علیه بوجهه وبشره یحدثه، حتی اذا فرغ وخرج من عنده قالت عائشه: یا رسول الله، بینا انت تذکر هذا الرجل بما ذکرته به اذ اقبلت علیه بوجهک وبشرک؟! فقال رسول الله۹ عند ذلک: ان من شر عباد الله من تکره مجالسته لفحشه». رواه الاهوازی والکلینی.[۸۱] [۱۳۰/۳] وعن معمر بن خلاد، قال: هلک مولی لابی الحسن۷ یقال له: سعد، فقال: اشر علی برجل له فضل وامانه، فقلت: انا اشیر علیک؟! فقال شبه المغضب: ان رسول الله۹ کان یستشیر اصحابه ثم یعزم علی ما یرید. رواه البرقی.[۸۲] [۱۳۱/۴] وعن عبدالله بن ابی یعفور، عن ابی عبد الله۷ قال: لم یکن رسول الله۹ یقول لشیء قد مضی: لو کان غیره. رواه الکلینی.[۸۳] [۱۳۲/۵] وعن اسماعیل بن موسی بن جعفر، عن ابیه، عن جده، عن آبائه، عن علی:: ان رسول الله۹ اهدیت له هدیه وعنده جلساوه فقال: انتم شرکائی فیها. رواه ابن الاشعث.[۸۴] [۱۳۳/۶] وبالاسناد عن علی۷: کان رسول الله۹ اذا کذب عنده الرجل تبسم وقال: انه لیقول قولا. رواه ابن الاشعث.[۸۵] [۱۳۴/۷] وعن محمد بن الفضیل رفعه عنهم: قالوا: کان النبی۹ اذا اکل لقم من بین عینیه، واذا شرب سقی من علی یمینه. رواه الکلینی.[۸۶] [۱۳۵/۸] وعن المثنی الحناط، عن ابی عبد الله۷ قال: کان رسول الله۹ اذا ورد علیه امر یسره قال: الحمد لله علی هذه النعمه، واذا ورد علیه امر یغتم به قال: الحمد لله علی کل حال. رواه الکلینی.[۸۷] [۱۳۶/۹] وعن معاویه بن وهب، عن ابی عبد الله۷ قال: ما اکل رسول الله۹ متکئا منذ بعثه الله عزوجل الی ان قبضه تواضعا لله عزوجل، وما رئی رکبتاه امام جلیسه فی مجلس قط،[۸۸] ولا صافح رسول الله۹ رجلا قط فنزع یده من یده حتی یکون الرجل هو الذی ینزع یده، ولا کافا رسول الله۹ بسیئه قط، قال الله تعالی: (ادفع بالتی هی احسن السیئه) [المومنون/۹۶] ففعل، وما منع سائلا قط، ان کان عنده اعطی، والا قال: یاتی الله به، ولا اعطی علی الله عزوجل شیئا قط الا اجازه الله، ان کان لیعطی الجنه فیجیز الله عزوجل له ذلک. رواه الکلینی.[۸۹] [۱۳۷/۱۰] وعن عجلان قال: کنت عند ابی عبد الله۷ فجاء سائل فقام الی مکتل فیه تمر فملا یده فناوله، ثم جاء آخر فساله فقام فاخذ بیده فناوله، ثم جاء آخر فساله فقام فاخذ بیده فناوله، ثم جاء آخر فساله فقام فاخذ بیده فناوله، ثم جاء آخر فقال: الله رازقنا وایاک، ثم قال: ان رسول الله۹ کان لا یساله احد من الدنیا شیئا الا اعطاه، فارسلت الیه امراه ابنا لها فقالت: انطلق الیه فاساله، فان قال لک: لیس عندنا شیء، فقل: اعطنی قمیصک، قال: فاخذ قمیصه فرمی به الیه وفی نسخه اخری: فاعطاه فادبه الله تبارک وتعالی علی القصد فقال: (ولا تجعل یدک مغلوله الی عنقک ولا تبسطها کل البسط فتقعد ملوما محسورا)؛ [الاسراء/۲۹]. رواه الکلینی.[۹۰] [۱۳۸/۱۱] وعن زراره، عن ابی جعفر۷ قال: ان رسول الله۹ اتی بالیهودیه التی سمت الشاه للنبی۹ فقال لها: ما حملک علی ما صنعت؟ فقالت: قلت: ان کان نبیا لم یضره، وان کان ملکا ارحت الناس منه، قال: فعفا رسول الله۹ عنها. رواه الکلینی.[۹۱] [۱۳۹/۱۲] وعن ابی بصیر، عن ابی عبد الله۷ قال: نزل رسول الله۹ فی غزوه ذات الرقاع تحت شجره علی شفیر واد، فاقبل سیل فحال بینه وبین اصحابه، فرآه رجل من المشرکین والمسلمون قیام علی شفیر الوادی ینتظرون متی ینقطع السیل، فقال رجل من المشرکین لقومه: انا اقتل محمدا، فجاء وشد علی رسول الله۹ بالسیف، ثم قال: من ینجیک منی یا محمد؟ فقال: ربی وربک، فنسفه جبرئیل عن فرسه فسقط علی ظهره، فقام رسول الله۹ واخذ السیف وجلس علی صدره وقال: من ینجیک منی یا غورث؟ فقال: جودک وکرمک یا محمد، فترکه وقام] الرجل[ وهو یقول: والله لانت خیر منی واکرم. رواه الکلینی.[۹۲] [۱۴۰/۱۳] وعن حریز، عن ابی عبد الله۷ قال: لما قدم رسول الله۹ مکه یوم افتتحها؛ فتح باب الکعبه فامر بصور فی الکعبه فطمست، فاخذ بعضادتی الباب فقال: لا اله الا الله وحده لا شریک له، صدق وعده، ونصر عبده، وهزم الاحزاب وحده، ماذا تقولون وماذا تظنون؟ قالوا: نظن خیرا ونقول خیرا، اخ کریم وابن اخ کریم، وقد قدرت. قال: فانی اقول کما قال اخی یوسف: (لا تثریب علیکم الیوم یغفر الله لکم وهو ارحم الراحمین)، [یوسف/۹۲] الا ان الله قد حرم مکه یوم خلق السماوات والارض، فهی حرام بحرام الله الی یوم القیامه، لا ینفر صیدها، ولا یعضد شجرها، ولا یختلی خلاها، ولا تحل لقطتها الا لمنشد، فقال العباس: یا رسول الله، الا الاذخر فانه للقبر والبیوت، فقال رسول الله۹: الا الاذخر. رواه الکلینی.[۹۳] [۱۴۱/۱۶] وعن عبدالله بن سنان، عن ابی عبد الله۷ قال: صلی رسول الله۹ بالناس الظهر فخفف فی الرکعتین الاخیرتین فلما انصرف قال له الناس: هل حدث فی الصلاهحدث؟ قال: وما ذاک؟ قالوا: خففت فی الرکعتین الاخیرتین، فقال لهم: اما سمعتم صراخ الصبی؟ رواه الکلینی.[۹۴] [۱۴۲/۱۷] وعن ابی قتاده القمی، عن ابی عبد الله۷ قال: ان لله عزوجل وجوها خلقهم من خلقه وارضه؛ لقضاء حوائج اخوانهم، یرون الحمد مجدا، والله عز وجل یحب مکارم الاخلاق، وکان فیما خاطب الله تعالی نبیه۹ ان قال له: یا محمد (انک لعلی خلق عظیم)، [القلم/۴] قال: السخاء وحسن الخلق. رواه الطوسی فی (الامالی).[۹۵] (۳۶) باب ما جاء فی تواضع رسول الله۹ [۱۴۳/۱] عن اسماعیل بن موسی بن جعفر، عن ابیه، عن جده، عن آبائه، عن علی بن ابی طالب:: ان رسول الله۹ خرج علی نفر من اصحابه فقالوا له: مرحبا بسیدنا ومولانا، فغضب رسول الله۹ غضبا شدیدا، ثم قال: لا تقولوا هکذا، ولکن قولوا: مرحبا بنبینا ورسول ربنا، قولوا السداد من القول ولا تغلوا فی القول فتمرقوا. رواه ابن الاشعث.[۹۶] [۱۴۴/۲] وعن ابن القداح، عن ابی عبدالله، عن آبائه:: قال: دخل رسول الله۹ مسجد قبا، فاتی باناء فیه لبن حلیب مخیض بعسل، فشرب منه حسوه او حسوتین،[۹۷] ثم وضعه، فقیل له: یا رسول الله، اتدعه محرما؟ قال: لا، اللهم انی ادعه تواضعا لله. رواه البرقی.[۹۸] [۱۴۵/۳] وعن معاذ بیاع الاکسیه قال: قال ابو عبد الله۷: کان رسول الله۹ یحلب عنز اهله. رواه الکلینی.[۹۹] [۱۴۶/۴] وعن السکونی، عن ابی عبدالله، عن ابیه۸: ان رسول الله۹ حمل جهازه،[۱۰۰] علی راحلته وقال: هذه حجه لا ریاء فیها ولا سمعه. رواه البرقی.[۱۰۱] [۱۴۷/۵] وعن جابر بن یزید الجعفی، عن ابی جعفر۷ قال: کان رسول الله۹ یجیب الدعوه. رواه البرقی.[۱۰۲] (۳۷) باب ما جاء فی صفه نوم رسول الله۹ [۱۴۸/۱] عن جابر بن یزید الجعفی، عن ابی جعفر۷ قال: کان رسول الله۹ یاکل اکل العبد، ویجلس جلسه العبد، وکان۹ یاکل علی الحضیض،[۱۰۳] وینام علی الحضیض. رواه البرقی والکلینی.[۱۰۴] [۱۴۹/۲] وعن محمد بن مروان، قال: قال ابو عبد الله۷: الا اخبرکم بما کان رسول الله۹ یقول اذا اوی الی فراشه؟ قلت: بلی، قال: کان یقرا آیه الکرسی، ویقول: بسم الله، آمنت بالله وکفرت بالطاغوت، اللهم احفظنی فی منامی وفی یقظتی. رواه الکلینی.[۱۰۵] [۱۵۰/۳] وعن ابن القداح، عن ابی عبد الله۷ قال: کان رسول الله۹ اذا اوی الی فراشه قال: اللهم باسمک احیی وباسمک اموت، فاذا قام من نومه قال: الحمد لله الذی احیانی بعد ما اماتنی والیه النشور. رواه الکلینی.[۱۰۶] [۱۵۱/۴] وعن اسماعیل بن موسی بن جعفر، عن ابیه، عن جده، عن آبائه، عن علی بن ابی طالب:: ان رسول الله۹ کان اذا صلی رکعتین قبل صلاه الغداه اضطجع علی شقه الایمن، وجعل یده الیمنی تحت خده الایمن، ثم قال: استمسکت بالعروه الوثقی التی لا انفصام لها، واستعصمت بحبل الله المتین، اعوذ بالله من فوره العرب والعجم، واعوذ بالله من شر شیاطین الانس والجن، توکلت علی الله، طلبت حاجتی من الله، حسبی الله ونعم الوکیل، لا حول ولا قوه الا بالله العلی العظیم. رواه ابن الاشعث.[۱۰۷] (۳۸) باب ما جاء فی فراش رسول الله۹ [۱۵۲/۱] عن عبدالله العلوی، عن ابیه، عن جده، قال: قال امیر المومنین۷: لما قدم عدی بن حاتم الی النبی۹ ادخله النبی۹ بیته، ولم یکن فی البیت غیر خصفه،[۱۰۸] وو ساده من ادم،[۱۰۹] فطرحها رسول الله۹ لعدی بن حاتم. رواه الکلینی.[۱۱۰] [۱۵۳/۲] وعن عبدالله بن سنان، قال: سمعت ابا عبد الله۷ یقول: دخل علی النبی۹ رجل وهو علی حصیر وقد اثر فی جسمه، ووساده لیف قد اثرت فی خده، فجعل یمسحه وهو یقول: ما رضی بهذا کسری ولا قیصر، انهم ینامون علی الحریر والدیباج، وانت علی هذا الحصیر؟! فقال رسول الله۹: لانا خیر منهم والله، ما انا والدنیا؟ انما مثل الدنیا کمثل راکب مر علی شجره ولها فیئ فاستظل تحتها، فلما ان مال الظل عنها ارتحل فذهب وترکها. رواه الاهوازی فی (الزهد)، یروی مثله عن عمر العدوی .[۱۱۱] (۳۹) باب ما جاء فی عباده رسول الله۹ [۱۵۴/۱] عن ابی بصیر، عن ابی جعفر۷ قال: کان رسول الله۹ عند عائشه لیلتها، فقالت: یا رسول الله، لم تتعب نفسک وقد غفر الله لک ما تقدم من ذنبک وما تاخر؟ فقال: یا عائشه، الا اکون عبدا شکورا؟ قال: وکان رسول الله۹ یقوم علی اطراف اصابع رجلیه، فانزل الله سبحانه وتعالی: (طه ٭ ما انزلنا علیک القرآن لتشقی)، [طه/۱ و۲]. رواه الکلینی.[۱۱۲] [۱۵۵/۲] وعن معاویه بن عمار، قال: سمعت ابا عبد الله۷ یقول وذکر صلاه النبی۹ : کان یوتی بطهور فیخمر عند راسه، ویوضع سواکه تحت فراشه، ثم ینام ما شاء الله، فاذا استیقظ جلس ثم قلب بصره فی السماء، ثم تلا الآیات من آل عمران: (ان فی خلق السماوات والارض واختلاف اللیل والنهار)، [آل عمران/۱۹۰] ثم یستن[۱۱۳] ویتطهر، ثم یقوم الی المسجد فیرکع اربع رکعات، علی قدر قراءته رکوعه، وسجوده علی قدر رکوعه، یرکع حتی یقال: متی یرفع راسه؟ ویسجد حتی یقال: متی یرفع راسه؟ ثم یعود الی فراشه فینام ما شاء الله، ثم یستیقظ فیجلس فیتلو الآیات من آل عمران، ویقلب بصره فی السماء، ثم یستن ویتطهر ویقوم الی المسجد فیصلی اربع رکعات کما رکع قبل ذلک، ثم یعود الی فراشه فینام ما شاء الله، ثم یستیقظ فیجلس فیتلو الآیات من آل عمران ویقلب بصره فی السماء، ثم یستن ویتطهر ویقوم الی المسجد فیوتر ویصلی الرکعتین، ثم یخرج الی الصلاه. رواه الطوسی، والکلینی مختصرا.[۱۱۴] [۱۵۶/۳] وعن زراره، عن ابی جعفر۷ قال: کان رسول الله۹ یصلی من اللیل ثلاث عشره رکعه، منها الوتر ورکعتا الفجر؛ فی السفر والحضر. رواه الکلینی.[۱۱۵] [۱۵۷/۴] وعن الفضیل بن یسار، والفضل بن عبد الملک، وبکیر، قالوا: سمعنا ابا عبد الله۷ یقول: کان رسول الله۹ یصلی من التطوع مثلی الفریضه، ویصوم من التطوع مثلی الفریضه. رواه الکلینی.[۱۱۶] [۱۵۸/۵] وعن ابی بصیر، عن ابی عبد الله۷ قال: استغفر رسول الله۹ فی وتره سبعین مره. رواه الطوسی، والعیاشی فی (تفسیره).[۱۱۷] [۱۵۹/۶] وعن ابی بصیر ایضا، قال: قال ابو عبد الله۷: کان رسول الله۹ اذا دخل العشر الاواخر شد المئزر، واجتنب النساء، واحیی اللیل، وتفرغ للعباده. رواه الکلینی وابن بابویه.[۱۱۸] [۱۶۰/۷] وعن محمد وزید ابنی علی بن الحسین، عن ابیهما علی بن الحسین۸ قال: کان رسول الله۹ یرفع یدیه اذا ابتهل ودعا کمن یستطعم. رواه الشیخ فی (الامالی).[۱۱۹] [۱۶۱/۸] وعن الفضل بن ابی قره، عن ابی عبدالله۷ قال: ثلاث تناسخها الانبیاء من آدم۷ حتی وصلن الی رسول الله۹ کان اذا اصبح یقول: اللهم انی اسالک ایمانا تباشر به قلبی، ویقینا حتی اعلم انه لا یصیبنی الا ما کتبت لی، ورضنی بما قسمت لی. قال ابو جعفر الکلینی: ورواه بعض اصحابنا وزاد فیه: حتی لا احب تعجیل ما اخرت ولا تاخیر ما عجلت، یا حی یا قیوم برحمتک استغیث، اصلح لی شانی کله ولا تکلنی الی نفسی طرفه عین ابدا، وصلی الله علی محمد وآله. رواه الکلینی.[۱۲۰] [۱۶۲/۹] وعن یعقوب بن شعیب، عن ابی عبد الله۷ قال: کان رسول الله۹ اذا اصبح قال: الحمد لله رب العالمین کثیرا علی کل حال ثلاث مئه وستین مره واذا امسی قال مثل ذلک. رواه الکلینی، وابن بابویه فی (علل الشرائع) والطوسی فی (الامالی).[۱۲۱] [۱۶۳/۱۰] وعن الحارث بن المغیره، عن ابی عبد الله۷ قال: کان رسول الله۹ یستغفر الله عزوجل فی کل یوم سبعین مره، ویتوب الی الله عزوجل سبعین مره، قال: قلت: کان یقول: استغفر الله واتوبه الیه؟ قال: کان یقول: استغفر الله، استغفر الله سبعین مره ویقول: واتوب الی الله، واتوب الی الله سبعین مره . رواه الکلینی والاهوازی.[۱۲۲] (۴۰) باب ما جاء فی قراءه رسول الله۹ [۱۶۴/۱] عن زید بن علی، عن ابی جعفر۷ وعمرو بن شمر عن ابی عبد الله۷: ان رسول الله۹ کان احسن الناس صوتا بالقرآن. رواه العیاشی وفرات الکوفی فی (تفسیریهما).[۱۲۳] [۱۶۵/۲] وعن ابی هارون المکفوف، عن ابی عبد الله۷ قال: کان رسول الله۹ اذا دخل الی منزله واجتمعت علیه قریش یجهر ببسم الله الرحمن الرحیم ویرفع بها صوته، فتولی قریش فرارا، فانزل الله عزوجل فی ذلک: (واذا ذکرت ربک فی القرآن وحده ولوا علی ادبارهم نفورا)، [الاسراء/۴۶]. رواه الکلینی.[۱۲۴] [۱۶۶/۳] وعن معاویه بن عمار، عن ابی عبد الله۷ قال: ان رسول الله۹ کان یقف علی الصفا بقدر ما یقرا سوره البقره مترتلا. رواه الکلینی.[۱۲۵] (۴۱) باب ما جاء فی صوم رسول الله۹ [۱۶۷/۱] عن محمد بن مسلم، عن ابی عبد الله۷ قال: کان رسول الله۹ اول ما بعث یصوم حتی یقال ما یفطر، ویفطر حتی یقال ما یصوم، ثم ترک ذلک وصام یوما وافطر یوما، وهو صوم داود۷، ثم ترک ذلک وصام الثلاثه الایام الغر، ثم ترک ذلک وفرقها فی کل عشره ایام یوما، خمیسین بینهما اربعاء، فقبض۹ وهو یعمل ذلک. رواه الکلینی، وابن بابویه فی (الخصال).[۱۲۶] [۱۶۸/۲] وعن محمد بن مروان، قال: سمعت ابا عبد الله۷ یقول: کان رسول الله۹ یصوم حتی یقال لایفطر، ثم صام یوما وافطر یوما، ثم صام الاثنین والخمیس، ثم آل من ذلک الی صیام ثلاثه ایام فی الشهر: الخمیس فی اول الشهر، واربعاء فی وسط الشهر، وخمیس فی آخر الشهر، وکان یقول: ذلک صوم الدهر. رواه الکلینی وابن بابویه.[۱۲۷] [۱۶۹/۳] وعن عبدالله بن سنان، قال: قال ابو عبد الله۷: ان رسول الله۹ کان یکثر الصوم فی شعبان، یقول: ان اهل الکتاب تنحسوا به فخالفوهم. رواه الاشعری فی (النوادر).[۱۲۸] (۴۲) باب ما جاء فی بکاء رسول الله۹ [۱۷۰/۱] عن عبدالله بن میمون القداح، عن جعفر، عن ابیه۸ قال: «دعا النبی۹ یوم عرفه حین غابت الشمس، فکان آخر کلامه هذا الدعاء وهملت عیناه بالبکاء ثم قال : اللهم انی اعوذ بک من الفقر، ومن تشتت الامر، ومن شر ما یحدث فی اللیل والنهار، اصبح ذلی مستجیرا بعزک، واصبح وجهی الفانی مستجیرا بوجهک الباقی، یا خیر من سئل، واجود من اعطی، وارحم من استرحم، جللنی برحمتک، والبسنی عافیتک، واصرف عنی شر جمیع خلقک». رواه الحمیری.[۱۲۹] [۱۷۱/۲] وعن عبدالله بن سنان، عن ابی عبد الله۷ قال: «کان رسول الله۹ فی بیت ام سلمه فی لیلتها، ففقدته من الفراش، فدخلها من ذلک ما یدخل النساء، فقامت تطلبه فی جوانب البیت حتی انتهت الیه وهو فی جانب من البیت قائم رافع یدیه یبکی، وهو یقول: اللهم لا تنزع منی صالح ما اعطیتنی ابدا، اللهم ولا تکلنی الی نفسی طرفه عین ابدا، اللهم لا تشمت بی عدوا ولا حاسدا ابدا، اللهم لا تردنی فی سوء استنقذتنی منه ابدا. قال: فانصرفت ام سلمه تبکی حتی انصرف رسول الله۹ لبکائها، فقال لها: ما یبکیک یا ام سلمه؟ فقالت: بابی انت وامی یا رسول الله، ولم لا ابکی وانت بالمکان الذی انت به من الله، قد غفر لک ما تقدم من ذنبک وما تاخر، تساله ان لا یشمت بک عدوا ابدا، وان لا یردک فی سوء استنقذک منه ابدا، وان لا ینزع منک صالح ما اعطاک ابدا، وان لا یکلک الی نفسک طرفه عین ابدا؟ فقال: یا ام سلمه، وما یومننی؟ وانما وکل الله یونس بن متی الی نفسه طرفه عین وکان منه ما کان». رواه القمی فی (تفسیره).[۱۳۰] [۱۷۲/۳] وعن ابن القداح، عن ابی عبد الله۷ قال: «سمع النبی۹ امراه حین مات عثمان بن مظعون وهی تقول: هنیئا لک یا ابا السائب الجنه، فقال النبی۹: وما علمک، حسبک ان تقولی: کان یحب الله ورسوله، فلما مات ابراهیم ابن رسول الله۹ هملت عین رسول الله۹ بالدموع، ثم قال النبی۹: تدمع العین، ویحزن القلب، ولا نقول ما یسخط الرب، وانا بک یا ابراهیم لمحزونون، ثم رای النبی۹ فی قبره خللا فسواه بیده، ثم قال: اذا عمل احدکم عملا فلیتقن، ثم قال: الحق بسلفک الصالح عثمان بن مظعون». رواه الکلینی.[۱۳۱] (۴۳) باب ما جاء فی حیاء رسول الله۹ [۱۷۳/۱] عن یزید بن خلیفه الخولانی، عن ابی عبد الله۷ قال: «کان نبی الله۹ حییا کریما. رواه الکلینی.[۱۳۲] [۱۷۴/۲] وعن حماد بن عثمان، عن ابی عبد الله۷ قال: ان النبی۹ کان فی مکان ومعه رجل من اصحابه واراد قضاء حاجه فقال: ائت الخشبتین یعنی النخلتین فقل لهما: اجتمعا بامر رسول الله، فقال لهما: اجتمعا بامر رسول الله، فاجتمعتا، فاستتر بهما النبی۹ فقضی حاجته، ثم قام فجاء الرجل فلم یر شیئا». رواه الصفار.[۱۳۳] (۴۴) باب ما جاء فی حجامه رسول الله۹ [۱۷۵/۱] عن اسماعیل بن موسی بن جعفر، عن ابیه، عن جده، عن آبائه، عن علی بن ابی طالب: قال: ما وجع رسول الله۹ وجعا قط الا کان فزعه،[۱۳۴] الی الحجامه. رواه ابن الاشعث.[۱۳۵] [۱۷۶/۲] وعن جابر بن یزید الجعفی، عن ابی جعفر۷ قال: احتجم رسول الله۹ حجمه مولی لبنی بیاضه، واعطاه، ولو کان حراما ما اعطاه، فلما فرغ قال له رسول الله۹: این الدم؟ قال: شربته یا رسول الله، فقال: ما کان ینبغی لک ان تفعل، وقد جعله الله عزوجل لک حجابا من النار، فلا تعد. رواه الکلینی وابن بابویه.[۱۳۶] [۱۷۷/۳] وعن یونس بن یعقوب، قال،: سمعت ابا عبد الله۷ یقول: احتجم رسول الله۹ یوم الاثنین، واعطی الحجام برا. رواه ابن بابویه فی (الخصال).[۱۳۷] [۱۷۸/۴] وعن صفوان بن یحیی الجمال، عن ابی عبد الله۷ قال: کان رسول الله۹ یحتجم بثلاث، واحده منها فی الراس یسمیها (المنقذه) وواحده بین الکتفین یسمیها (النافعه) وواحده بین الورکین یسمیها (المغیثه). رواه ابن بسطام فی (طب الائمه:).[۱۳۸] [۱۷۹/۵] وعن الفضل بن شاذان، قال: سمعت الرضا۷ یحدث عن ابیه، عن آبائه، عن علی:: ان رسول الله۹ احتجم وهو صائم محرم. رواه ابن بابویه فی (العیون).[۱۳۹] (۴۵) باب ما جاء فی اسماء رسول الله۹ [۱۸۰/۱] عن محمد بن مسلم، عن ابی جعفر۷ قال: ان لرسول الله۹ عشره اسماء، خمسه منها فی القرآن، وخمسه لیست فی القرآن، فاما التی فی القرآن: فمحمد واحمد وعبدالله و (یس) و (ن)، واما التی لیست فی القرآن: فالفاتح، والخاتم، والکافی، والمقفی،[۱۴۰] والحاشر.[۱۴۱] رواه ابن بابویه فی (الخصال).[۱۴۲] [۱۸۱/۲] وعن محمد بن قیس، عن ابی جعفر۷ قال: ان اسم رسول الله۹ فی صحف ابراهیم۷: (الماحی)،[۱۴۳] وفی توراه موسی: (الحاد)،[۱۴۴] وفی انجیل عیسی: (احمد)، وفی الفرقان: (محمد). رواه ابن بابویه فی (الامالی) و(کتاب من لا یحضره الفقیه).[۱۴۵] (۴۶) باب ما جاء فی سن رسول الله۹ [۱۸۲/۱] عن نصر بن علی الجهضمی، عن ابی الحسن علی بن موسی الرضا۸ قال: «حدثنی ابی موسی بن جعفر، قال: حدثنی ابی جعفر بن محمد، عن ابیه محمد بن علی، عن ابیه علی بن الحسین، عن ابیه الحسین بن علی، عن ابیه امیر المومنین علی بن ابی طالب صلوات الله علیهم قال: مضی رسول الله۹ وهو ابن ثلاث وستین سنه، فی سنه عشر من الهجره، کان مقامه بمکه اربعین سنه، ثم هبط علیه الوحی فی عام الاربعین، وکان بمکه ثلاث عشره سنه، ثم هاجر الی المدینه وهو ابن ثلاث وخمسین سنه، فاقام بها عشر سنین».[۱۴۶] [۱۸۳/۲] وعن عبد الملک بن هارون، عن الصادق، عن آبائه:: «ان ملک الروم عرض علی الحسن بن علی۷ صور الانبیاء، فعرض علیه صنما بلوح، فلما نظر الیه بکی بکاء شدیدا، فقال له الملک: ما یبکیک؟ قال: هذه صفه جدی محمد۹ کث اللحیه، عریض الصدر، طیب الریح، حسن الکلام، فصیح اللسان، کان یامر بالمعروف وینهی عن المنکر، وبلغ عمره ثلاثا وستین سنه، ولم یخلف بعده الا خاتما مکتوبا علیه (لا اله الا الله محمد رسول الله) وکان یتختم فی یمینه، وخلف سیفه ذا الفقار،[۱۴۷] وقضیبه، وجبه صوف، وکساء صوف کان یتسرول به، لم یقطعه ولم یخطه حتی لحق بالله». رواه القمی فی (تفسیره).[۱۴۸] (۴۷) باب ما جاء فی وفاه رسول الله۹ [۱۸۴/۱] عن عبد الله بن میمون القداح، عن ابی عبدالله۷ قال: سمت الیهود النبی۹ فی ذراع، قال: وکان رسول الله۹ یحب الذراع والکتف، ویکره الورک لقربها من المبال، قال: لما اوتی بالشواء اکل من الذراع وکان یحبها فاکل ما شاء الله، ثم قال الذراع: یا رسول الله، انی مسموم فترکه، وما زال ینتقض به سمه حتی مات». رواه الصفار.[۱۴۹] [۱۸۵/۲] وعن ابی بصیر، عن ابی جعفر الباقر۷ قال: «لما حضر النبی۹ الوفاه نزل جبرئیل۷ فقال له جبرئیل: یارسول الله، هل لک فی الرجوع؟ قال: لا، قد بلغت رسالات ربی، ثم قال له: یا رسول الله، اترید الرجوع الی الدنیا؟ قال: لا، بل الرفیق الاعلی، ثم قال رسول الله۹ للمسلمین وهم مجتمعون حوله : ایها الناس، [انه] لا نبی بعدی، ولا سنه بعد سنتی، فمن ادعی ذلک فدعواه وبدعته فی النار، ومن ادعی ذلک فاقتلوه، ومن اتبعه فانه فی النار. ایها الناس: احیوا القصاص، واحیوا الحق، ولا تفرقوا، واسلموا وسلموا تسلموا، (کتب الله لاغلبن انا ورسلی ان الله قوی عزیز)، [المجادله/۲۱]». رواه المفید فی (الامالی).[۱۵۰] [۱۸۶/۳] وعن الاصبغ بن نباته، عن امیر المومنین۷ قال: «لقد قبض رسول الله۹ وان راسه لفی حجری». رواه المفید فی (الامالی).[۱۵۱] [۱۸۷/۴] وعن ابی ایوب الخزاز، قال: اردنا ان نخرج، فجئنا نسلم علی ابی عبد الله۷ فقال: «کانکم طلبتم برکه یوم الاثنین؟! فقلنا: نعم، قال: وای یوم اعظم شوما من یوم الاثنین، یوم فقدنا فیه نبینا وارتفع فیه الوحی عنا». رواه البرقی وابن بابویه.[۱۵۲] [۱۸۸/۵] وعن مغیره موذن بنی عدی عن ابی عبد الله۷ قال: «غسل علی بن ابی طالب۷ رسول الله۹ بداه بالسدر، والثانیه بثلاثه مثاقیل من کافور، ومثقال من مسک، ودعا بالثالثه بقربه مشدوده الراس فافاضها علیه، ثم ادرجه۹». رواه الطوسی.[۱۵۳] [۱۸۹/۶] وعن ابی مریم الانصاری، قال: سمعت ابا جعفر۷ یقول: «کفن رسول الله۹ فی ثلاثه اثواب: برد احمر حبره،[۱۵۴] وثوبین ابیضین صحاریین،[۱۵۵] قلت له: کیف صلی علیه؟ قال: سجی بثوب،[۱۵۶] وجعل وسط البیت، فاذا دخل علیه قوم داروا به وصلوا علیه ودعوا له، ثم یخرجون ویدخل آخرون، ثم دخل علی۷ القبر فوضعه علی یدیه وادخل معه الفضل بن العباس،فقال رجل من الانصار من بنی الخیلاء یقال له اوس بن خولی: انشدکم الله ان تقطعوا حقنا، فقال له علی۷: ادخل، فدخل معهما، فسالته: این وضع السریر؟ فقال: عند ر جل القبر وسل سلا».[۱۵۷] رواه الطوسی.[۱۵۸] [۱۹۰/۷] وعن الحلبی، عن ابی عبد الله۷: ان رسول الله۹ لحد له ابو طلحه الانصاری. رواه الکلینی والطوسی.[۱۵۹] [۱۹۱/۸] وعن الحسین بن علی الرافقی، عن جعفر ، عن ابیه۸: «ان قبر النبی۹ رفع شبرا من الارض، وان النبی۹ امر برش القبور». رواه ابن بابویه فی (علل الشرائع) والطوسی.[۱۶۰] [۱۹۲/۹] وعن الحسین بن محمد، عن غیر واحد، عن بعض اصحابه، عن ابی عبدالله۷ قال: «قبر رسول الله۹ محصب حصباء،[۱۶۱] حمراء». رواه الکلینی.[۱۶۲] [۱۹۳/۱۰] وعن عمرو بن سعید بن هلال الثقفی، عن ابی جعفر۷ قال: «ان اصبت بمصیبه فی نفسک او فی ولدک؛ فاذکر مصابک برسول الله۹ فان الخلائق لم یصابوا بمثله قط». رواه الکلینی، والمفید والطوسی فی (امالیهما).[۱۶۳] (۴۸) باب ما جاء فی میراث رسول الله۹ [۱۹۴/۱] عن حمزه بن حمران، قال: قلت لابی عبد الله۷: من ورث رسول الله۹؟ فقال: «فاطمه۳ ورثته متاع البیت، والخرثی،[۱۶۴] وکل ما کان له». رواه الکلینی.[۱۶۵] [۱۹۵/۲] وعن زراره، عن ابی جعفر۷ قال: ورث علی۷ علم رسول الله۹ وورثت فاطمه۳ ترکته». رواه الصفار والکلینی وابن بابویه.[۱۶۶] [۱۹۶/۳] وعن احمد بن محمد بن ابی نصر، قال: سالت الرضا۷ عن الحیطان السبعه، قال: «کانت میراثا من رسول الله۹ وقفا، وکان رسول الله۹ یاخذ منها ما ینفق علی اضیافه، والنائبه تلزمه، فلما قبض جاء العباس یخاصم فاطمه۳ فشهد علی۷ وغیره انها وقف،[۱۶۷] وهی: الدلال، والعواف، والحسنی، والصافیه، ومال ام ابراهیم، والمثیب، والبرقه». رواه الحمیری والکلینی.[۱۶۸] [۱۹۷/۴] وعن الحسن بن علی الوشاء، قال: سالت مولانا ابا الحسن علی بن موسی الرضا۸: هل خلف رسول الله۹ غیر فدک شیئا؟ فقال ابو الحسن۷: «ان رسول الله۹ خلف حیطانا،[۱۶۹] بالمدینه صدقه، وخلف سته افراس، وثلاث نوق: العضباء، والصهباء،[۱۷۰] والدیباج، وبغلتین: الشهباء والدلدل، وحماره یعفور، وشاتین حلوبتین، واربعین ناقه حلوبا، وسیفه ذا الفقار، ودرعه ذات الفضول، وعمامته السحاب، وحبرتین یمانیتین، وخاتمه الفاضل، وقضیبه الممشوق، وفراشا من لیف،وعباءتین قطوانیتین،[۱۷۱] ومخادا من ادم؛[۱۷۲] فصار ذلک الی فاطمه۳ ما خلا درعه وسیفه وعمامته وخاتمه، فانه جعله لامیرالمومنین۷». رواه الابلی فی (کشف الغمه).[۱۷۳] [۱۹۸/۵] وعن ابی بصیر، قال: قال ابو عبد الله۷: «ترک رسول الله۹ فی المتاع سیفا ودرعا وعنزه ورحلا وبغلته الشهباء، فورث ذلک کله علی بن ابی طالب۷». رواه الصفار والکلینی.[۱۷۴] [۱۹۹/۶] وعن ابان بن عثمان، عن ابی عبد الله۷ قال: «لما حضرت رسول الله۹ الوفاه دعا العباس بن عبد المطلب وامیرالمومنین۷ فقال للعباس: یا عم محمد، تاخذ تراث محمد وتقضی دینه وتنجز عداته؟ فرد علیه فقال: یا رسول الله، بابی انت وامی انی شیخ کثیر العیال، قلیل المال، من یطیقک وانت تباری الریح، قال: فاطرق۹ هنیئه ثم قال: یا عباس، اتاخذتراث محمد وتنجز عداته وتقضی دینه؟ فقال: بابی انت وامی انی شیخ کثیر العیال، قلیل المال وانت تباری الریح، قال: اما انی ساعطیها من یاخذها بحقها، ثم قال: یا علی، یا اخا محمد، اتنجز عدات محمد، وتقضی دینه، وتقبض تراثه؟ فقال: نعم، بابی انت وامی، ذاک علی ولی. قال: فنظرت الیه حتی نزع خاتمه من اصبعه، فقال: تختم بهذا فی حیاتی، قال: فنظرت الی الخاتم حین وضعته فی اصبعی فتمنیت من جمیع ما ترک الخاتم، ثم صاح: یا بلال، علی بالمغفر، والدرع، والرایه، والقمیص، وذی الفقار، والسحاب، والبرد، والابرقه، والقضیب. قال: فوالله ما رایتها غیر ساعتی تلک یعنی الابرقه فجیئ بشقه کادت تخطف الابصار، فاذا هی من ابرق الجنه، فقال: یا علی، ان جبرئیل اتانی بها وقال: یا محمد، اجعلها فی حلقه الدرع، واستذفر بها مکان المنطقه، ثم دعا بزوجی نعال عربیین جمیعا، احدهما مخصوف والآخر غیر مخصوف، والقمیصین: القمیص الذی اسری به فیه، والقمیص الذی خرج فیه یوم احد، والقلانس الثلاث: قلنسوه السفر، وقلنسوه العیدین والجمع، وقلنسوه کان یلبسها ویقعد مع اصحابه. ثم قال: یا بلال، علی بالبغلتین: (الشهباء) و(الدلدل)، والناقتین: (العضباء) و(القصواء)، والفرسین: (الجناح) کانت توقف بباب المسجد لحوائج رسول الله۹ یبعث الرجل فی حاجته فیرکبه فیرکضه فی حاجه رسول الله۹ و(حیزوم) وهو الذی کان یقول: اقدم حیزوم والحمار (عفیر)، فقال: اقبضها فی حیاتی. فذکر امیر المومنین۷ ان اول شیء من الدواب توفی عفیر ساعه قبض رسول الله۹ قطع خطامه ثم مر یرکض حتی اتی بئر بنی خطمه بقباء فرمی بنفسه فیها فکانت قبره». رواه الکلینی.[۱۷۵] (۴۹) باب ما جاء فی رویه رسول الله۹ فی المنام [۲۰۰/۱] عن الحسن بن علی بن فضال، عن ابی الحسن علی بن موسی الرضا۸ قال: «لقد حدثنی ابی، عن جدی، عن ابیه، عن آبائه:: ان رسول الله۹ قال: من رآنی فی منامه فقد رآنی، لان الشیطان لا یتمثل فی صورتی ولا صوره احد من اولیائی، ولا فی صوره احد من شیعتهم، وان الرویا الصادقه جزء من سبعین جزء من النبوه». رواه ابن بابویه فی (العیون) و (الامالی) و (کتاب من لا یحضره الفقیه).[۱۷۶] [۲۰۱/۲] وعن سلیم بن قیس الکوفی، عن محمد بن ابی بکر قال: «قال رسول الله۹: من رآنی فی المنام فقد رآنی، فان الشیطان لا یتمثل بی فی نوم ولا یقظه، ولا باحد من اوصیائی؛ الی یوم القیامه». رواه سلیم بن قیس فی (کتابه).[۱۷۷] * * * قال المولف عفا الله تعالی عنه وغفر له ورحمه : وقع الفراغ منه ضحوه یوم السبت خامس عشر جمادی الاولی من شهور سنه (۱۴۲۳) ثلاث وعشرین واربع مئه والف من هجره سید الانام علیه وعلی آله الصلاه والسلام، بدار العلم ومعقل اهل الایمان، بلده (قم) الطیبه صانها الله عن نوائب الزمان، حامدا مصلیا مسلما المصادر والمراجع : امالی الصدوق: للشیخ الصدوق ابی جعفر محمد بن علی ابن بابویه القمی ط موسسه الاعلمی، بیروت الطبعه الخامسه سنه (۱۴۰۰ق). امالی الطوسی: للشیخ ابی جعفر محمد بن الحسن الطوسی تحقیق موسسه البعثه الطبعه الاولی بقم سنه (۱۴۱۴ق). امالی المفید: للشیخ المفید ابی عبدالله محمد بن محمد ابن النعمان البغدادی تحقیق علی اکبر الغفاری وحسین استاد ولی ط جماعه المدرسین بقم. الاربعون حدیثا فی حقوق الاخوان: للسید محیی الدین محمد بن عبدالله الحسینی المعروف بابن زهره الحلبی تحقیق نبیل رضا علوان الطبعه الاولی بقم سنه (۱۴۰۵ق). بصائر الدرجات: لابی جعفر محمد بن الحسن الصفار الطبعه الثانیه تصویر مکتبه آیه الله المرعشی بقم سنه (۱۴۰۴ق). تاریخ اهل البیت:: تحقیق السید محمد رضا الحسینی الجلالی ط موسسه آل البیت: لاحیاء التراث الطبعه الاولی سنه (۱۴۱۰ق). تفسیر العیاشی: لابی النضر محمد بن مسعود بن عیاش السمرقندی تحقیق السید هاشم الرسولی المحلاتی ط المکتبه العلمیه الاسلامیه بطهران الطبعه الاولی. تفسیر فرات الکوفی: لابی القاسم فرات بن ابراهیم بن فرات الکوفی تحقیق محمد کاظم المحمودی الطبعه الثانیه طهران سنه (۱۴۱۶ق). تفسیر القمی: لابی الحسن علی بن ابراهیم بن هاشم القمی ط موسسه الاعلمی، بیروت الطبعه الاولی سنه (۱۴۱۲ق). تهذیب الاحکام فی شرح المقنعه: للشیخ ابی جعفر محمد ابن الحسن الطوسی تحقیق علی اکبر الغفاری الطبعه الاولی سنه (۱۴۱۷ق). الجعفریات (بروایه محمد بن الاشعث الکوفی): تصحیح: احمد الصادقی الاردستانی ط موسسه کوشانبور بطهران الطبعه الاولی سنه (۱۴۱۷ق). الخصال: للشیخ الصدوق ابی جعفر محمد بن علی بن بابویه القمی تحقیق علی اکبر الغفاری ط جماعه المدرسین بقم. الزهد: للحسین بن سعید الاهوازی تحقیق جلال الدین علی الصغیر ط دار الاعراف، بیروت الطبعه الاولی سنه (۱۴۱۳ق). صحیفه الامام الرضا۷ (بروایه الطبرسی): تحقیق محمد مهدی نجف ط الموتمر العالمی للامام الرضا۷ سنه (۱۴۰۶ق). طب الائمه:: للحسین وعبدالله ابنی بسطام بن سابور الزیات شرح وتعلیق محسن عقیل ط در المحجه البیضاء، بیروت الطبعه الاولی سنه (۱۴۱۴ق). علل الشرائع: للشیخ الصدوق ابی جعفر محمد بن علی ابن بابویه القمی ط المکتبه الحیدریه بالنجف الاشرف سنه (۱۳۸۵ق). عیون اخبار الرضا۷: للشیخ الصدوق ابی جعفر بن بابویه القمی ط انتشارات جهان طهران. قرب الاسناد: لابی العباس جعفر بن عبدالله الحمیری ط موسسه آل البیت: لاحیاء التراث الطبعه الاولی سنه (۱۴۱۳ق). الکافی: لثقه الاسلام ابی جعفر محمد بن یعقوب بن اسحاق الکلینی الرازی تحقیق علی اکبر الغفاری ط دار الکتب الاسلامیه بطهران. کتاب سلیم بن قیس الهلالی العامری الکوفی: ط موسسه الاعلمی، بیروت. کتاب من لا یحضره الفقیه: للشیخ الصدوق ابی جعفر محمد بن علی بن بابویه القمی تحقیق علی اکبر الغفاری ط جماعه المدرسین بقم. کشف الغمه فی معرفه الائمه:: للشیخ ابی الحسن علی ابن عیسی بن ابی الفتح الاربلی، ط دار الاضواء بیروت، الطبعه الثانیه (۱۴۰۵ق). معانی الاخبار: للشیخ الصدوق ابی جعفر بن بابویه القمی تحقیق علی اکبر الغفاری ط سنه (۱۳۷۹ق). مکارم الاخلاق: لرضی الدین الحسن بن الفضل الطبرسی ط موسسه الاعلمی، بیروت، الطبعه السادسه سنه (۱۳۹۲ق). المحاسن: لابی جعفر احمد بن محمد بن خالد البرقی تحقیق السید جلال الدین المحدث الارموی ط دار الکتب الاسلامیه بطهران الطبعه الاولی. المسلسلات: لابی محمد جعفر بن احمد بن علی القمی الایلاقی المعروف بابن الرازی تحقیق السید محمد النیشابوری ط مجمع البحوث الاسلامیه بمشهد الرضا۷ الطبعه الاولی سنه (۱۴۱۳ق). النوادر: لابی جعفر احمد بن محمد بن عیسی الاشعری القمی ط مدرسه الامام المهدی۷ بقم الطبعه الاولی سنه (۱۴۰۸ق). فهرس ا لابواب : (۲۰) باب ما جاء فی جلسه رسول الله۹ ومجلسه. (۲۱) باب ما جاء فی صفه اکل رسول الله۹. (۲۲) باب ما جاء فی صفه خبز رسول الله۹. (۲۳) باب ما جاء فی صفه ادام رسول الله۹. (۲۴) باب ما جاء فی صفه وضوء رسول الله۹ عند الطعام. (۲۵) باب ما جاء فی قول رسول الله۹ اذا فرغ من الطعام والشراب. (۲۶) باب ما جاء فی تخلل رسول الله۹ بعد الطعام. (۲۷) باب ما جاء فی قدح رسول الله۹ وقصعته وقعبه. (۲۸) باب ما جاء فی صفه فاکهه رسول الله۹. (۲۹) باب ما جاء فی صفه شراب رسول الله۹. (۳۰) باب ما جاء فی صفه شرب رسول الله۹. (۳۱) باب ما جاء فی تعطر رسول الله۹. (۳۲) باب کیف کان کلام رسول الله۹. (۳۳) باب ما جاء فی صفه ضحک رسول الله۹. (۳۴) باب ما جاء فی مزاح رسول الله۹. (۳۵) باب ما جاء فی خلق رسول الله۹. (۳۶) باب ما جاء فی تواضع رسول الله۹. (۳۷) باب ما جاء فی صفه نوم رسول الله۹. (۳۸) باب ما جاء فی فراش رسول الله۹. (۳۹) باب ما جاء فی عباده رسول الله۹. (۴۰) باب ما جاء فی قراءه رسول الله۹. (۴۱) باب ما جاء فی صوم رسول الله۹. (۴۲) باب ما جاء فی بکاء رسول الله۹. (۴۳) باب ما جاء فی حیاء رسول الله۹. (۴۴) باب ما جاء فی حجامه رسول الله۹. (۴۵) باب ما جاء فی اسماء رسول الله۹. (۴۶) باب ما جاء فی سن رسول الله۹. (۴۷) باب ما جاء فی وفاه رسول الله۹. (۴۸) باب ما جاء فی میراث رسول الله۹. (۴۹) باب ما جاء فی رویه رسول الله۹ فی المنام. [۱]. الکافی ۲ : ۶۶۱ ، ح۴. [۲] المحاسن: ۴۵۶ ح۳۸۶؛ الکافی ۶ : ۲۷۱ ، ح۳. [۳]. الکافی ۲ : ۶۶۱ ، ح۱. [۴]. الکافی ۲ : ۶۶۲ ، ح۶. [۵]. الکافی ۲ : ۶۷۱ ح۱ و ۸ : ۲۶۸ ح۳۹۳. [۶]. الکافی ۲ : ۵۰۴ ، ح۴. [۷]. ای: لا یعاب الناس فی مجلسه، ولا تنتهک الحرمات فیه. [۸]. ای: لا یحدث بما وقع فی مجلسه من الهفوات والزلات، ولا تذاع بین الناس. [۹]. الصخاب: الشدید الصیاح. [۱۰]. الر فد: الاعانه. [۱۱]. عیون اخبار الرضا۷ ۱ : ۳۱۸ ۳۱۹ ، ح۱ ؛ معانی الاخبار: ۸۲ ۸۳ ح۱. [۱۲]. المحاسن: ۴۵۷ ح۳۸۹ ؛ الکافی ۶ : ۲۷۱ ۲۷۲ ح۷. [۱۳]. المحاسن: ۴۴۱ ح۳۰۵. [۱۴]. المحاسن: ۴۵۸ ۴۵۹ ح۳۹۸ ؛ الکافی ۶ : ۲۷۳ ح۱. [۱۵]. المحاسن: ۴۴۸ ح۳۴۹ و۴۴۹ ح۳۵۴، الکافی ۶ : ۲۸۵ ح۲ و۲۸۵ ح۱. [۱۶]. المحاسن: ۴۴۳ ح۳۱۴. [۱۷]. امالی الطوسی: ۶۶۳ ح۱۳۸۳. [۱۸]. امالی الصدوق: ۲۶۳ ح۶. [۱۹]. الصبغ: ما یصطبغ به من الادام، ای: یغمر فیه الخبز ویوکل، ویختص بکل ادام مائع کالخل ونحوه. [۲۰]. المحاسن: ۴۸۳ ح۵۲۰ ؛ الکافی ۶ : ۳۲۸ ح۶، وانظر المحاسن: ۴۸۲ ح، الکافی ۶ : ۳۲۹ ح۶.۵۱۶ [۲۱]. اللحم: هو الذی یکثر اکل اللحم. [۲۲]. المحاسن: ۴۶۱ ح۴۱۰ وح۴۱۱ وح۴۱۵ ؛ الکافی ۶ : ۳۰۹ ح۷. [۲۳]. المحاسن: ۴۶۰ ح۴۰۴ ؛ الکافی ۵ : ۳۲۰ ح۴. [۲۴]. المحاسن: ۴۷۰ ح۴۵۸، بصائر الدرات: ۵۰۳ ح۶، الکافی ۶ : ۳۱۵ ح۳. [۲۵]. الدباء: القرع، وهو ضرب من الیقطین. [۲۶]. الصحفه: اناء کالقصعه، وقیل: هی قصعه مستطیله. [۲۷]. المحاسن:۵۲۱ ح۷۳۴ و ح۷۳۵، الکافی ۶ : ۳۷۰؛ امالی الطوسی: ۳۶۲ ح۷۵۵. [۲۸]. المحاسن: ۵۳۱ ح۷۸۱. [۲۹]. تهذیب الاحکام ۱ : ۳۷۲ ح۱۰۳۳. [۳۰]. امالی الطوسی: ۵۹۰ ح۱۲۲۵، الجعفریات: ۵۰ ح۱۳۰ و۱۳۱. [۳۱]. الجعفریات: ۳۵۴ ح۱۴۳۵. [۳۲]. الجعفریات: ۲۶۴ ۲۶۵ ح۱۰۷۹. [۳۳]. المحاسن: ۴۹۱ ح۵۷۶ ۵۷۷؛ الکافی ۶ : ۳۳۶ ح۱ و ۶ : ۲۲۶ ح۳. [۳۴]. المحاسن: ۴۳۶ ح۲۷۷ ؛ الکافی ۶ : ۲۹۴ ح۱۵. [۳۵]. الکافی ۴ : ۹۵ ح۱. [۳۶]. قرب الاسناد: ۲۱ ح۷۱. [۳۷]. المحاسن: ۵۵۹ ح۹۳۱ و۵۶۰ ح۹۳۷ ؛ الکافی ۶ : ۳۷۶ ح۳ ؛ الفقیه ۳ : ۳۵۷ ح۴۲۶۳. [۳۸]. المحاسن: ۵۶۴ ح۹۶۵ ؛ الکافی ۶ : ۳۷۷ ح۱۰. [۳۹]. المحاسن: ۵۷۷ ح۳۸، الکافی ۶ : ۳۸۶ ح۸. [۴۰]. القعب: القدح. [۴۱]. امالی الصدوق: ۶۷ ح۲، الفقیه ۴ : ۱۷۸ ح۵۴۰۶. [۴۲]. المحاسن: ۵۴۱ ح۸۳۳ ؛ الکافی ۶ : ۳۵۲ ح۳. [۴۳]. المحاسن: ۵۵۶ ۵۵۷ ح۹۱۵۹۱۷ ؛ الکافی ۶ : ۳۶۱ ح۲۴ ؛ والخربز: البطیخ . [۴۴]. المحاسن: ۵۵۷ ح۹۱۸ ؛ الکافی ۶ : ۳۶۱ ۳۶۲ ح۵. [۴۵]. المحاسن: ۵۳۱ ح۷۸۲ وح۷۸۳، الکافی ۴ : ۱۵۳ ح۵ و۶. [۴۶]. المحاسن: ۴۰۷ ح۱۲۴. [۴۷]. الکافی ۴ : ۱۵۲ ۱۵۳ ح۴. [۴۸]. المحاسن: ۵۷۴ ح۲۲ ؛ تهذیب الاحکام ۵ : ۵۲۲ ح۱۶۵۷. [۴۹]. المحاسن: ۴۹۰ ۴۹۱ ح۵۷۴. [۵۰]. المحاسن: ۴۹۹ ح۶۱۷. [۵۱]. العس: القدح الکبیر، والمخیض: اللبن الذی قد مخض واخذ زبده. [۵۲]. الزهد: ۹۵ ح۱۴۸، الکافی ۲ : ۱۲۲ ح۳. [۵۳]. الجعفریات: ۲۶۶ ح۱۰۸۸. وانظر المحاسن: ۵۷۲ ح۱۳. [۵۴]. الجعفریات: ۲۶۶ ۲۶۷ ح۱۰۹۰. [۵۵]. وفی الکافی: الحسین۷. [۵۶]. المحاسن: ۵۸۰ ح۵۰ ؛ الکافی ۶ : ۳۸۳ ح۶. [۵۷]. عیون اخبار الرضا۷ ۲ : ۶۶ ح۲۹۴. [۵۸]. الکافی ۶ : ۵۱۲ ح۱۸. [۵۹]. الوبیص: البریق. [۶۰]. قرب الاسناد: ۱۵۱ ح۵۴۷، الکافی ۶ : ۵۱۴ ۵۱۵ ح۲. [۶۱]. الممسکه: وعاء المسک. [۶۲]. الکافی ۶ : ۵۱۵ ح۳. [۶۳]. الکافی ۱ : ۲۳ ح۱۵ و۸ : ۲۶۸ ح۳۹۴. [۶۴]. الضیاع: جمع ضیعه، وهی العقار. [۶۵]. امالی المفید: ۲۱۱ ۲۱۲ ح۱. وانظر: امالی الطوسی: ۳۳۷ ح۶۸۶. [۶۶]. الاشداق: جوانب الفم، وانما یکون ذلک لرحب شدقیه، والعرب تمتدح بذلک. [۶۷]. اراد به انه کان لین الخلق فی سهوله. [۶۸]. ای: صغرت. [۶۹]. یعنی البرد، شبه به ثغره۹ فی بیاضه وصفائه وبرده. [۷۰]. عیون اخبار الرضا۷ ۱ : ۳۱۷ ح۱، معانی الاخبار: ۸۱ ح۱. [۷۱]. امالی الطوسی: ۵۲۲ ح۱۱۵۶. [۷۲]. الکافی ۲ : ۶۶۳ ح۱. [۷۳]. الکافی ۲ : ۶۶۳ ح۳. [۷۴]. الکزازه: الانقباض وعدم الانبساط. [۷۵]. الاربعون حدیثا: ۸۱ ۸۲ ح۳۹. [۷۶]. الدرداء: هی التی سقطت اسنانها وبقیت اصولها. [۷۷]. الرمص: وسخ یجتمع فی موق العین. [۷۸]. الجعفریات: ۳۱۵ ۳۱۶ ح۱۳۰۶. [۷۹]. الخنا: الفحش فی القول. [۸۰]. امالی الصدوق: ۳۷۶ ۳۷۷ ح۶، الجعفریات: ۳۰۲ ۳۰۳ ح۱۲۴۶. [۸۱]. الزهد: ۴۴ ح۱۶، الکافی ۲ : ۳۲۶ ح۱. [۸۲]. المحاسن: ۶۰۱ ح۲۱. [۸۳]. الکافی ۲ : ۶۳ ح۱۳. [۸۴]. الجعفریات: ۲۵۲ ح۱۰۱۴. [۸۵]. الجعفریات: ۲۷۹ ح۱۱۵۳. [۸۶]. الکافی ۶ : ۲۹۹ ح۱۷. [۸۷]. الکافی ۲ : ۹۷ ح۱۹، امالی الطوسی: ۵۰ ح۶۴. [۸۸]. وفی روایه الترمذی: ولم یر مقدما رکبتیه بین یدی جلیس له. [۸۹]. الکافی ۸ : ۱۶۴ ح۱۷۵. [۹۰]. الکافی ۴ : ۵۵ ۵۶ ح۷. [۹۱]. الکافی ۲ : ۱۰۸ ح۹. [۹۲]. الکافی ۸ : ۱۲۷ ح۹۷. [۹۳]. الکافی ۴ : ۲۲۵ ۲۲۶ ح۳. [۹۴]. الکافی ۶ : ۴۸ ح۴. [۹۵]. امالی الطوسی: ۳۰۲ ح۵۹۹. [۹۶]. الجعفریات: ۳۰۵ ح۱۲۵۷ ؛ الغضب یدل علی الکراهه لا الحرمه . [۹۷]. ای: مره او مرتین. [۹۸]. المحاسن: ۴۰۹ ح۱۳۳؛ الزهد، للاهوازی: ۹۵ ح۱۴۸، الکافی ۲ : ۱۲۲ ح۳. [۹۹]. الکافی ۵ : ۸۶ ح۲. [۱۰۰]. جهاز المسافر: اداته وما یصلح حاله. [۱۰۱]. المحاسن: ۸۸ ح۳۲. [۱۰۲]. المحاسن: ۴۱۰ ح۱۳۹. [۱۰۳]. الحضیض: قرار الارض. [۱۰۴]. المحاسن: ۴۵۷ ح۳۸۷ ؛ الکافی ۶ : ۲۷۱ ح۶. [۱۰۵]. الکافی ۲ : ۵۳۶ ح۴. [۱۰۶]. الکافی ۲ : ۵۳۹ ح۱۶. [۱۰۷]. الجعفریات: ۶۲ ح۱۸۱. [۱۰۸]. الخصفه: شیء یعمل من خوص النخل. [۱۰۹]. ای: الجلود. [۱۱۰]. الکافی ۲ : ۶۵۹ ح۳. [۱۱۱]. الزهد : ۸۹ ح۱۳۴. [۱۱۲]. الکافی ۲ : ۹۵ ح۶. [۱۱۳]. یستن: ای یستاک. [۱۱۴]. تهذیب الاحکام ۲ : ۳۵۸ ۳۵۹ ح۱۳۷۷ ؛ الکافی ۳ : ۴۴۵ ح۱۳. [۱۱۵]. الکافی ۳ : ۴۴۶ ح۱۴. [۱۱۶]. الکافی ۳ : ۴۴۳ ح۳. [۱۱۷]. تهذیب الاحکام ۲ : ۱۳۹ ح۵۰۱ ؛ تفسیر العیاشی ۱ : ۱۶۵ ح۱۳. [۱۱۸]. الکافی ۴ : ۱۵۵ ح۳، الفقیه ۲ : ۱۵۶ ح۲۰۲۰. [۱۱۹]. امالی الطوسی: ۵۸۵ ح۱۲۱۱. [۱۲۰]. الکافی ۲ : ۵۲۴ ح۱۰. [۱۲۱]. الکافی ۲ : ۵۰۳ ح۴ ؛ علل الشرائع: ۳۵۴ ح۱ ؛ امالی الطوسی: ۵۹۷ ح۱۲۴۰. [۱۲۲]. الکافی ۲ : ۵۰۵ ح۴، الزهد : ۱۱۴ ح۱۹۵. [۱۲۳]. تفسیر العیاشی ۲ : ۲۹۵ ح۸۵ ؛ تفسیر فرات الکوفی: ۲۴۱ ۲۴۲ ح۳۲۷. [۱۲۴]. الکافی ۸ : ۲۶۶ ح۳۸۷. [۱۲۵]. الکافی ۴ : ۴۳۲ ح۱. [۱۲۶]. الکافی ۴ : ۹۰ ح۲، الخصال ۲ : ۳۹۰ ح۸۰. [۱۲۷]. الکافی ۴ : ۹۰ ح۳ ؛ الفقیه ۲ : ۸۱ ح۱۷۸۷. [۱۲۸]. النوادر : ۱۹ ح۴. [۱۲۹]. قرب الاسناد : ۲۱ ح۷۲. وانظر الکافی ۴ : ۴۶۴ ۴۶۵ ح۵. [۱۳۰]. تفسیر القمی ۲ : ۴۹. [۱۳۱]. الکافی ۳ : ۲۶۲ ۲۶۳ ح۴۵. [۱۳۲]. الکافی ۳ : ۲۵۲ ح۸. [۱۳۳]. بصائر الدرجات: ۲۵۶ ح۹. [۱۳۴]. فزع: ای لجا. [۱۳۵]. الجعفریات: ۲۶۸ ح۱۰۹۶. [۱۳۶]. الکافی ۵ : ۱۱۶ ح۳ ؛ الفقیه ۳ : ۱۶۰ ح۳۵۸۸. [۱۳۷]. الخصال ۲ : ۳۸۴ ح۶۳. [۱۳۸]. طب الائمه: : ۲۴۱ ۲۴۲. [۱۳۹]. عیون اخبار الرضا۷ ۲ : ۱۷ ح۳۹. [۱۴۰]. المقفی: هو المولی الذاهب. یعنی: انه آخر الانبیاء المتبع لهم، فاذا قفی فلا نبی بعده. [۱۴۱]. ای: الذی یحشر الناس خلفه وعلی ملته دون مله غیره. [۱۴۲]. الخصال: ۴۲۶ ح۲. [۱۴۳]. ای: یمحو الله به الکفر وآثاره. [۱۴۴]. لانه یحاد من حاد دینه، قریبا کان او بعیدا، ای: یعادیه ویخالفه. [۱۴۵]. امالی الصدوق: ۶۷ ح۲ ؛ الفقیه ۴ : ۱۷۷ ح۵۴۰۶. [۱۴۶]. تاریخ اهل البیت: : ۶۷ ۶۸. [۱۴۷]. هذا ، وقد وهب ذا الفقار لعلی۷ . [۱۴۸]. تفسیر القمی ۱ : ۲۷۱. [۱۴۹]. بصائر الدرجات: ۵۰۳ ح۶. [۱۵۰]. امالی المفید: ۵۳ ح۱۵. [۱۵۱]. امالی المفید: ۲۳۵ ح۵. [۱۵۲]. المحاسن: ۲۴۷ ح۱۵، ۳۴۷ ح۱۶ ؛ الفقیه ۲ : ۲۶۷ ح۲۴۰۲ ؛ قرب الاسناد: ۲۹۹ ح۱۱۷۷ ؛ الخصال ۲ : ۳۸۵ ح۶۷ عن موسی بن جعفر۷ نحوه. [۱۵۳]. تهذیب الاحکام ۱ : ۴۷۷ ۴۷۸ ح۱۴۶۴. [۱۵۴]. الحبیر من البرود: ما کان موشیا مخططا، وهو برد یمانی. [۱۵۵]. صحار: قریه نسب الثوب الیها، وهی من سلطنه عمان قرب الیمن . [۱۵۶]. ای: غطی. [۱۵۷]. السل: انتزاع الشیء واخراجه برفق. [۱۵۸]. تهذیب الاحکام ۱ : ۳۱۳ ۳۱۴ ح۸۶۹. [۱۵۹]. الکافی ۳ : ۱۶۶ ح۳ ؛ تهذیب الاحکام ۱ : ۱۴۸ ح۱۴۶۷. [۱۶۰]. علل الشرائع: ۳۰۷ ح۲ ؛ تهذیب الاحکام ۱ : ۴۹۹ ح۱۵۳۸. [۱۶۱]. الحصباء: الحصی الصغار. [۱۶۲]. الکافی ۳ : ۲۰۱ ح۲. [۱۶۳]. الکافی ۳ : ۲۲۰ ح۲ و۸/۱۶۸ ح۱۸۹ ؛ امالی المفید: ۱۹۵ ح۲۵، امالی الطوسی: ۶۸۱ ح۱۴۴۸. [۱۶۴]. الخرثی: اثاث البیت. [۱۶۵]. الکافی ۷ : ۸۶ ح۲. [۱۶۶]. بصائر الدرجات: ۲۹۴ ح۶ ؛ الکافی ۷ : ۸۶ ح۱ ؛ الفقیه ۴ : ۲۶۱ ح۵۶۰۸. [۱۶۷]. وفی الکافی: وقف علی فاطمه۳. [۱۶۸]. قرب الاسناد: ۳۶۳ ۳۶۴ ح۱۳۰۱ ؛ الکافی ۷ : ۴۷ ۴۸ ح۱. [۱۶۹]. الحائط: البستان من النخیل اذا کان علیه حائط، وهو الجدار. [۱۷۰]. الصهباء: هی التی یعلو لونها صهبه، وهی کالشقره. [۱۷۱]. القطوانیه: عباءه بیضاء قصیره الخمل. [۱۷۲]. المخده: الوساه، لانها توضع تحت الخد. [۱۷۳]. کشف الغمه ۲ : ۱۱۸، هذا وقد ورد انه۹ اهدی ذا الفقار الی علی۷ . [۱۷۴]. بصائر الدرجات: ۱۸۶ ح۴۴ و۱۸۸ ح۵۳ ؛ الکافی ۱ : ۲۳۴ ح۳. [۱۷۵]. الکافی ۱ : ۲۳۶ ۲۳۷ ح۹ ؛ ورواه الطوسی فی الامالی۶۰۰۶۰۱ ح۱۲۴۴ نحوه؛ وفیه ان ذا الفقار کان قد وهبه لعلی۷ من قبل . [۱۷۶]. عیون اخبار الرضا۷ ۲ : ۲۵۷ ح۱۱ ؛ امالی الصدوق: ۶۲ ح۱۰، الفقیه ۲ : ۵۸۵ ح۳۱۹۳. [۱۷۷]. کتاب سلیم بن قیس الکوفی: ۲۲۶؛ ومحمد بن ابی بکر لم یدرک النبی۹ سوی سنتین من سنه، فالخبر مرسل مرفوع لا عبره به .
